P3.1 - Deel B - Nationaal-Socialisme 2023

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Van oorlog naar oorlog

Nationaal-Socialisme P3.1 (deel B)

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Planning

• Leerdoelen P3.1
• Terugblik eerste deel A van P3.1
• Politiek-bestuurlijke veranderingen
• Sociaal-economische veranderingen
• Cultureel-mentale veranderingen
• Totalitaire staat
• Oorzaak en gevolg
• Aan de slag

Leerdoelen

• Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen waarom en op welke manier Adolf Hitler in Duitsland aan de macht kwam.
• Je kunt uitleggen dat Duitsland na 1933 een totalitaire staat werd.

Hitler wordt kanselier

30 januari 1933

• Na de verkiezingen van november 1932, waarbij de NSDAP de grootste werd, wordt het land vrijwel onbestuurbaar
• Andere partijen (en de president) kunnen niet meer om Hitler heen: 
• hij wordt kanselier (minister-president). 

Na de Eerste Wereldoorlog verloren veel Duitse burgers het vertrouwen in hun regering. Kies de antwoorden die uitleggen hoe dat komt.

1. De regering had het voor Duitsland vernederende Verdrag van Versailles getekend. Veel Duitse burgers waren daar kwaad om.
2. De regering legde de bevolking erg strenge wetten op. Toen Duitsland nog een keizer had, had de bevolking veel meer vrijheid.
3. De regering had de Republiek van Weimar veroverd. Dat was volgens veel Duitsers onverstandig, omdat het waarschijnlijk tot wraak van de geallieerden zou leiden.
4. De regering nam weinig effectieve maatregelen tegen de economische crisis.

Waarom werd Duitsland extra zwaar getroffen door de wereldwijde economische crisis?

1. Het Dawesplan werd stopgezet.
2. Duitsland had geld uitgeleend aan andere landen om de economie weer op te bouwen.
3. Hitler had enorme schulden gemaakt om het leger weer op te bouwen.
4. De Amerikaanse president had opdracht gegeven om alle Duitse producten uit Amerikaanse winkels te halen.

Een vrouw laat haar kachel branden op papiergeld. Waar en wanneer is deze foto gemaakt?

1. in de Verenigde Staten, kort na de beurskrach van 1929
2. in Duitsland, tussen 1921 en 1924, toen de inflatie extreem hoog was
3. in Italië, kort nadat Mussolini aan de macht kwam.
4. in de Republiek van Weimar, direct nadat de keizer naar Nederland was gevlucht

Video

Histoclips: Hoe kwam Hitler aan de macht?

Terugblik: Verkiezingen in Duitsland

1928

1932

1932

1933

juli

november

maart

mei

Machtsovername Hitler

1933

1934

- 30 januari: 

- 27 februari: 

- 23 maart:

- juli: 

- 30 juni: 

- 2 augustus: 

Machtsovername Hitler

1933

1934

- 30 januari: Hitler wordt rijkskanselier

- 27 februari: Rijksdagbrand

- 23 maart: Machtigingswet

- juli: Alle politieke partijen verboden, behalve NSDAP

- 30 juni: Nacht van de Lange Messen

- 2 augustus: Hitler wordt Fuhrer

Machtsovername Hitler

1933

1934

- 30 januari: Hitler wordt rijkskanselier

- 27 februari: Rijksdagbrand

- 23 maart: Machtigingswet

- juli: Alle politieke partijen verboden, behalve NSDAP

- 30 juni: Nacht van de Lange Messen

- 2 augustus: Hitler wordt Fuhrer

Machtsovername Hitler, wat hoort waarbij?

30 januari

1933

27 februari

1933

23 maart

1933

30 juni

1934

2 augustus

1934

Politiek-bestuurlijke veranderingen 

• Alle andere politieke partijen werden afgeschaft.
  
• Invoering dienstplicht
• Gestapo (slechts 8000 controleerden 80 miljoen onderdanen)
  
• Bouw van concentratiekampen voor politieke tegenstanders
• 
  

Leven in Nazi-Duitsland  

- concentratiekampen

- schijnprocessen

- 'Arbeit macht frei'

De kampen zijn bedoeld voor de duizenden mensen die sinds Hitlers machtsovername zijn gearresteerd door de nazi’s. De gevangenissen zijn overvol. Alleen al in de maand april worden er tienduizenden mensen gearresteerd. Veel slachtoffers zitten zonder aanklacht gevangen. De nazi’s noemen dat “Schutzhaft” (preventieve hechtenis).De concentratiekampen zijn ook bedoeld als waarschuwing. Ze maken de bevolking duidelijk wat er gebeurt als je je verzet tegen de regering. Verhalen en geruchten over de misstanden in de kampen verspreiden zich al snel.De gevangenen worden mishandeld, gemarteld en soms zelfs vermoord. Vooral Joodse gevangenen en bekende tegenstanders van het nazi-regime hebben het zwaar.

Sociaal-economische veranderingen

• Stoppen met herstelbetalingen
  
  
• Start van oorlogseconomie: bouw vliegtuigen, tanks, marineschepen.
  
  
• Vrouwen werden ontslagen en mannen namen hun banen over. Waarom?
  
  
• Werkverschaffingsprogramma's.
  
  
• Afschaffen handel met buitenland. 

Duitse luchtvaart herrijst(24 juni 1934)

^{Piloten hebben meegedaan aan de Deutschlandflug(estafette). Hermann Göring:} 

^{'De jeugd moet weer enthousiast worden gemaakt voor de luchtvaart. Het jonge Duitsland moet met passie voor vliegen worden opgevoed, het Duitse volk moet een volk van piloten worden. Duitsland accepteert niet langer dat bepaalde vormen van luchtvaart niet meer zijn toegestaan. Duitsland wil andere landen niet overvallen, maar wil zelf ook niet overvallen worden. Vol trots en plezier kon de Fuhrer vanuit zijn huis de prestaties volgen. Bloemenhulde, want wat zou de Duitse luchtvaart zijn zonder Adolf Hitler? Daarom kameraden, voor ik de prijs overhandig, gedenken wij in dankbare verering de Fuhrer: onze geliefde Fuhrer, onze volkskanselier Sieg Heil.'}

Niet Hitler maar Adenauer bouwde eerste snelweg

Op 1 juni 1933 introduceerden de nazi's een groot plan voor werkverschaffing. Er werd 1 miljard DM vrijgemaakt voor projecten die werk moesten verschaffen aan vele werklozen in Duitsland. 

Zo was de weg vrij voor Hitler om in september 1933, omringd door microfoons en camera’s, de eerste spade in de grond te steken voor de bouw van ‘zijn’ eerste Reichsautobahn, van Frankfurt naar Darmstadt (zie foto).

In werkelijkheid ontstonden de plannen al in de jaren twintig, in de tijd van de Weimarrepubliek. Burgemeester Adenauer(Keulen en geen nazi) zag er een mooi werkgelegenheidsproject in voor de vele werklozen in zijn stad en was de eerste die een snelweg liet bouwen.

Cultureel-mentale veranderingen

• Controle op boeken, films en kranten.
  
  
• Kinderen werden naar jeugdkampen gestuurd(Hitlerjugend + Bund Deutscher Madel)
  
  
• Propaganda: radio, televisie, foto's . 
  
  
• Indoctrinatie:  het systematisch aanleren of opdringen van ideeën van een politieke partij. 
  
  
  
  

Leven in Nazi-Duitsland  jeugd

• Bund Deutscher Mädel
• Bedoeld om meisjes tussen 10 en 18 jaar oud vertrouwd te maken met het huiselijk leven en éénmaal volwassen voor te bereiden op een huwelijk en het toekomstig moederschap.

• Hitlerjugend
• In december 1936 werd lidmaatschap verplicht gesteld voor de Duitse jeugd. Diverse sporten en paramilitaire vaardigheden, waaronder kamperen, deelname aan wandeltochten en basiswapentraining.

Leven in Nazi-Duitsland jeugd

• Hitler als staatsman, als dierenvriend en vooral als betrouwbare en benaderbare kindervriend, een aardige, vriendelijke oom. 

• Een versje uit het ABC-boekje Hand in Hand fürs Vaterland (1935) laat dat goed zien:

• ‘Mein Führer’, spreekt een kind. ‘Ik ken u goed en ik houd van u, zoals ik van vader en moeder houd. Ik wil u altijd gehoorzamen, zoals vader en moeder. En als ik eenmaal groot ben, dan help ik u, zoals vader en moeder, en u zult zich in mij verheugen, zoals vader en moeder!’ 
• Het klonk als een eed van trouw en gehoorzaamheid, verpakt in een ogenschijnlijk onschuldig kinderrijmpje.

Leven in Nazi-Duitsland 

• Reichsparteitag
• Neurenberg(video)
• 'Triumpf des Willens' uit 1935

 

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

Buitenlandse politiek van Hitler

Doelen

• Einde maken aan het Verdrag van Versailles
• Lebensraum
• 'Alle Deutschen: Heim ins Reich'
  

Samengevat...

• Controle op politiek-bestuurlijk, sociaal-economisch en op cultureel-mentaal terrein. 
  
  
• ...staat die het leven van de inwoners volledig beheerste en controleerde....=
• Totalitaire staat

Gevolgen op de lange/korte termijn

• Gevolgen op de lange termijn worden pas later zichtbaar.
  
• Deze gevolgen zijn langere tijd merkbaar. 
• Gevolgen vinden op korte tijd na de gebeurtenis plaats.
  
• Gevolgen op de korte termijn zijn voor een korte periode merkbaar.
  
  

Aan de slag

• Opdracht  10 t/m 13 van P3.1 maken
• Zelfstandig aan het werk

Ben je klaar? Test jezelf P3.1