Miniles faalangst

• Nederlands
• HBO
• Studiejaar 3

Faalangst

Planning

• Voorkennis activeren              klassikaal                  3 minuten
• Theorie                                           klassikaal                 10 minuten
• Opdracht                                       in 2-tallen                 10 minuten
• Nabespreken klassikaal         klassikaal                  3 minuten
• Reflectie                                        klassikaal                  3 minuten
• Afronden                                       klassikaal                  3 minuten

Leerdoelen

1.  Je weet wat faalangst is.

2. Je kan in je rol als docent minimaal twee kenmerken van               faalangst benoemen zodat je het kan herkennen in de les.

3. Je kan minimaal twee tools benoemen/inzetten om met                 faalangst bij studenten om te gaan.

Wat is faalangst volgens jou?

Heb je het zelf ooit ervaren of gezien bij een leerling?
(waar zag je dit aan?)

Faalangst 

• Angst om slecht te presteren
  
• Angst om anderen teleur te stellen
• Altijd maximaal willen presteren (200%)

(Geerts & van Kralingen, 2016), (Horeweg, 2015). 

Oorzaken faalangst

• Volgens Lentis is de oorzaak van Faalangst een laag zelfbeeld. 
• Volgens de DSM geen ziekte.  

(boek psychosociale problemen, dr. Cohen de Lara-Kroon)

Lentis is een gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorgorganisatie van Noord-Nederland. Hier kan je hulp krijgen voor faalangst maar dan heb je wel een verwijzing nodig van de huisarts. 

boek psychosociale problemen (dr. Cohen de Lara-Kroon)

"Uit onderzoek blijkt dat een kind dat slecht is in rekenen, maar positief over zichzelf denkt, vaak nog hoger scoort dan een kind dat goed is in rekenen en negatief over zichzelf denkt"

Oorzaken laag zelfbeeld;

- karakter - erfelijkheid 

- geslacht (meisjes meer!)

-opvoedingskundig 

-cultuur

daarnaast fysieke factoren die het in stand houden (cortisolniveau bij stress, slecht slapen)

Hoeveel vormen faalangst zijn er?

1. huh? gewoon 1!
2. 2 ofzo?!?
3. ik denk 3 a 4
4. 5 of meer!

Soorten faalangst

• Cognitieve faalangst
• Sociale faalangst
• Motorische faalangst 

(Horeweg, 2015), (Leraar24, 2020).

Cognitieve faalangst 

• Bang dat beheerste kennis niet voldoende is.
• Bang niet goed geleerd te hebben.
• Vaak een aantal dagen voor presteren al kenmerken zichtbaar.
• Te verdelen in twee soorten:
  

1. Actief: Resultaten zijn nooit goed genoeg
   
2. Passief: Inspanningen leiden nergens toe
   

(Horeweg, 2015)

Sociale faalangst 

• Bang om negatief beoordeeld te worden door anderen in sociale situaties. 
• Gaat niet primair om de taak zelf, maar om de angst voor de reactie van anderen. 
• Passen zich voortdurend aan, uit angst om af te wijken of afgewezen te worden.
• Laag zelfbeeld in sociale context
• Sociale terugtrekking of vermijden van situaties
• Zoeken van veilige personen (een vaste klasgenoot of docent)

(Horeweg, 2015)

Motorische faalangst 

• Vooral betrekking op prestaties waarbij de lichamelijke coördinatie of vaardigheid centraal staat. 
• Tegenvallende prestaties onder druk 
• Bewegingsangst – Angst om te vallen o.i.d. bij fysieke handelingen.
• Beven of verkrampen – Tijdens praktische taken letterlijk verkrampen.
• Negatief zelfbeeld m.b.t. motoriek 

(Horeweg, 2015)

Lees het volgende stukje tekst 

Loes leert altijd heel goed voor haar proefwerken. Ze weet alles, totdat ze op school komt. Als het proefwerk voor haar ligt, weet ze niets meer: ze krijgt een black-out. Ze begint te zweten en wordt duizelig. Loes weet alleen nog dat ze gisteren alles wist.

Over welke soort faalangst heb je net gelezen denk je?

1. Cognitieve faalangst
2. Sociale faalangst
3. Motorische faalangst
4. Examenvrees

Wat zijn kenmerken van faalangst?
Noem er minimaal 3

Kenmerken 

Kenmerken van faalangst zijn te verdelen in drie groep;

• Mentale symptomen
• Fysieke kenmerken
• Gedragsmatige kenmerken

           Kenmerken

• Hartkloppingen, hoofdpijn,        buikpijn, misselijkheid, zweten

• Rood worden of juist wit              wegtrekken

• Stem slaat over

• Gevoelig voor kritiek

• Op de achtergrond blijven

• Geen oogcontact maken

(Van der Wal & De Wilde, 2020) 

• Vraagt vaak om bevestiging

• Perfectionisme

• Negatief zelfbeeld

• Uiten van frustratie (verbaal        en non-verbaal)

• Prestatie uit de weg gaan

• Uitstellen van taken

(Nauta & Giesing, 2015)

Wat is het niet?

Sommige kinderen hebben altijd, ook buiten een ‘taak’, last van angst. Dit noemen we geen faalangst (deze kinderen zijn altijd min of meer angstig). 

Hun gedrag lijkt op faalangst, maar hun angst komt ook in andere situaties voor. 

Er is dan sprake van een gegeneraliseerde angststoornis. 

Hoeveel procent van de MBO studenten heeft faalangst?

1. 2-8%
2. 10-13%
3. 27-34%
4. geen idee!

Cijfers 

• 4,2% MBO studenten (schatting)
• 12,8% MBO studenten beoordelen eigen mentale weerstand slecht tot zeer slecht (draagt bij aan....)

(onderwijsinspectie 2021), (Trimbos instituut, sept 2024)

OPDRACHT

casus uitwerken (probeer bronnen te vinden)

in tweetallen 

10 minuten

klassikaal nabespreken

Tools bij faalangst

Gesprek met de mentor, zorgteam, observaties                                    faalangstreductietraining.

De volgende thema's kunnen hier aan bod komen:

• Welke niet-helpende gedachten heb ik?
• Ademhaling- en ontspanningsoefeningen
• Studiegewoonten onder de loep nemen en mogelijk aanpassen
• oefenen (rollenspel)

Benoem 3 concrete tips, gedragingen of aanpassingen waarmee je een veilig leer/leefklimaat creëert voor studenten met faalangst
Benoem je bron!!

Hoe kun je in je rol als docent omgaan met leerlingen die faalangst hebben?

• Zorgen voor een veilig pedagogisch klimaat 
• Duidelijke verwachting uitspreken 
• Vooral positieve feedback geven
• Voldoende tijd geven 
• Wijzen op faalangstreductietraining 
• Leerling ondersteunen bij leren leren
• Afspraken maken met ouders/verzorgers over voortgang (korte lijntjes)
  (Nauta & Giesing, 2015) 

Welke tools ga jij uitproberen in je lessen?

Literatuur 

• Geerts, W., & van Kralingen, R. (2016). Handboek voor leraren. Uitgeverij Coutinho.
  
• Horeweg, A. (2015). Gedragsproblemen in de klas in het voortgezet onderwijs.
• Leraar24. (2020, mei 27). Faalangst herkennen en aanpakken.  https://www.leraar24.nl/50424/faalangst-herkennen-en-aanpakken/
  
• Nauta, P., & Giesing, M. (2015, april ). Leerlingen met een specifieke hulpvraag . 
• Oké op school. (z.d.). Faalangst reductietraining (VO).  https://www.oke-op-school.nl/ons-aanbod/faalangstreductietraining/
• Van der Wal, J., & De Wilde, J. (2020). Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. 

Verdiepingsmateriaal 

 Video’s;
• Faalangst bij jongeren - KRO-NCRV (3 min)
• Kennisclip: Omgaan met faalangst in het mbo - ROC Midden Nederland (YouTube, 5 min)

Artikelen & Brochures
• Brochure "Een kind met faalangst in de klas" (PDF, fa-kind.nl)
• Praktische tips voor docenten (LOF academie)
• SLO - Faalangst in de lespraktijk

Boeken

• "Faalangst de baas" – René Diekstra & Colette de Bruin
• "Breinhelden in de klas" – Karin Nijhof (hoofdstuk over faalangst)
• "Leren zichtbaar maken" – John Hattie (motiveren zonder druk)

Tips & Tops

Welke tip en top heb je voor ons?

Schrijf op een post-it (mag anoniem ;)

Plak op de deur bij vertrek!