Straling les 3

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

Les 8.3 Straling

paragraaf 3

Halveringstijd

De kernen van een isotoop hebben steeds 50% kans om te vervallen. Daarom werken we met een halveringstijd.

Stel de halveringstijd is 8 dagen, dan betekent dat dat na 8 dagen de helft van de stof is vervallen. 

Na 16 dagen is nog een keer de helft vervallen.

Na 24 dagen is nog een keer de helft vervallen.

Halveringstijd

Dag 0 - 100 % van de stof over.

Dag 8 - 50% van de stof over.

Dag 16 - 25% van de stof over.

Dag 24 - 12,5% van de stof over.

Dag 32 - 6,25% van de stof over.

Je houdt van een radioactieve stof dus nooit 0% over.

Een onstabiele stof heeft een halveringstijd van 3 uur.
Je hebt aan het begin 20 onstabiele kernen van die stof. Hoeveel kernen kunnen er na 3 uur nog onstabiel zijn?

1. 20
2. 10
3. 5
4. 1

Bepaal de halveringstijd uit de grafiek.

1. 5700 jaar
2. 5700 dagen
3. 5 dagen
4. 5 jaar seconden

Leerdoelen deze les

Aan het eind van deze Lessonup kan je:

• 8.3.1 Je kunt de drie soorten straling benoemen die door radioactieve stoffen worden uitgezonden.
  
• 8.3.2 Je kunt uitleggen hoe groot het doordringend vermogen is van elk van deze soorten straling.
  
• 8.3.3 Je kunt beschrijven op welke manier gammastraling wordt toegepast bij medisch onderzoek.
  
• 8.3.4 Je kunt beschrijven hoe kankergezwellen worden bestraald: van buitenaf én van binnenuit.
  
• 8.3.5 Je kunt uitleggen waarom gammastraling de beste keuze is voor bestraling van buitenaf.

Leerdoelen deze les

Aan het eind van deze Lessonup kan je:

• 8.4.1 Je kunt de gevaren beschrijven van de ioniserende straling die radioactieve stoffen afgeven.
• 8.4.2 Je kunt uitleggen waarom gammastraling het gevaarlijkst is bij bestraling van buitenaf.
• 8.4.3 Je kunt drie voorzorgsmaatregelen noemen voor het werken met radioactieve stoffen.
• 8.4.4 Je kunt uitleggen wat radioactieve besmetting is en hoe je besmetting kunt voorkomen.
• 8.4.5 Je kunt beschrijven welke maatregelen worden genomen als mensen per ongeluk wel radioactief besmet raken.

Radioactieve straling

Radioactiviteit  heeft te maken met het verval van de atoomkern.

Er zijn verschillende soorten radioactieve straling:

Deeltjes: alfa (α) en beta (β)

 Energie: gamma (γ)

Doordringend vermogen

Aangezien radioactieve straling ioniserend is, is het belangrijk hoe diep de straling in een stof doordringt of hoe makkelijk de straling wordt tegen gehouden. We kijken dan naar doordringend vermogen of de dracht.

- Alfa: grote kerndeeltjes, dus klein doordringend vermogen

- Beta: kleine elektronen, dus groter doordringend vermogen

- Gamma: elektromagnetische straling, dus groot doordringend vermogen

Doordringend vermogen

Gamma-straling

Alfa-straling

Beta-straling

Aantekening

Medisch onderzoek

1. een tracer wordt in je lichaam gespoten

2. de tracer verspreidt zich door je lichaam en komt aan bij het orgaan dat onderzocht moet worden

3. de gammastraling die de tracer uitzendt komt je lichaam uit en kan met een camera geregistreerd worden

Waarom?

Tracer in lichaam laat zien waar het probleem zit.

Wat is een tracer?

1. Een morfinemedicatie
2. Een slaapmedicatie
3. Een radioactieve merkstof

Bij medisch onderzoek wordt soms een tracer gebruikt.

Een goede tracer:

1. zendt alfastraling uit en heeft een kleine halfwaardetijd.
2. zendt gammastraling uit en heeft een kleine halfwaardetijd.
3. zendt alfastraling uit en heeft een grote halfwaardetijd.
4. zendt gammastraling uit en heeft een grote halfwaardetijd.

Bestralen bij tumoren

Uitwendig bestralen

Ioniserende straling maakt de 

moleculen in de tumor kapot.

De straling moet ver genoeg

indringen in het lichaam,

dit is dus gammastraling.

Patiënt na bestralen niet radioactief.

Bestralen bij tumoren

Bestraling van binnenuit

Dit kan door een soort zaadje of pil.

De straling moet hoeft maar een klein stukje door het lichaam,

dit is dus alfastraling.

Patiënt na bestralen wel radioactief.

Is een patiënt na bestraling van buitenaf nog radioactief?

1. Ja
2. Nee
3. Dat kan je niet weten

Na uitwendige bestraling van een tumor ben je

1. bestraald
2. besmet
3. beide
4. geen van beide

Na inwendige bestraling van een tumor ben je

1. bestraald
2. besmet
3. beide
4. geen van beide

Alfastraling voor inwendige bestraling en gammastraling voor uitwendige bestraling

1. Juist
2. Onjuist
3. Aliens

Af(maken) paragraaf 3 & Lezen par4

huiswerk maken wat je inde les niet afheb.

wat heb je vandaag geleerd?