5.2 Een glorieuze Gouden Eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

De Gouden Eeuw

een glorieuze Gouden Eeuw

Lesprogramma

• Periode 3 en vorige week

• Uitleg 5.2 deel 1
• Zelfstandig aan de slag

Leerdoelen

Aan het eind van deze week...

• Je kunt uitleggen waarom Amsterdam het centrum van de handel werd in de 16e en 17e eeuw.

• Je kunt uitleggen hoe de VOC en WIC onderdeel zijn van de wereldeconomie.

• Je kunt uitleggen wat de relatie tussen slavenhandel en slavenarbeid op plantages is.

Wat weet jij eigenlijk
van de Gouden Eeuw?

Hoe wordt de Republiek rijk?

• 1568-1648: Tachtigjarige oorlog (Nederlandse Opstand).

• Oorlog is in principe slecht voor de handel, maar de oorlog werd vooral in de Zuiderlijke Nederlanden uitgevochten (huidige België).

• Haven van Antwerpen werd afgesloten: handelschepen wijken uit naar Amsterdam.

Hoe wordt de Republiek rijk?

• Nederland heeft niet heel veel producten/grondstoffen

• Vooral veel zuivelproducten

• Oplossing: stapelmarkt en handelspolitiek.

• Amsterdam wordt één grote marktplaats voor Europese producent.

Stapelmarkt

Omdat er vanuit heel Europa handelaren komen die allemaal verschillende munten hebben, wordt er een wisselbank opgericht. Daar kan je geld omruilen voor de Gulden Florijn, de munt van de Republiek.

Amsterdam

• De handel en de wisselbank zorgde voor veel rijkdom.

• Dat trok rijke investeerders aan en de beurs werd opgericht.

• Daardoor kwamen er nog meer rijken en groeide de grachtengordel in Amsterdam.

Een schip dat vanuit Amsterdam naar de landen rond de Oostzee vaart, is geladen met:

1. kaas, textiel en vis
2. wijn en olie
3. specerijen
4. graan en hout

Een schip dat vanuit de landen rond de Oostzee naar Amsterdam vaart, is geladen met:

1. kaas, textiel en vis
2. wijn en olie
3. specerijen
4. graan en hout

Republiek wordt handelscentrum van Europa

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

De verschillende handelsroutes vanuit Azië

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse bedrijven (compagnieën) gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook.

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering (Staten-Generaal) grijpt in.

• Compagnieën moeten samengaan in één bedrijf.

• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje.

Doel: monopolie op de specerijenhandel ten oosten van Kaap de Goede Hoop.

Hoe?

• Uitschakelen van concurrenten

• Bouwen van handelposten

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld

• Aandelen uitgeven

Jan Pieterszoon Coen

• Berucht vanwege het gebruik van geweld.

• Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden.

• Hongitochten, speciale strafexpedities om smokkelen tegen te gaan.

Later werd ook de WIC opgericht. Zij stichtten plantages in Zuid-Amerika waar suiker, tabak en koffie verbouwd werd. Vanuit Nederland voeren ze eerst langs Afrika om slaven te kopen voor op de plantages.

Dankzij de Oostzeehandel konden de VOC en WIC enorm groot worden. Deze Oostzeehandel was namelijk de basis voor de rijkdom van Amsterdam.

Via Kaap de Goede hoop voeren de schepen van de VOC naar Indië om specerijen in te slaan. 

Even ruiken

• Herken jij de specerijen die op VOC-schepen mee gingen?
  
  
• Veel van die specerijen worden nu veel gebruikt in de (Nederlandse) keukens.

De VOC verhandelde vooral

1. Slaven
2. Aardappels
3. Kruiden
4. Maïs

In welk jaar werd de VOC opgericht?

1. 1601
2. 1602
3. 1701
4. 1702

VOC staat voor

1. Vereniging Oost-Indische Compagnie
2. Verenigde Oost-Indie Compagnie
3. Verenigde Oost-Indische Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Campagne

Tijdens de rest van deze les, 

wil ik...

de uitleg nog 1 keer horen/bekijken.

aan de slag met huiswerk opdrachten van hoofstuk 5.2

een samenvatting maken van hoofdstuk 5.2

de leerdoelen van hoofdstuk 5.2 netjes uitwerken en laten controleren.

nog meer te weten komen over de leerstof

een aflevering van 'Welkom in de Gouden

een of meerdere vragen over de stof stellen aan meneer De Vries

Leerdoelen

Aan het eind van deze week...

• Je kunt uitleggen waarom Amsterdam het centrum van de handel werd in de 16e en 17e eeuw.

• Je kunt uitleggen hoe de VOC en WIC onderdeel zijn van de wereldeconomie.

• Je kunt uitleggen wat de relatie tussen slavenhandel en slavenarbeid op plantages is.

WIC

• Door het succes van de VOC werden de Nederlanders hebberig!

• In 1621 werd de WIC opgericht: West-Indische Compagnie.

• Voor de handel met Afrika en Amerika en om Spaanse schepen te beroven (tot 1648 voerde Nederland oorlog met Spanje).

Handelswijze

• Trans-Atlantische slavenhandel
  driehoekshandel: Europa, Afrika, Amerika
  
  
• Slavenschepen
  
  
• Plantagekolonie (Suriname):  kolonies met suiker- katoen- tabaksplantages/

Kaapvaart

• De schepen van de WIC deden ook aan kaapvaart: schepen van andere landen beroven.

• In 1628 veroverde Piet Hein de Spaanse Zilvervloot (Het zilver was 12 miljoen gulden waard. Omgerekend een half miljard euro)!

• Veel ruzies met de Engelsen, Spanjaarden en Portugezen. 

Tekst

Wereldeconomie

• Globalisering
  
  
• Wereldeconomie: Een economie waarin landen van over de hele wereld producten aan elkaar verkopen: WIC, VOC
  
  

Waar staat (WIC) voor?

1. Wereldwijde champagne
2. West-Indische Compagnie
3. Westindischecompagne
4. West Indische WC

Welke producten verhandelde de WIC?

1. Slaven
2. Wijn
3. Specerijen
4. Graan

Wat is het grootste verschil tussen de VOC en de WIC?

1. De WIC deed aan slavenhandel
2. De VOC deed aan kaapvaart
3. De WIC ging richting het Oosten
4. De VOC werd later opgericht dan de WIC

Tijdens de rest van deze les, 

wil ik...

de uitleg nog 1 keer horen/bekijken.

aan de slag met huiswerk opdrachten van hoofstuk 5.2

een samenvatting maken van hoofdstuk 5.2

de leerdoelen van hoofdstuk 5.2 netjes uitwerken en laten controleren.

nog meer te weten komen over de leerstof

een aflevering van 'Welkom in de Gouden

een of meerdere vragen over de stof stellen aan meneer De Vries

schooltv.nl