Urinewegstelsel

• Biologie
• Basisschool
• Groep 5-8

M1W1

2

Urinewegstelsel

Dag en nacht is het lichaam bezig stoffen uit het lichaam te krijgen, dit gebeurt door...

• nieren (afval uit bloed)
• longen (water en CO₂)
• lever (gal)
• huid (zweet)

1.1

uitscheidingsorganen

het urinewegstelsel kan je verdelen in...

• nieren
• urinewegen (urineleiders, blaas en urinebuis)

1.1

uitscheidingsorganen

1.2

de nieren

de nieren (renes) liggen hoog en achterin de buikholte...

• aan de holle kant zit de nierpoort (bloed gaat hier in en uit, urine gaat hier uit)

1.2

de nieren

• de nieren krijgen het zuurstofrijke en vieze bloed van de aorta)
• de nieren geven het zuurstofarme en schone bloed aan de holle ader

1.2

de nieren

het nierkapsel is de verpakking van de nier...

• stevig bindweefsel
• het geeft bescherming

1.2.1

bouw van de nieren (grof)

nierkapsel

onder de nierschors ligt het niermerg, de middelste rand van de nier...

• groepjes niermerg vormen een nierpiramide
• hier wordt urine gemaakt

1.2.1

bouw van de nieren (grof)

niermerg

nierpiramide

de nierschors is de buitenste rand van de nier...

• hier wordt het bloed gefilterd

1.2.1

bouw van de nieren (grof)

nierschors

de urine wordt verzameld in de binnenste rand, nierbekken...

• om de punt van de piramide zit een nierkelk, dat uitkomt in het nierbekken

1.2.1

bouw van de nieren (grof)

nierkelk

K

nierbekken

B

een nierpiramide bestaat uit een groep filter installaties...

• een deel ligt in de nierschors
• een deel ligt in het niermerg

1.2.2

bouw van de nieren (fijn)

filter installaties

elke filter installatie bestaat uit...

• een nierlichaampje (L) in de nierschors
  
• een nierkanaaltje (K) in het niermerg

1.2.2

bouw van de nieren (fijn)

nierlichaampje

L

nierkanaaltje

K

een nierlichaampje bestaat uit twee onderdelen...

• een kluwen (bloedvat)
• een kapsel of omhulsel

1.2.2

nierlichaampje

een nierkanaaltje is een lange kronkelbuis met in het midden een lus

1.2.2

nierkanaaltje

de filter installaties zuiveren het bloed...

• het haalt afvalstoffen uit het bloed
• het maakt er urine van

1.2.3

taken en werking van de nieren

het vaatkluwen heeft een filterfunctie...

• alle kleine stoffen gaan door de filters
• grote stoffen niet

1.2.3

taken en werking van de nieren

belangrijke kleine stoffen zijn...

• water
• zouten (mineralen)
• glucose (voedingsstoffen)
• aminozuren en vitaminen 
• afvalstoffen

• deze belanden in de urineweg

1.2.3

taken en werking van de nieren

belangrijke grote stoffen zijn...

• eiwitten
• bloedcellen

• deze blijven in de bloedbaan

1.2.3

taken en werking van de nieren

de vloeistof in het kapsel heet voorurine...

• zowel afval als nuttige stoffen zitten in de voorurine

1.2.3

taken en werking van de nieren

voorurine

• nuttige stoffen worden in het nierkanaaltje terug gehaald naar de bloedbaan
• dit heet terugresorptie

1.2.3

taken en werking van de nieren

start  2:00 - stop 2:13, sound off

het maken van urine gaat dus in twee stappen...

1. filtratie (van bloed naar voorurine)
2. terugresorptie (van voorurine naar urine)

1.2.3

taken en werking van de nieren

filtratie

F

terugresorptie

T

verschillende dekcellen in het nierkanaaltje nemen de stoffen op...

• water (99%)
• veel zouten
• alle glucose
• aminozuren
• vitamines

1.2.3

taken en werking van de nieren

de afvalstoffen blijven in het nierkanaaltje...

• samen met wat water en zouten gaan deze stoffen naar een verzamelbuis

1.2.3

taken en werking van de nieren

• hormonen in de verzamelbuis bepalen hoeveel water en zouten nog worden vastgehouden
• hierna verandert de samenstelling niet meer: definitieve urine

1.2.3

taken en werking van de nieren

hormonale invloed

H

definitieve urine

U

• het nierbekken vangt de definitieve urine op
• de urine verlaat de nier via de urineleider

1.2.3

taken en werking van de nieren

de nieren regelen...

1. de water- en zoutbalans
2. de bloeddruk
   
3. de aanmaak van rode bloedcellen
4. de stofwisseling van vitamine D

1.2.3

overige taken

1

2

3

4

de urinewegen starten in het nierbekken (pyelum)...

• dit is de grootste opvangruimte voor urine

1.3

urinewegen

de urineleider (ureter) is een gespierd buisje dat urine leidt van het bekken naar de blaas...

• via peristaltiek 
• de wand bestaat uit slijmvlies, glad spierweefsel en een vlies

1.3.1

urineleiders

slijmvlies

gladde spieren

vlies

de urineblaas is een opslagplaats voor urine...

• het ligt in het kleine bekken

1.3.2

urineblaas

de blaas heeft op de bodem (blaasdriehoek) druk gevoelige cellen...

• hoe meer druk (urine),  hoe sterker deze cellen prikkels geven om de blaas te legen
  

1.3.2

urineblaas