hst 4 paragraaf 3 en 4 "mengsels en scheiden van mengsels"

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

hst 4.3 "mengsels"

Leerdoelen

• Je kunt de vloeibare mengsels oplossing, suspensie en emulsie van elkaar onderscheiden. 
• Je kunt van oplossingen, suspensies en emulsies voorbeelden benoemen.
• Je kunt de mengsels rook, nevel en schuim van elkaar onderscheiden.
• Je kunt van de mengsels rook, nevel en schuim voorbeelden benoemen.
• Je kunt een aantal scheidingsmethoden benoemen.
• Je kunt bij scheidingsmethoden uitleggen op welk verschil in stofeigenschappen de scheidingsmethode is gebaseerd. 

vandaag

Huiswerkcontrole

Herhaling hst 4 paragraaf 1 en 2

Beginnen met hst 4 paragraaf 3 en 4

Mengen & scheiden

Mengen & scheiden

Fasen van een stof

Stoffen

Fasen en fase-overgangen

Chemische reactie = stoffen (beginstoffen) verdwijnen en er komen nieuwe stoffen (reactieproducten) voor in de plaats.

Een faseovergang is dus géén chemische reactie!

Weet je nog?

H2.1

Mengen & scheiden

Onderverdeling van stoffen

Enkele voorbeelden:

• fase bij kamertemp.
• kleur
• geur
• oplosbaarheid in water

De eigenschappen waaraan je stoffen kunt herkennen.

Stofeigenschappen

• kookpunt
• smeltpunt
• elektrische geleidbaar-heid

Belangrijke begrippen:

• rationele naam = scheikundige naam
• triviale naam = dagelijks taalgebruik

Informatie over veiligheid in pictogrammen of op een chemiekaart

• Onderverdelen in elementen & verbindingen

Zuivere stof = één stof met één soort moleculen of atomen. 

Zuivere stof

Bijvoorbeeld:

• gedestilleerd water
• kristalsuiker

• Kook- en smeltpunt (= stolpunt): temperatuur blijft gelijk

• Onderverdelen in moleculen

Mengsel = één stof met minstens 2 verschillende moleculen

Mengsel

Bijvoorbeeld:

• basterdsuiker
• cola

• Kook- en smelttraject: temperatuur loopt langzaam omhoog/omlaag (begin- en eindtemperatuur zijn afhankelijk van de stoffen waaruit het mengsel bestaat)

Smeltpunt

Kook- & smeltpunt of traject?

Kookpunt

Kooktraject

Smelttraject

• Oplossing = een in vloeistof opgelost gas, vloeistof of vaste stof
  
  
• Suspensie = een vaste (niet-opgeloste stof) in een vloeistof

• Emulsie = een (niet-opgeloste vloeistof) in een vloeistof
  

Vloeibare mengsels

Oplossing

• Een oplossing = een mengsel
• Oplosmiddel = de vloeistof waarin een stof opgelost wordt. 
• De stof is uiteengevallen in losse moleculen, die omgeven worden door de watermoleculen.
• De deeltjes zijn niet zichtbaar voor het oog. 

Bekende oplosmiddelen: water, alcohol , wasbenzine & aceton

Verschillende oplossingen:

• Moleculaire stoffen = de stof valt uiteen in losse moleculen         in de oplossing zitten moleculen van de stof énhet oplosmiddel.

• Ionaire stoffen = de stof valt uiteen in losse, geladen deeltjes (ionen).

Voorbeelden

CO2 (g)         CO2 (aq)

NaCl(s)         Na+(aq) + Cl-(aq)

 

Voorbeeld: chocolademelk

Suspensie

• Stoffen lossen minder goed op > troebele vloeistof.
• Moleculen vallen niet allemaal los uiteen, maar blijven soms aan elkaar 'kleven'. 
• De niet-opgeloste stof zakt na enige tijd naar de bodem

Emulsie

• Emulsie = vloeistof met daarin een niet-opgeloste, fijn verdeelde vloeistof > je ziet belletjes zweven. 
• Na een tijdje drijft de olie in een laagje boven op het water > geen emulsie meer!
• Emulgator = een stof die de twee vloeistoffen gemengd blijven, bijv. carrageen (E-nummers: 400-499).

Voorbeeld: olie & water; melk, mayonaise & gezichtscrème

Rook, nevel & schuim

• Rook = 1 of meer vaste stoffen zweven fijn verdeeld in een gas. 
• Nevel = vloeistof fijn verdeeld in een gas. 
• Schuim = een fijne verdeling van gas in een vaste stof of vloeistof.

Voorbeeld: badschuim,
schuimmatras

Mengen & scheiden

Scheiden van mengsels

4.4 Scheiden van mengsels

• Twee of meer stoffen in een mengsel uit elkaar halen.
• Gebruik maken van verschil in stofeigenschappen.

Verschillende eigenschappen: 

• fase bij kamertemp.
• kleur, geur
• oplosbaarheid
• kook- en smeltpunt
• elektrische geleidbaarheid

Scheiden van suspensie

• Bezinken = zware vaste stof zinkt naar de bodem > verschil in dichtheid.

• Filtratie = grote deeltjes vaste stof uit een vloeistof halen middels filtreerpapier > verschil in deeltjesgrootte.

• Residu = vaste stof die achterblijft in het filter.
  
• Filtraat = de vloeistof die door het filter loopt. 
  

Scheiden van oplossing vaste stoffen

• Indampen = verdampen van het oplosmiddel > verschil in kook-/smeltpunt.
• Wanneer zouten ingedampd worden, ontstaat een neutraal geladen stof! Na+(aq) + Cl-(aq)        NaCl(s)

• Residu = vaste stof die achterblijft.

• Extraheren = één of meerdere vaste stoffen oplossen in oplosmiddel > verschil in oplosbaarheid.
• Daarna kun je de opgeloste stof filtreren of indampen. 
• Bij indampen ontstaat een extract.

• Extractiemiddel = vloeistof waarin de ene stof wel en de andere stof niet oplost.
• Residu = vaste stof die
  achterblijft.

Bijv.: chemisch reinigen

Scheiden van vloeistoffen

• Destillatie = verhitten, oplosmiddel verdampt, damp opvangen en condenseren > verschil in kookpunt. 

• Destillaat = gecondenseerde vloeistof (laag kookpunt).
• Residu = vloeistof die niet verdampt en dus achterblijft (hoog kookpunt).

Verwijderen van verontreiniging

• Adsorberen = het hechten van een stof aan het oppervlak van een andere stof > verschil in aanhechtingsvermogen.
• Actieve kool = fijngemalen koolstof met speciale bewerking > veel minuscule openingen & gangen.

Voorbeeld: drinkwater,

kleurstoffen uit voeding 

halen.