3.3 Brood en spelen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Welkom bij GS!

1. Telefoon in de tas!
2. Pak je laptop en schrift erbij
3. Kom in de Lessonup! 
4. Ben je zover? Toppertje 
5. Google: Wat is een gladiator?

Gladiatorengevecht in het Colosseum

Het Colosseum is een groot amfitheater in Rome, gebouwd in de tijd van het Romeinse Rijk. Het werd gebruikt voor gevechten tussen gladiatoren, wilde dieren en andere shows voor het volk. Er konden wel 50.000 mensen in.

Wat gaan we doen vandaag?

1. Herhaling par 3.1 & 3.2
2. Leerdoelen
3. Start maken 3.3 Brood en spelen
4. Agrarische-stedelijke samenleving
5. Arm en rijk
6. Brood en spelen!
7. Aan de slag! 

Herhaling: De senaat is een Romeinse 'uitvinding'.
Wat is de senaat?

1. Een groep mannen die rijk zijn door de handel en met elkaar deden sporten.
2. De senaat is een plein midden in Rome.
3. Een groep rijke mannen met veel politieke macht, een soort vergadering.
4. Een plek om te bidden tot de goden.

Herhaling: Hoe wordt het Romeinse Koninkrijk bestuurd?

1. Dictator
2. Senaat
3. 2 consuls
4. Koning

Herhaling: Hoe wordt de Romeinse Republiek bestuurd?

1. Dictator
2. Senaat
3. 2 Consuls
4. Koning

Herhaling: Hoe wordt het Romeinse Keizerrijk bestuurd?

1. Dictator
2. Senaat
3. Keizer
4. Koning

Herhaling: Wat was de Limes?

1. Reeks forten om het rijk te beschermen aan de noord grens.
2. Een rang in het Romeinse leger.
3. De natuurlijke grenzen van het rijk.
4. Een soort van tweede kamer van de Romeinen.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Wat een agrarische-stedelijke samenleving is.
2. Ken je het begrip: proletariërs.
3. En weet je hoe de arme bevolking tevreden werd gehouden. 

3.3 Brood en spelen

Brood en spelen

"Brood en spelen" was een manier waarop Romeinse leiders het volk tevreden hielden. Ze gaven gratis brood en organiseerden grote shows zoals gladiatorengevechten en wagenrennen. Zo hoopten ze dat mensen zich minder zouden bezighouden met politiek of problemen in het rijk. Het was dus een slimme manier om rust te bewaren.

Rijke grootgrondbezitter

• Rome was het centrum van het rijk.
• Meeste mensen wonen op het platteland.
• Bevolking: Stad 30% | Platteland 70% 

• Agrarische-stedelijke samenleving - Samenleving waarin de meeste mensen op het platteland leven en een klein aantal in de steden.
• Rijke Romeinen hadden veel grond. 
• Huis in Rome en op het platteland.
• Rome was vol en vies.
• Politieke zaken.

Het leven van een rijke Romein

Rijke Romeinen hadden vaak een villa, een luxe huis op het platteland. Ze woonden meestal in de stad, maar daar was het druk, vies en het stonk. Daarom gingen ze graag naar hun villa voor rust en frisse lucht. Een villa had vaak een tuin, badhuis en mooie kamers. Het werk op het land werd gedaan door slaven of knechten. Zo konden de rijke Romeinen genieten van het leven buiten de stad.

Nagebouwde villa

Zo zag een villa van een grootgrondbezitter eruit. Zulke huizen hebben ook in ons land gestaan. Deze villa is nagebouwd en staat in een themapark over de Romeinen.

LD: Wat is een agrarisch-stedelijke samenleving?

1. Een samenleving waarin de meeste mensen in de steden leven en een klein aantal in de steden.
2. Een samenleving waarin de meeste mensen op het platteland leven en een klein aantal in de steden.
3. Een samenleving waarin mensen alleen van de landbouw leven.
4. Een samenleving met grote villa's en rijke grootgronfbezitters.

Armen en proletariërs

• 90% bevolking was arm.
• Boeren met schulden moesten hun land verkopen en wonen in de stad.
• In de stad woonden de armen in een insula.
• Proletariërs - Arme en werkloze Romeinen.
• Proles betekent kinderen. Omdat hun enige bezit hun kinderen waren.
• Romeinen gaven geld, eten en onderdak.
• Voor wat hoort wat: vechten en stemmen.
• Geen opstand > brood en spelen!
• Brood - Eten | Spelen - vermaak.

Insula

Een insula was een Romeins flatgebouw waar gewone mensen woonden, zoals arbeiders en arme gezinnen.

Insula betekent eiland in het Latijn. De flatgebouwen leken op eilanden tussen de straten van Rome.

Voor wat, hoort wat!

De rijke Romeinen gaven proletariërs, geld, eten en onderdak. In ruil daarvoor verwachtte men iets terug: ze moesten stemmen op de juiste mensen en als dat nodig was vechten als soldaat in het leger.

LD: Hoe zorgden de Romeinen ervoor dat arme mensen tevreden bleven en er geen opstand kwam?

Colosseum

• 72n. Chr gebouwd > 50.000 zitplaatsen
• Gladiatoren-, zee en dierengevechten
• Gladiatoren waren slaven of gevangen die roem zochten > beroep is vechten!
• De keizer deed beslissen of je mocht leven.
• Duim omhoog of duim omlaag.
• De heerser van het Romeinse rijk bood dit gratis aan! > spelen
• Waarom deed de heerser dit (?)

• Stem op mij, ik betaal alles!

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Wat een agrarische-stedelijke samenleving is.
2. Ken je het begrip: proletariërs.
3. En weet je hoe de arme bevolking tevreden werd gehouden. 

LD: Wat is een agrarisch-stedelijke samenleving, en hoe leefden mensen in de stad en op het platteland?

LD: Leg uit:
Wat betekent proletariërs?

LD: Hoe werd de arme bevolking rustig gehouden in het Romeinse Rijk?

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen.
LD1: Wat een agrarische-stedelijke samenleving is.
LD2: Ken je het begrip: proletariërs.
LD3: En weet je hoe de arme bevolking tevreden werd gehouden.

Ja!!

Nee, totaal niet...

Nog niet, wel bijna!

Aan de slag!

Boek 1 vmbo-t/havo

Paragraaf 3.3 Brood en spelen

Opdracht: 1, 2, 3, 4, 5

Welkom bij GS!

1. Telefoon in de tas!
2. Pak je laptop en schrift erbij
3. Kom in de Lessonup! 
4. Ben je zover? Toppertje 
5. Google: Wat deden de rijke Romeinen om te ontspannen?

Gladiatorengevecht in het Colosseum

Het Colosseum is een groot amfitheater in Rome, gebouwd in de tijd van het Romeinse Rijk. Het werd gebruikt voor gevechten tussen gladiatoren, wilde dieren en andere shows voor het volk. Er konden wel 50.000 mensen in.

Wat gaan we doen vandaag?

1. Herhaling vorige les
2. Leerdoelen
3. Afmaken 3.3 Brood en spelen
4. Vrije mensen en slaven
5. Werkvorm: jullie zijn de docent!
6. Ontspanning
7. Aan de slag!

Herhaling: Wat is een agrarisch-stedelijke samenleving?

1. Een samenleving waarin de meeste mensen in de steden leven en een klein aantal in de steden.
2. Een samenleving waarin de meeste mensen op het platteland leven en een klein aantal in de steden.
3. Een samenleving waarin mensen alleen van de landbouw leven.
4. Een samenleving met grote villa's en rijke grootgronfbezitters.

Herhaling: Leg uit wat zijn proletariërs?

Herhaling: Hoe werd de arme bevolking rustig gehouden in het Romeinse rijk?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Ken je het begrip vrijgelatenen, thermen & gladiatoren.
2. Je weet waarom de Romeinen goed voor hun lichaam deden zorgen.
3. En weet je hoe arme en rijke Romeinen ontspanning zochten in hun dagelijkse leven.

Vrije mensen en slaven

• Volk bestond uit vrije mensen en slaven. 
• Hoe werd je een slaaf. (?)
• Door schulden of omdat je ouders slaaf waren. Er zat wel verschil tussen slaven:
• € - Zwaar en/of gevaarlijk werk: Mijnen of gladiator.
• €€€ - Licht werk: Leraar of architect.
• Vrijgelatenen - Slaven die werden vrijgelaten.
• Geen Romeins Burgerrecht > kopen!
• Kinderen kregen alle Romeinse rechten.

Slaven in het Romeinse Rijk

In het Romeinse Rijk waren slaven heel normaal en ze deden allerlei soorten werk. Sommige slaven waren goedkoop, bijvoorbeeld als ze jong, ongeschoold of zwak waren. Die werkten vaak op het land of in de mijnen, onder zware omstandigheden. Ze waren makkelijk vervangbaar.

Dure slaven waren sterk, goed opgeleid of hadden speciale vaardigheden. Denk aan koks, leraren, schrijvers of slaven die in het huis van rijke Romeinen werkten. Soms konden ze zelfs een vertrouwenspersoon van hun meester worden.

LD: Leg uit, hoe zat het met rechten van vrijgelatenen?

Jullie zijn de docent!

• Straks krijg je een stukje tekst > Lees het samen goed door en bedenk wat het belangrijkste is om te weten en te vertellen.
• Gebruik Google als je iets niet snapt. 
• Oefen hoe je jouw stukje tekst in 2 of 3 zinnen in je eigen woorden kunt uitleggen.
• Loop door de klas en leg jullie stukje uit aan anderen. Na 2 minuten wissel je. We doen dit 3 keer.
• Zorg er voor dat je van alle 4 de stukjes tekst alle informatie weet!
• Let op: Leg het uit in je eigen woorden, niet voorlezen!

Vragen bij het rondlopen:

1. Wie gingen er vooral naar de thermen, en wat deden ze daar?
2. Wat was de reden dat Romeinen lichamelijke verzorging belangrijk vonden?
3. Voor wie waren de gladiatorengevechten bedoeld, en waar vonden die plaats?
4. Moesten gladiatoren altijd sterven na een gevecht? Wat kon er gebeuren?
5. Waarom bleven sommige vrijgelaten gladiatoren toch vechten?

Printen:

Verzorging en gezondheid

De Romeinen vonden lichamelijke verzorging erg belangrijk. Net als de Grieken geloofden ze dat een gezonde geest niet zonder een gezond lichaam kon. Daarom zorgden ze goed voor hun lichaam.

Opdracht:

1. Lees de tekst goed.

2. Bedenk samen: wat is het belangrijkste dat in deze tekst staat?

3. Oefen hoe je dat in 2 of 3 zinnen in je eigen woorden kunt uitleggen.

4. Je gaat straks rondlopen en dit aan klasgenoten vertellen.

Luxe thermen

Rijke mensen gingen naar luxe thermen om te ontspannen. Daar lieten ze zich wassen en verzorgen. Er waren baden met warm en koud water, en stoombaden. Het was ook een plek om met andere rijke Romeinen te praten en zelfs beslissingen te nemen.

Opdracht:

1. Lees de tekst goed.

2. Bedenk samen: wat is het belangrijkste dat in deze tekst staat?

3. Oefen hoe je dat in 2 of 3 zinnen in je eigen woorden kunt uitleggen.

4. Je gaat straks rondlopen en dit aan klasgenoten vertellen.

Gladiatorengevechten

Rijke mensen bezochten het Colosseum, maar de gladiatorengevechten waren vooral bedoeld voor het gewone volk. Gladiatoren vochten tegen elkaar of tegen wilde dieren. Soms waren het nepgevechten, maar soms vochten ze echt op leven en dood.

Opdracht:

1. Lees de tekst goed.

2. Bedenk samen: wat is het belangrijkste dat in deze tekst staat?

3. Oefen hoe je dat in 2 of 3 zinnen in je eigen woorden kunt uitleggen.

4. Je gaat straks rondlopen en dit aan klasgenoten vertellen.

Vrijgelaten gladiatoren

Niet alle gladiatoren stierven. Als ze goed vochten, konden ze worden vrijgelaten. Sommige vrijgelaten gladiatoren bleven optreden, vooral als ze beroemd waren. Ze konden dan veel geld verdienen met hun vechtkunst.

Opdracht:

1. Lees de tekst goed.

2. Bedenk samen: wat is het belangrijkste dat in deze tekst staat?

3. Oefen hoe je dat in 2 of 3 zinnen in je eigen woorden kunt uitleggen.

4. Je gaat straks rondlopen en dit aan klasgenoten vertellen.

Ontspanning voor rijk en arm

• Een gezonde geest kan niet zonder een gezond lichaam. (?)
• Je kon beter nadenken als je goed voor je lichaam zorgde. 
• Badhuizen belangrijk > beslissingen.
• Rijke Romeinen: Thermen/badhuizen.
• Arme Romeinen: Amfitheater.

• Gladiatoren - Beroepsvechters

• Vrije gladiatoren! Asteropaeus!
• Konden heel rijk worden met de gladiatoren gevechten.

Mozaïek gladiatoren

Gladiatoren, met tussen hen een scheidsrechter. Mozaïek uit de tweede of derde eeuw na Chr.

Thermen in Heerlen

De man rechts schraapt het zweet van zijn been dit was een manier van wassen.

De Romeinen vonden lichamelijke verzorging erg belangrijk. Net als de Grieken vonden ze dat een gezonde geest niet zonder een gezond lichaam kon. Rijke mensen ontspanden zich in luxe thermen en lieten zich daar verzorgen. Er waren baden met warm en met koud water, en stoombaden. Het was ook een plaats waar rijke Romeinen elkaar ontmoetten: in het oude Rome zijn in de thermen heel wat belangrijke besluiten genomen.

LD: Wie gingen er naar de thermen?

1. De armen
2. De proletariërs
3. De rijken
4. De gladiatoren

LD: Waarom vonden Romeinen lichamelijke verzorging belangrijk?

1. Omdat ze anders geen toegang kregen tot het Colosseum
2. Omdat ze verplicht waren elke dag naar de thermen te gaan.
3. Omdat ze dachten dat een schoon lichaam geluk bracht in de liefde
4. Omdat ze geloofden dat een gezonde geest niet zonder een gezond lichaam kon.

LD: Voor wie waren de gladiatorengevechten bedoeld, en waar vonden die plaats?

1. Voor het gewone volk, in het Colosseum
2. Voor rijke Romeinen, in de thermen
3. Voor kinderen, op het Forum Romanum
4. Voor soldaten, op het trainingsveld

LD: Moesten gladiatoren altijd sterven na een gevecht? Wat kon er gebeuren?

LD: Waarom bleven sommige vrijgelaten gladiatoren toch vechten?

1. Omdat ze anders weer slaaf werden
2. Omdat ze geen ander werk mochten doen
3. Omdat ze verplicht waren hun leven lang te vechten
4. Omdat ze beroemd waren en veel geld konden verdienen

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Ken je het begrip vrijgelatenen, thermen & gladiatoren.
2. Je weet waarom de Romeinen goed voor hun lichaam deden zorgen.
3. En weet je hoe arme en rijke Romeinen ontspanning zochten in hun dagelijkse leven.

LD: Wat is een vrijgelatenen?

LD: Hoe ontspande de armen en de rijke in het oude Romeinse rijk?

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen.
LD1: Ken je het begrip vrijgelatenen, thermen & gladiatoren.
LD2: Je weet waarom de Romeinen goed voor hun lichaam deden zorgen.
LD3: En weet je hoe arme en rijke Romeinen ontspanning zochten in hun dagelijkse leven.

Ja!!

Nee, totaal niet...

Nog niet, wel bijna!

SO Paragraaf 3.1, 3.2 & 3.3

Hoofdstuk 3 Imperium Romanum

-Paragraaf 3.1 Van stadstaat tot wereldrijk

Opdracht 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 & 11 + Werkblad

-Paragraaf 3.2 Langs de Limes

Opdracht: 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8 & 9 

-Paragraaf 3.3 Brood en spelen

Opdracht: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10

-Aantekeningen

-Begrippen

-Bekijk de lessen via LessonUp nog eens

Aan de slag!

Boek 1 vmbo-t/havo

Paragraaf 3.3 Brood en spelen

Opdracht: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10

Extra 12