Mijn proefles

Decubitus

Wat is decubitus?

Decubitus is een gelokaliseerde beschadiging van de huid en/of onderliggend weefsel, meestal ter hoogte van een botuitsteeksel, als gevolg van druk of druk in samenhang met schuifkracht.

Druk- en schuifkrachten veroorzaken beschadiging van de cellen:

mechanische beschadiging: door het wegpersen van interstitieel vocht vindt de vervorming kracht direct op de celwand plaats.

Fysiologische beschadiging: door een gebrekkige zuurstofwisseling met ischemie als gevolg

Weefselschade: kortdurende grote druk- schuifkracht

      continue lage druk- schuifkracht.

Welke 3 termen zijn het belangrijkste in onderstaande voorbeeldvraag?

Heeft het verbeteren van de voedingstoestand  meer effect dan wisselligging op  decubituspreventie bij bedlegerige patiënten?  

1. voedingstoestand, effect , decubitus
2. voedingstoestand, wisselligging, decubitus
3. effect, decubitus, wisselligging
4. decubitus, bedlegerig, verbeteren

SMAAK

Decubitus

Wat is dit voor hulpmiddel?

1. Sta op verhoging
2. Rugsteun
3. Dekenboog
4. Decubitus matras

Categorie 1:

Niet wegdrukbare roodheid

Intacte huid

Niet wegdrukbare roodheid ter hoogte van botuitsteeksels.

Wondbehandeling:

Geen verbandmateriaal

Ontlasten van druk

Beschermen tegen vocht

Observatie en rapportage

Categorie 2:

Verlies van een gedeelte van de huidlaag

 Oppervlakkige open wond, rood, roze wondbodem, zonder wondbeslag

Kan ook intacte/gescheurde blaar zijn gevuld met vocht, serum of bloed.

Wondbehandeling: 

Ontlasten van druk

Dichte blaar intact laten

Ontvellingen bedekken met niet-verklevend verband zoals foamverband,mepitel siliconenverband of vetgazen.

Zinkolie

Vroege fase bij dwarslaesie

1.

2.

3.

4.

Latere fase

1.

2.

3.

4.

5.

spinale shock

circulatiestoornis

overloopblaas

paralytische ileus

decubitus

urineweginfectie

spacticiteit

spieratrofie

osteoperose

Categorie 3: 

 Verlies van de volledige huidlaag

 Vaak ook een deel van het onderhuids vetweefsel

 Bot, pezen en spieren liggen niet bloot

 Aanwezigheid van wondbeslag die niet de diepte van de weefselbeschadiging verbergt

Ondermijning van het aanpalende weefsel

Categorie 4:

Verlies van een volledige weefsellaag

Uitgebreide weefselschade of weefselversterf aan spieren, botweefsel of ondersteunende weefsels

Vervloeiend wondbeslag of necrotische korst kan aanwezig zijn

Vaak ondermijning of tunnelling

Wondverzorging categorie 3 en 4:

Wondanamnese volgens ALTIS (Aard, lokalisatie, tijdsduur, intensiteit en samenhang)

Rapportage volgens TIME 

STAP 1. 'TISSUE'/HET WEEFSEL (IS ER VITAAL- OF DOOD WEEFSEL?)Verwijder dood weefsel (debridement) chirurgisch (door een arts) of door madentherapie.

STAP 2. INFECTIE (IS ER INFECTIE OF ONTSTEKING?)Reinig de wond en zorg voor infectiebestrijding door het spoelen van de wond of antibacteriële wondbehandelingsproducten.

STAP 3. 'MOISTURE'/DE VOCHT(ON)BALANS ( IS DE WOND TE VOCHTIG OF TE DROOG?) Zorg voor een goede vochtbalans (voorkom uitdroging en verweking van wondranden door vochtregulerende wondbehandelingsproducten en het beschermen van wondranden.

STAP 4. 'EDGE'/DE WONDRAND (IS ER EEN NIET-SLUITENDE, OF ONDERMIJNENDE WONDRAND?

Raadpleeg wondverpleegkundige

Pijnbestrijding

Risicofactoren

Verminderde mobiliteit

Stoornissen in zintuiglijke waarneming

Slechte voedingstoestand/diabetes

Hartfalen, perifeer/arterieel vaatlijden/COPD

Droge huid

Gevorderde leeftijd

Lichaamstemperatuur

Incontinentie van urine en ontlasting (slimme inco)

Bradenschaal

Waarneming van pijn en ongemak

Vochtigheid huid

Activiteit

Mobiliteit

Voeding wrijving en schuiven

Maximum score 23 punten

Score < 20 punten verhoogde kans op decubitus

Schijf van vijf

Voeding

Schijf van vijf vertaald naar de praktijk van een 70 jarige

Productgroep Product 

Groente en fruit 250 gram / 2 porties 

Brood 3-6 bruine/volkoren boterhammen 

Volkoren graanproducten (pasta, rijst), aardappelen 3-4 opscheplepels (60gr)

                                                                                  3, 4 aardappelen.                 

Zuivel 3-4 porties 1 portie = een glas of een 

schaaltje van 150 ml                                                

Kaas 40 gram (beleg voor 2 boterhammen)

Vlees(waren), kip, vis, eieren,                                   

vleesvervangers, 100-125 gram 

peulvruchten 2-3 eieren per week   

Smeer-en bereidingsvet 35-65 gram 

Vocht 1,5-2 liter 

Noten (ongezouten) 15-25 gram

Behandeldoelen diëtist bij decubitus 

Stabiliseren gewicht (bij gewichtsafname) of gewichtsbehoud 

Optimaliseren voedingsinname (binnen de mogelijkheden) 

Bevorderen wondherstel • Voorkomen verdere complicaties 

Verhogen kwaliteit van leven

Bij decubitus

Verhoogde eiwitbehoefte 

Verhoogde energiebehoefte

Verhoogde vochtbehoefte 

Belangrijk: Gewichtsbehoud (behoud spiermassa) Calorie-inname bij decubitus en gewichtsverlies is in de eerste plaats belangrijk en vervolgens wordt er pas naar de naar de eiwitinname gekeken.

Ondervoeding

Ondervoeding vergroot het risico op het ontwikkelen van decubitus.

Ondervoeding leidt tot een vertraagde wondgenezing, een afname van de kwaliteit van leven, depressiviteit en een verhoogde mortaliteit. Belangrijk: 

Vroege signalering van ondervoeding en decubitus 

 Tijdig inschakelen van de diëtist

Screenen voedingssituatie middels de SNAQ score is verplicht.

Zorg voor voldoende energie en eiwit bij gewichtsafname/ondervoeding en decubitus door: 

Dubbel beleg (hartig) op het brood 

Kaas/worst uit het vuistje 

3x dd een eiwitrijk tussendoortje 

Voldoende melkproducten 

Smoothie/milkshake 

Op dieetadvies verrijkte voeding

Dieet/ voedingsadvies op basis van vocht/voedingslijsten (nauwkeurig bijhouden)

Behandeling ergotherapie

Behandeling

Wisselligging 

Wisselhouding

Observaties 

In kaart brengen van verschillende factoren: 

Beweeglijkheid (overdag en ‘s nachts)

            Voedingstoestand 

            Algehele situatie

Hulpmiddelen

AD matrassen 

AD kussens (rolstoel & gewone stoel) 

Hoefijzerkussen 

Flexior kussen

Hiel Sloffen (Rebacare, Maxxcare) 

Innocare systeem 

Overige kussens (Care10….)

Preventief werken 

Observeren en signaleren -> achteruitgang, bedlegerig

Van lopend naar rolstoel: waar alert op zijn? 

Lighouding 

Zithouding 

Schuifkrachten en drukkrachten

Contractuurvorming

Soms zit- of lig orthese nodig. (een hulpmiddel om een gecorrigeerde of comfortabele houding te verkrijgen. Een zitorthese wordt meestal op een verrijdbaar onderstel geplaatst, en vormt daarmee een alternatief voor een gewone rolstoel)

Wat kan al gedaan worden? 

Breng de houding in kaart 

Start met wisselligging 

Zijn er ondersteunende kussens nodig? 

Lukt het niet? Wát lukt dan niet? 

Start met middagrust op bed

Foto’s maken

Hieldecubitus -> leg de hielen vrij

Meld problemen op tijd! 

Bedlegerigheid 

Beginnende decubitus 

Begin van de dag • Bij twijfel altijd bellen (Bellen ipv mailen)

20 tot 25% van onze zorgvragers heeft diabetes

Complicaties van diabetes m.b.t. de huidconditie:

Neuropathie Beschadiging van de zenuwen 

Vaatproblemen Bloedvaten vernauwen en doorbloeding wordt slechter

Streefwaarden bij wondgenezing 

6-10 mmol/l Invloed van hoge bloedsuikers op de wondgenezing 

Tragere wondgenezing 

Grotere kans op infecties Invloed van infectie op de bloedsuikers 

Infectiewaarden kunnen de bloedsuiker laten stijgen

Voorkomen van wonden

Controleer voeten regelmatig. Let op roodheid, blaren, wondjes, likdoorns, eeltranden, warm aanvoelen en verandering van de vorm van de voeten. Controleer sokken en schoenen voordat je ze aantrekt. Zitten er geen steentjes in?

Gebruik PH-neutrale zeep, spoel zeepresten goed weg en droog voeten goed af.

Voetverzorging door een medisch pedicure (met aantekening diabetische voet). 

Géén voeten bad. Hierdoor wordt de huid te week. 

Smeer voeten in voor het slapengaan, niet tussen de tenen.

Goed passende schoenen. Pas op voor open schoeisel en schoenen met naden. Zo nodig podotherapeut inschakelen

Droge schone sokken van katoen of wol, zonder naden en knellende boord.

Kwartaalcontrole diabetes

 1. De diabetesverpleegkundige informeert bij de cliënt zelf, mantelzorger en/of de zorg: - Naar het welbevinden - Naar het optreden/ frequenties hypo- of hyperglykemie - Naar klachten van hypo- of hyperglykemie - Naar de voedingsintake - Naar mogelijkheid tot mobiliteit (valrisico) - Naar compliance betreffende de medicatie - Naar de status cognitief functioneren

 2. Controle diabetesregulatie: - Evaluatie van de bloedsuikers en frequentie van de dagcurves - Lab controle (HbA1c, nierfunctie, bloedbeeld) - Diabetesmedicatie - Evaluatie van de individuele streefwaarden 

3. Lichamelijk onderzoek: - Bloeddruk evalueren - Lichaamsgewicht evalueren - Inspectie spuitplaatsen bij insuline gebruik - Inspectie voeten (voetcontrole) - Evaluatie mondzorg en na vraag eventuele gebitsklachten - Evaluatie zicht en na vraag eventuele oog/zicht klachten

Decubitus in de palliatieve fase

Hoog risico op ontwikkeling decubitus.

Gericht op wens van cliënt.

Acties decubituszorg

Gericht op kwaliteit van leven, comfort en pijnreductie 

Persoonlijke wensen

Verband langere periode

Beheersing wondgeur

Acties drukverdeling 

Wisselligging a 4 uur met drukreducerend matras 

Wisselligging i.o.m. cliënt 

Houdt rekening met voorkeur (stervenden) 

Denk aan premedicatie (20-30min) 

Hulpmiddelen i.o.m. ergotherapie

 Bij stervende cliënt is comfort het belangrijkste

Acties pijn

Beoordeel regelmatig 

Systematische pijnbehandeling 

Lokale pijnbehandeling 

 Premedicatie 

‘time out’

 Angst beheersing

Hoeveel patiënten met decubitus zijn er gemiddeld in een normpraktijk?

1. 5
2. 15
3. 10
4. 20

Risicofactor?

WEL

GEEN

Slechte voedingstoestand

COPD

PAV

Hartfalen

Incontinentie

DM

Droge huid

Zijn er nog vragen ?