8.4 Successie en 8.5 duurzaamheid

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

8.4 Veranderingen in  ecosystemen

Successie

De weg naar "succes" in de ecologie

Successie

Stap 1: kaal terrein

Stap 2: eerste plantjes kunnen erop leven*

Stap 3: kleine diertjes leven van de eerste plantjes (eerste ecosysteem)

*Vaak bestaande uit korstmossen op rots, of koolzaad op zand

pioniersplanten

vb. zeekraal

1. BREDE TOLERANTIE : KUNNEN TEGEN GROTE TEMPERATUUR VERSCHILLEN, DROOGTE, VOEDSELARME bodem
2. SNELLE GROEI EN ZAADVORMING, VEEL ZADen
3. DIEPE WORTELS, VAAK GROTE BLADEREN​
4. MAKEN DE OMGEVING GESCHIKT VOOR LANGZAME GROEIERS ​
   

Pioniersecosysteem

• Eerste ecosysteem op kaal terrein
• Weinig verschillende soorten
• Simpel voedselweb
• Open kringloop
• Biomassa neemt toe

Welk van deze soorten verwacht je het eerst in een nieuw ecosysteem?

1. Lijsterbes
2. Vos
3. Koolmees
4. Paardenbloem

Zullen pionierssoorten hun zaden en stuifmeel verspreiden met de wind of met insecten?

1. Wind
2. Insecten

Successie

Stap 1: kaal terrein

Stap 2: eerste plantjes kunnen erop leven

Stap 3: kleine diertjes leven van de eerste plantjes (eerste ecosysteem)

Stap 4: door eerste begroeiing worden abiotische factoren minder extreem en ontstaat humus

Humus

Na verloop van tijd sterven de eerste plantjes zoals korstmossen en ontstaat er een ondergrond van humus

Humus bestaat uit meer of minder vergane dode resten en reducenten. 

Als individuen van 2 verschillende populaties lange tijd niet met elkaar voortplanten

Bijvoorbeeld door geografische isolatie zoals een rivier of bergketen

Humus = mix van organische & anorganische stoffen samen met reducenten in de bodem

Successie: tussenfase

Stap 5: nieuwe plantensoorten kunnen leven op de humuslaag en verdringen de korstmossen en andere pionierssoorten

Successie: tussenfase

Stap 5: nieuwe plantensoorten kunnen leven op de humuslaag en verdringen de korstmossen en andere pionierssoorten

Stap 6: nieuwe (vaak wat grotere) dieren volgen de nieuwe plantjes (het ecosysteem bereidt zich uit)

Successie: tussenfase

Stap 5: nieuwe plantensoorten kunnen leven op de humuslaag en verdringen de korstmossen en andere pionierssoorten

Stap 6: nieuwe (vaak wat grotere) dieren volgen de nieuwe plantjes (het ecosysteem bereidt zich uit)

Stap 7: de abiotische factoren worden steeds minder extreem en de humuslaag groeit -> stappen 5 en 6 herhalen zich

Successie

• Opeenvolging van soorten die leidt tot een steeds complexer ecosysteem 

Successie: climaxecosysteem

Stap 8: abiotische factoren blijven ongeveer gelijk. Er is daardoor geen wisseling meer van soorten. Het eindstadium van de successie is bereikt. 

Climaxecosysteem

• Eindstadium van successie
• Geen (weinig) wisseling meer van soorten
• Vaak complex voedselweb; hoge biodiversiteit
• Gesloten kringloop
• Biomassa blijft gelijk
• abiotische factoren gelijkmatig

climax ecosystemen:

TROPISCH REGENWOUD​

KORAALRIF​

OUDE DUINEN ​

LOOFBOSSEN ​

​

IN W-EUROPA: BEUKENBOSSEN​

Ook een climaxecosysteem

Geen climaxecosysteem

Voedselweb

Pioniersecosysteem

Climaxecosysteem

Biodiversiteit

Abiotische factoren

Eenvoudig

Ingewikkeld

Klein

Groot

Sterk wisselend

Stabiel

Welk ecosysteem heeft de dikste humuslaag?

Pioniers-ecosysteem

Loofbos in Nederland

Naaldbos in Noorwegen

Tropisch regenwoud in Colombia

In een tropisch regenwoud: 

• heel veel soorten 
• dode resten supersnel opgeruimd
• mineralen weer supersnel opgenomen door planten 

Daarom juist dunne humuslaag

Kale grond zonder humuslaag

Kale grond mét humuslaag

Climaxecosysteem

Primaire successie

Secundaire successie

Start:

Finish:

8.5 Duurzaamheid

Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die tegemoetkomt aan de levensbehoeften van de huidige generatie, zonder die van de toekomstige generaties tekort te doen.

Bij duurzame visserij blijft het aantal organismen in een ecosysteem min of meer gelijk.

Jaarlijks vaststellen hoeveel vis er gevangen mag worden

Toegestane vangst is afhankelijk van de populatiegrootte

duurzame energie

fossiele brandstoffen (olie, gas, steenkool) raken op 

klimaatverandering 

wind, water, zon, biomassa (?)