H3 Les 2 Voortplanting

• Groen
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

H3 Les 2 Voortplanting

Leerdoelen

Je weet wat het verschil is tussen een soort en een ras

Je kunt geslachtskenmerken herkennen en benoemen

Je kunt het geslacht van een dier bepalen 

Je kunt uitleggen wat kunstmatige inseminatie is

Je kunt herkennen wanneer een dier bronstig is

Je kunt voor- en nadelen van een fokkerij benoemen

Rassen

Er zijn verschillende soorten productiedieren. Al die soorten worden verdeeld in verschillende rassen. 

Een ras is een groep dieren binnen een soort die grotendeels dezelfde eigenschappen hebben. 

Dieren van hetzelfde ras lijken op elkaar, maar zijn niet precies hetzelfde. 

Let op! Hybrides

Legkippen en vleeskuikens zijn trouwens meestal geen kippen van een bepaald ras, maar hybrides: kruisingen tussen verschillende rassen

Geslachtskenmerken

Mannelijke en vrouwelijke dieren zijn verschillend. 

De primaire geslachstkenmerken zijn al vanaf de geboorte aanwezig en verschillend. 

De secundaire geslachtskenmerken worden pas zichtbaar als het dier ouder wordt. 

Als het dier ouder wordt, wordt het ook geslachtsriijp: het kan jongen krijgen. 

Geslachtsrijp en fokrijp

Geslachtsrijp beteked niet dat je meteen met het dier kan fokken. Daarmee wacht je tot het dier helemaal volgroeid is: dan is het fokrijp. 

Bevruchten

Fokken met dieren kan op twee manieren: 

1. De natuurlijke manier: dat heet dekken

2. De kunstmatige manier: kunstmatige inseminatie 

De meeste productiedieren worden bevrucht via kunstmatige inseminatie. 

Voordelen van kunstmatige inseminatie

- Het vaderdier hoeft niet op het bedrijf aanwezig te zijn

- Je kunt veel meer dieren per vaderdier insemineren. 

 - Het is veiliger 

- Je kunt via kunstmatige inseminatie geen geslachtziektes overdragen. 

- Je kunt van te voren bepalen of het een mannetje of vrouwtje wordt 

Bronstig

De periode van vruchtbaarheid heet bronst en verschilt van soort tot soort. 

Tijdens de bronst veranderd het gedrag van het dier. BIj een koe bijv.: die wordt onrustig en eet en produceert minder. Ze kan koortsig zijn en en de slijmvluzen en vulva zijn roder dan normaal. Ze lijkt ziek, maar is het niet. 

Dracht

Als bevruchting gelukt is, is een dier drachtig. Om dat zeker te weten wordt het soms gecontroleerd met een scanner, een soort echoapparaat. 

Je kan het ook zien aan de omvang van het dier of bijvoorbeeld aan het opgang komen van de melkproductie en de uier. 

Geboorte

Aan het einde van de dracht worden de jongen geboren. Meestal gebeurd dit natuurlijk maar soms is een keizersnede nodig. 

Een koe die afkalft krijgt meestal 1 jong

Een varken kan wel 14 biggen werpen. 

Als het jong geboren wordt moet het snel de moeder meld drinken, die heet de biest en is onmisbaar voor het jong. 

Speentijd is de periode dat het jong drinkt bij de moeder. 

Fokkerij

Een jong heeft zowel eigeschappen van zijn moeder als van zijn vader. Hier wordt gebruik van gemaakt op de fokkerij. 

Door ouders slim te kiezen kun je nakommelingen fokken die meer produceren dan hun ouders, dit heet heterosis. 

Vroeger nadelen fokkerij

Vroeger weet vooral gekeken naar de hoeveelheden van produceren. Nadelen daarvan waren: 

- Dieren produceren veel maar leven minder lang

- Dieren vatbaarder voor ziektes. 

Fokkerij tegenwoordig

Inmiddels wordt ook gekeken naar de  eigenschappen van het dier. Een lang leven met iets minder productie levert als nog veel melk op, op de lange termijn. 

Wat is het belangrijkste verschil tussen productiedieren en gezelschapsdieren?

1. Gezelschapsdieren zijn mooier
2. Productiedieren leveren geld op, gezelschapsdieren niet
3. Productiedieren hebben geen vrijheid, gezelschapsdieren wel
4. Gezelschapsdieren kosten veel tijd, productiedieren niet

Het eten van gras is belangrijk voor de kwaliteit van de melk

1. Waar
2. Niet waar

Waarmee verbeter je het dierenwelzijn?

1. Door dieren steeds naar een andere locatie te brengen
2. Door dieren met erg veel soortgenoten bij elkaar te zetten
3. Door dieren de ruimte te geven om buiten te komen
4. Door dieren vet te mesten met voedsel

Waarom houden boeren bij hoeveel fosfaat en nitraat hun dieren uitstoten?

1. Omdat er maar een bepaalde hoeveelheid uitgestoten mag worden
2. Omdat een grote hoeveelheid slecht is voor de bodem
3. Omdat er iets mis is met de gezondheid als ze deze stoffen uitstoten
4. Omdat een grote hoeveelheid slecht is voor de gezondheid van omwonenden

Primaire geslachtskenmerken zijn vanaf de geboorte zichtbaar?

1. Waar
2. Niet waar

Wanneer een dier geslachtsrijp is wordt er meteen mee gefokt?

1. Waar
2. Niet Waar

Kunstmatige inseminatie zorgt ervoor....

1. Dat de kans op geslachtszieken groter is
2. Er maar weinig dieren bevrucht kunnen worden
3. Dat er een onveilige situatie ontstaat voor de dieren
4. dat je van tevoren kan bepalen of er een mannetje of vrouwtje geboren wordt

Waar wordt vooral naar gekeken bij het fokken van dieren?

1. Naar de leefomgeving van de moeder, zodat het jong in de buik goed groeit
2. Dat het jong uiteindelijk heel er veel zal gaan produceren
3. Naar alle eigenschappen van de ouders, om een goed jong te produceren
4. Naar het uiterlijk van de ouders, zodat een mooi jong wordt geboren

Aan het einde van de bronst worden jongen geboren

1. Waar
2. Niet waar