Psychiatrische ziektebeelden

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 2

Psychiatrische ziektebeelden

Onderwerpen

• Schizofreniespectrumstoornis en andere psychotische stoornissen
• Stoornissen in de affectieve functies
• Het syndroom van Korsakov, NAH en LVB

Schizofreniespectrumstoornis en andere psychotische stoornissen

• Je kent de oorzaken en kenmerkende problemen bij een zorgvrager met een schizofreniespectrumstoornis of een andere psychotische stoornis en in het bieden van zorg en begeleiding aan deze zorgvrager rekening houden met specifieke aandachtspunten voor deze doelgroep.
  
• Je kunt vorm geven aan de zorg voor een zorgvrager met een schizofreniespectrumstoornis of een andere psychotische stoornis.
  
• Je kent de verstoorde psychische functies en gevolgen van een schizofreniespectrumstoornis of andere psychotische stoornis.

DSM-5

• De DSM-5 bestaat uit twintig categorieën met verschillende diagnoses. 
•  Alle diagnoses kenmerken zich door een of meerdere verstoringen van de psychische functies (cognitieve, affectieve en conatieve functies).
• Een van de categorieën uit de DSM-5 is 'Schizofreniespectrumstoornis en andere psychotische stoornissen'.

Symptomen schizofrenie

• combinatie van wanen
  
• hallucinaties
  
• gedesorganiseerde spraak
  
• ernstig gedesorganiseerd gedrag

Oorzaken schizofrenie

Een combinatie van:

• erfelijke aanleg
• veel stress
• omgevingsfactoren (lage SES)
• Cannabisgebruik kan een eerste psychose uitlokken

Prevalentie schizofrenie

• Kan bij een op de honderd mensen ontstaan in de loop van hun leven
• Komt vaker voor bij (jonge) mannen vanaf hun adolescentie
• Komt vaker voor bij mensen in een stedelijke omgeving
• Komt vaker voor bij migranten en dan met name in de tweede generatie

Behandeling schizofrenie

• Medicatie, instellen kost tijd
• Psychische behandeling, bijvoorbeeld CGT 

Wanen zijn fantasievolle gedachten die niet overeenkomen met de door de omgeving algemeen geaccepteerde werkelijkheid

1. Juist
2. Onjuist

Een hallucinatie betreft een zintuigelijke waarneming zonder duidelijke bron.

1. Juist
2. Onjuist

Stoornissen in de affectieve functies

• depressieve-stemmingsstoornissen
  
• bipolaire-stemmingsstoornissen
  
• angststoornissen
  
• obsessieve-compulsieve stoornis

Depressieve-stemmingsstoornissen

Een depressie is een aanhoudende gemoedstoestand waarin bedroefdheid, pessimisme en een gebrek aan zelfvertrouwen overheersen.

Kenmerken zijn: 

• Sombere stemming
• Verlies van interesse

Kenmerken van een depressie

• geen zin in eten
  
• altijd maar moe zijn
  
• moeite met opstaan en ook moeite om ’s avonds weer te gaan slapen (het dag- en nachtritme is vaak omgedraaid)
  
• moeite met de stoelgang
  
• weinig seksuele belangstelling

Oorzaken depressie

Biologische oorzaken

- erfelijke factoren

- lichamelijke ziekten zoals schildklieraandoeningen

Psychische oorzaken

psychische draagkracht: karakter en vaardigheden

Sociale oorzaken

Traumatische gebeurtenissen, omgevingsfactoren 

Bipolaire-stemmingsstoornissen

Bij een bipolaire stoornis heeft iemand zowel sombere perioden als euforische perioden.

Angststoornissen

Angst is een verschijnsel dat bij veel psychiatrische stoornissen voorkomt. Een angststoornis is een stoornis waarbij angst op de voorgrond staat. De angst maakt normaal functioneren onmogelijk.

• Paniekstoornis
• Agorafobie (veel mensen bij elkaar, straatvrees)
• Sociale angststoornis (bang om te praten met anderen)
• Specifieke fobieën (kleine ruimtes, spinnen, bloed, hoogte) 

Obsessieve compulsieve stoornis

Bij een obsessieve-compulsieve stoornis, ook wel dwangstoornis genoemd, probeert iemand door dwangmatig bepaalde handelingen te verrichten of vaste spreuken op te zeggen, de angst voor bepaalde situaties of bepaalde gedachten en gevoelens te bezweren. 

• Dwanggedachten: Dwanggedachten zijn gedachten die steeds terugkomen. Ze dringen zich steeds weer op zonder dat de zorgvrager dit wil.
• Dwanghandelingen: Dwanghandelingen zijn handelingen die volgens bepaalde regels steeds op dezelfde manier moeten worden gedaan.

Vitale kenmerken komen voor bij zowel de depressie als de bipolaire stoornis.

1. Juist
2. Onjuist

Een bipolaire stoornis kan erfelijk zijn. Een depressie ontstaat door ingrijpende gebeurtenissen en omgevingsfactoren.

1. Juist
2. Onjuist

Angst om in een openbare gelegenheid diarree te krijgen is een

1. Sociale-angststoornis
2. Specifieke fobie
3. Bipolaire stoornis
4. obsessief-compulsieve stoornis

Iemand die zijn handen helemaal stuk heeft gewassen van het vele poetsen heeft mogelijk een

1. obsessief-compulsieve stoornis
2. bipolaire stoornis
3. depressie
4. paniekstoornis

Syndroom van Korsakov, NAH en LVB

Syndroom van Korsakov

• Wordt veroorzaakt door langdurend vitamine B-1 tekort
• Door alcohol gebruik
• Gedeelten van de hersenen worden aangetast waardoor geheugen-, inprentings- en oordeelstoornissen
• Niet te herstellen, wel te stoppen door te stoppen met alcoholgebruik

Geheugenstoornissen:

• moeilijk nieuwe informatie kunnen opslaan
  
• moeilijk herinneringen kunnen ophalen uit het geheugen
  
• confabuleren: met behulp van fantasieverhalen worden gaten in het geheugen opgevuld of soms met halve waarheden aangevuld. De zorgvrager houdt hierdoor enigszins de regie en het vermindert de angst van het ‘niet-weten’
  
• verminderd of geen ziekte-inzicht

Centraal executieve functiestoornissen:

• problemen met het beginnen van handelingen
  
• problemen met het plannen en bijstellen
  
• ontbreken van inzicht in de eigen mogelijkheden en beperkingen
  
• problemen met het stoppen of afremmen van gedrag

Kenmerken syndroom van Korsakov

Behandeling

Stoppen met drinken

Vitamine B-1 tekort aanvullen

Vast dagritme en structuur

Terugvalpreventie

Gezonde leefstijl

Benadering 

Kort

Informatie moet kort en in ‘porties’ aangeleverd worden.

Concreet

De informatie moet ‘gebiedenderwijs’ aangeboden worden.

Consequent

Elke handeling moet consequent uitgevoerd worden (herhaling werkt).

Continu

Als er iets gedaan moet worden, is het goed om informatie hierover continu aan te bieden.

Niet-aangeboren hersenletsel (NAH)

Men spreekt van niet-aangeboren hersenletsel (NAH) als er op latere leeftijd letsel aan de hersenen ontstaat door traumatisch hersenletsel of niet-traumatisch hersenletsel. Het ontstaan van het hersenletsel speelt zich op latere leeftijd af en dus niet voor of rond de geboorte.

Traumatisch hersenletsel

• een val met het hoofd op de grond
  
• een hard voorwerp dat met kracht tegen het hoofd komt
  
• met het hoofd tegen een hard voorwerp aan lopen of rijden
  
• met het hoofd op een harde ondergrond vallen
  
• een scherp voorwerp dat de hersens binnendringt
  
• geweld, zoals een klap tegen het hoofd of een kogel of mes

Niet-traumatisch hersenletsel

• een infectie veroorzaakt door virussen en bacteriën
  
• een bloedvatafsluiting (herseninfarct)
  
• een tumor
  
• schade door de behandeling van een tumor (bestraling, chemotherapie, operatie)
  
• vergiftiging van de hersenen, veroorzaakt door brand, alcohol, drugs (syndroom van Korsakov)
  
• multipele sclerose
  
• ziekte van Parkinson
  
• ziekte van Alzheimer
  
• ziekte van Creutzfeldt-Jakob
  
• zuurstofgebrek ten gevolge van hartstilstand, verdrinking of verstikking

• moeilijk of zelf niet kunnen lopen
  
• onduidelijk praten, verward
  
• problemen met kracht en controle over de handen
  
• hoofdpijn
  
• vermoeidheid
  
• overgevoelig voor licht en geluid
• slaapproblemen
  
• concentratieproblemen
  
• vertraagd denkvermogen
  
• geheugenproblemen
  
• planning- en organisatieproblemen
  

• prikkelbaar, opstandig, kort van woord
• stemmingswisselingen
• impulsief (iets zeggen of doen zonder na te denken)
  
• onzeker en angstig
  
• depressief of juist overenthousiast
• wil soms meer doen dan hij/zij aankan
  
• druk in gedrag of juist terughoudend
• verminderd gehoor, zicht, smaak, reuk
  
• minderwaardigheidsgevoel
• hemianopsie oftewel halfzijdige blindheid
• seksuele gevoelens kunnen verminderen

Gevolgen NAH

Behandeling 

• verbeteren van de lichamelijke conditie en communicatie
• leren gebruiken van aanpassingen
  
• trainen van praktische vaardigheden, huishoudtraining, agendagebruik
  
• leren omgaan met cognitieve stoornissen (cognitieve training)
  
• inzicht krijgen in de mogelijkheden en beperkingen
  
• verwerking van het verlies van mogelijkheden & zingeving 
• trainen van sociale vaardigheden, invullen van vrije tijd
  
• schoolonderzoek en -advies, realiseren van scholing
  
• arbeidsrevalidatieonderzoek en -advies
  
• arbeidsgewenning
  
• begeleiding naar en op het werk (jobfinding en -coaching)

Lichte verstandelijke beperking (LVB)

De lichte verstandelijke beperking (voorheen licht verstandelijk gehandicapt, LVG) kenmerkt zich door een IQ (intelligentiequotiënt) tussen 50-70 en beperkingen in het aanpassingsvermogen die zijn ontstaan gedurende de ontwikkelingsperiode.

Behandeling/begeleiding

• Behandeling GGZ
• vaak meerdere hulpverleners uit verschillende disciplines
• begeleiding door verzorgende:

       - financiën

       - ondersteuning bij behandeling

       - terugvalpreventie

In de begeleiding van zorgvragers met het syndroom van Korsakov is de wijze van benaderen erg belangrijk. Welke kernmerken moet deze benadering hebben?

1. Basaal, beeldend, bouwend, begeleidend
2. Snel sterk, steeds, sociaal
3. normaal, nodig, nieuw, nauwkeurig
4. kort, concreet, consequent, en continu

Leg uit wat confabuleren is