§5.4 Spanning en ontspanning

Wat weet je nog van de vorige les over de Koude Oorlog? 

Denk bv aan gebeurtenissen, verschijnselen, personen, jaartallen, landen, enz. 

5.4: Spanning en ontspanning

H5: De Koude Oorlog

§5.4 Spanning en ontspanning

Je kunt ....X..... punten verdienen!

Gebruik afkortingen:

VS: Verenigde Staten

SU: Sovjet-Unie (nu: Rusland).

Hierna: leerdoelen.

Aan het eind:

1. weet ik hoe het IJzeren Gordijn (en de bijbehorende Berlijnse Muur) liep en Europa splitste in een (kapitalistisch) Westblok en een (communistisch) Oostblok;

2. kan ik met een aantal kenmerken benoemen hoe de Cuba-crisis in de Koude Oorlog verliep; 

3. kan ik verwoorden hoe de Koude Oorlog verliep in de eerste jaren na deze Cuba-crisis.

4. kan ik met aantal kenmerken omschrijven welke rol Reagan en Gorbatsjov speelden in de laatste jaren van de Koude Oorlog.

+ begrijp ik met een eigen motivatie met welke gebeurtenis ik de Koude Oorlog laat eindigen. 

Berlijnse Muur

13 augustus 1961

Door de bouw van de Berlijnse Muur (1961-1989), een onderdeel van het IJzeren Gordijn, waren er al veel spanningen tussen (communistisch) Oost en (kapitalistisch) West. 

Om een hart onder de riem te steken bezoekt in 1963 de piepjonge (46 jaar) Amerikaanse president Kennedy (kapitalistisch) West-Berlijn om een toespraak te houden.

Maar of dit nou een succes was?

Leerdoel 1:

Cubacrisis

16-28 oktober 1962

Het IJzeren Gordijn en de Berlijnse Muur geven enigszins duidelijkheid waar de grens loopt tussen het (kapitalistische) Westblok en (communistische) Oostblok.

Maar deze duidelijkheid is niet overal op de wereld.

Zo is Fidel Castro op Cuba aan de macht vanaf 1959 en maakt het eiland communistisch.

Een gevolg is het spannendste moment (!!) in de Koude Oorlog (1945-1989): de Cuba-crisis (1962).

Een Amerikaanse spionagevliegtuig maakt een luchtfoto waarop te zien is de bouw van een raketbasis op Cuba, schepen van de SU (leider Chroesjtsjov) met daarop raketten varen al naar Cuba.

Stel (hierna: poll), jij bent de Amerikaanse president, wat zou jij doen in deze situatie?

Hierna: Poll

Leerdoel 2:

Stel, jij bent de Amerikaanse president Kennedy en er varen al Russische Sovjet-schepen met daarop raketten richting Cuba (1962)

Wat zou jij dan doen?

Helemaal niks

Praten met de Sovjet-Unie (diplomatie)

Cuba aanvallen

Fidel Castro overhalen kapitalistisch te worden

Cuba blokkeren

Nog iets anders, namelijk....

Cuba

(Communistisch)

Verenigde Staten

(Kapitalistisch)

De afstand tussen Cuba en de Verenigde Staten is 'maar' 200km

?

De Cuba-crisis (16 t/m 22 okt 1962) is het spannendste moment in de Koude Oorlog. Of wel, bijna een Derde Wereldoorlog!

Na de zeeblokkade van Cuba haalt de SU zijn raketten weg uit Cuba, de VS haalt zijn raketten weg uit Turkije. Het weghalen van de raketten uit Turkije krijgt de wereld niet te weten.

Ook komt er een directe telefoonverbinding (hotline) tussen Washington en Moskou.

De Amerikaanse president Kennedy besluit te praten met Sovjet-leider Chroesjtsjov èn voert in een zeeblokkade rondom Cuba.

Na de Cuba-crisis begint een periode van ontspanning. Zo wordt in 1972 het akkoord van Salt-I, waarin de VS en de SU afspreken het aantal kernwapens te minderen tot max 2250 per land.

Ondertussen botsen beiden nog wèl, bv in de Vietnam-oorlog (1955-1975)

Leerdoel 3:

Fidel Castro kwam in Cuba aan de 

macht in....

1. 1955
2. 1959
3. 1961
4. 1963

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Je ziet een spotprent over de Cuba-crisis.

Welke twee personen zie je op de spotprent?

1. Chroesjtsjov en Kennedy
2. Gorbatsjov en Kennedy
3. Chroesjtsjov en Castro
4. Reagan en Kennedy

1. Op de foto  hiernaast vanuit een Amerikaanse spionage-vliegtuig zie je raketten op Cuba, een oorzaak / gevolg is de toegang blokkeren tot Cuba door de Amerikaanse president Kennedy. 

2. Een oorzaak / gevolg van de Cubacrisis was het instellen van een directe telefoonlijn tussen Washington in de VS en Moskou in de Sovjet-Unie.

1. 1. oorzaak, 2. oorzaak
2. 1. oorzaak, 2. gevolg
3. 1. gevolg, 2. gevolg
4. 1. gevolg, 2. oorzaak

Leerdoel 4:

Ondanks de afspraken over minder kernwapens blijven de twee supermachten VS en de SU elkaar wantrouwen. De nieuwe Amerikaanse president Reagan (vanaf 1981) gaat daarom weer meer kernwapens maken.

Een echte verandering in deze situatie komt door de nieuwe Sovjetleider Gorbatsjov (vanaf 1985). Hij ziet in dat zijn land grote interne problemen heeft: verouderde industrie + de boeren en arbeiders zijn meer gemotiveerd voor de door de overheid geleide (communistische) economie. 

Daarom voert hij in twee nieuwe plannen:

Vervolg leerdoel 4:

1. Glasnost: politiek van openheid om mensen meer vrijheid en inspraak te geven in de SU, bv geen censuur meer en meer vrijheid van meningsuiting.

2. Perestrojka: Politiek van economische hervormingen om de vastgelopen economie in de SU weer op gang te brengen, bv meer vrijheid om eigen bedrijf te starten.

Gevolg: alle landen in Oost-Europa willen ook meer vrijheid. In deze landen gaan de mensen op straat protesteren en Gorbatsjov grijpt, zoals beloofd, niet in. Hierna gaat het snel. Eerst komen er in Hongarije vrije verkiezingen, waarna veel landen volgen. Tenslotte valt op 9 nov 1989 de Berlijnse Muur. In 1991 valt ook de Sovjet-Unie en krijgt een nieuwe naam: de Russische Federatie (Rusland).

Geef aan in welk jaar Michail Gorbatsjov president werd van de Sovjet-Unie (nu: Rusland)

1. 1972
2. 1981
3. 1985
4. 1989

Welke bewering over de politiek van Gorbatsjov is juist?

Gorbatsjov wilde....

1. afschaffing van het communisme.
2. hervorming van het communisme.
3. uitbreiding van de macht van de Sovjet-Unie.
4. versterking van de staatsbedrijven.

Klik op de spotprent om in te zoomen. De spotprent gaat over de hervormingen van Gorbatsjov. De spotprent geeft een (1) objectief (feitelijk) / subjectief (mening) beeld over de hervormingen. Daarnaast denkt de maker van deze spotprent is (2) positief / negatief over deze hervormingen. 

1. 1. objectief, 2. positief
2. 1. objectief, 2. negatief
3. 1. subjectief, 2. positief
4. 1. subjectief, 2. negatief

Sleep de woorden naar de juiste kolom:

perestrojka

glasnost

vrijheid bedrijfsleven

vrije meningsuiting

hervorming

inspraak

openheid

vrije markt

Evaluatie: Wat zie jij als eindpunt van de Koude Oorlog?

Hierna: uitleg kijkopdracht.

Einde van de Cuba-crisis met als gevolg de invoering van de HOT-line (1962)

Het Salt-I akkoord (1972)

Einde van de Vietnamoorlog (1975)

Val van de Berlijnse Muur (9 nov 1989)

Gorbatsjov en Reagan zeggen officieel: "Koude Oorlog is voorbij! (3 dec 1989)

Sovjet-Unie stort ineen met als gevolg 15 nieuwe landen (1991)

Nog iets anders, namelijk....

Kijkopdracht: Je gaat zo een filmpje kijken (± 11 min). Tijdens het filmpje maak je onderstaande vragen. Kopieer-plak deze vragen (bv in Word), zodat je tijdens het filmpje de vragen kan beantwoorden. Succes!

1. Van wanneer tot wanneer duurt de Koude Oorlog (volgens het filmpje)?

2. Geef een juiste omschrijving van het begrip containmentpolitiek:

3. Welk land past toe de containmentpolitiek?

4. Welke rol speelt de Marshallhulp in de containmentpolitiek?

5. Welk land wordt in 1949 communistisch?

6. ‘Race om het sterkste wapenarsenaal te krijgen’. Welk begrip hoort bij deze omschrijving?

7. Zet achter de jaartallen welk conflict wordt genoemd tijdens de Koude Oorlog:

-1947-1989:

-1950-1953:

-1962:

-1945-1973:

8. Maak de zin af: Vòòr de Vietnamoorlog was Vietnam een kolonie van het Europese land….

9. Wie is de grote verliezer van de Vietnamoorlog, de Verenigde Staten, of de Sovjet-Unie?

10. Welke twee oplossingen bedenkt Sovjetleider Gorbatsjov in 1985 om het communisme in de Sovjet-Unie te redden?

11. Welke gebeurtenis uit 1989 wordt genoemd?

Hierna: De Koude Oorlog - JORTgeschiedenis (± 11 min)

Bekijk de print screen van 2:00. Sleep de woorden naar de juiste plek:

Hierna: sleepvraag.

vrije markteconomie

planeconomie

kapitalisme

communisme

dictatuur

democratie

Bij het vak geschiedenis heb je 4 soorten onderzoeksvragen.

1. Beschrijvende vragen: gebruik je als meer wilt weten over een situatie of verschijnsel in het verleden.

2. Verklarende vragen: gebruik je als je wilt uitleggen waardoor dingen gebeurd zijn.

3. Vergelijkende vragen: gebruik je als je overeenkomsten en verschillen van een situatie of verschijnsel wilt weten.

4. Waarderende vragen: gebruik je om te onderzoeken wat jij ergens van vindt.

Hierna: meerdere quizvragen

De Koude Oorlog start direct na....

1. de Eerste Wereldoorlog
2. de Tweede Wereldoorlog
3. Korea-oorlog
4. Vietnamoorlog

De Koude Oorlog duurt van .....

1. 1914 tot 1918
2. 1919 tot 1944
3. 1945 tot 1989
4. 1990 tot 2008

De Koude Oorlog is een conflict tussen de Sovjet-Unie (Rusland) en de Verenigde Staten. 

Dit conflict gaat vooral over....

1. politiek en economie
2. politiek en cultuur
3. economie en cultuur
4. politiek en sociaal

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Welk logo hoort bij de Koude Oorlog?

1. logo 1
2. logo 2
3. logo 3
4. logo 4

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Je ziet een print screen van 3:30. Het is een spotprent uit 1952.

Welk werelddeel (continent) zie je op de spotprent? 

1. Afrika
2. Europa
3. Azië
4. Zuid-Amerika

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Je ziet een print screen van 3:30. Het is een spotprent uit 1952.

Wie is de man op de afbeelding?

1. Jozef Stalin
2. Nikita Chroesjtsjov
3. Michail Gorbatsjov
4. Ronald Reagan

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

1. De afbeelding geeft een objectief (feit) / subjectief (mening) over de Koude Oorlog in Europa.

2 

Met welke gebeurtenis komt de Koude Oorlog te einde?

Hierna: sleepvraag.

1. met de de start van de containmentpolitiek
2. met het einde van de Korea-oorlog
3. met de invoering van glasnost en perestrojka
4. met de val van de Berlijnse Muur

Bekijk de print screen van 11:00. 

Sleep de woorden over conflicten tijdens de Koude Oorlog naar de juiste plek:

Hierna: grote sleepvraag.

Vietnamoorlog

Berlijn

Cuba-crisis

Korea-oorlog

Hierna: inleveren antwoorden kijkopdracht.

Communisme 

Kapitalisme 

Warschaupact

Berlijnse Muur

IJzeren Gordijn

Stalin

Kennedy

Eenpartijstaat

DDR

BRD

NAVO

Planeconomie

Vrije markt

Democratie

Dictator

Coca Cola

Trabant

Reagan

Chroesjtsjov

Castro

Chroesjtsjov

Truman

Vrijheid

Gelijkheid

Marx

Johnson

Evaluatie: Lever hieronder in de antwoorden op 

de kijkvragen.

Onder de punaise zijn nogmaals de kijkvragen te vinden.

1. Van wanneer tot wanneer duurt de Koude Oorlog (volgens het filmpje)?

2. Geef een juiste omschrijving van het begrip containmentpolitiek:

3. Welk land past toe de containmentpolitiek?

4. Welke rol speelt de Marshallhulp in de containmentpolitiek?

5. Welk land wordt in 1949 communistisch?

6. ‘Race om het sterkste wapenarsenaal te krijgen’. Welk begrip hoort bij deze omschrijving?

7. Zet achter de jaartallen welk conflict wordt genoemd tijdens de Koude Oorlog:

-1947-1989:

-1950-1953:

-1962:

-1945-1973:

8. Maak de zin af: Vòòr de Vietnamoorlog was Vietnam een kolonie van het Europese land….

9. Wie is de grote verliezer van de Vietnamoorlog, de Verenigde Staten, of de Sovjet-Unie?

10. Welke twee oplossingen bedenkt Sovjetleider Gorbatsjov in 1985 om het communisme in de Sovjet-Unie te redden?

11. Welke gebeurtenis uit 1989 wordt genoemd?