Geschiedenis VWO 4 periode 2, sprint 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Geschiedenis klas 4 

Review & Retro periode 1

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- binnen = beginnen

- Bronnen & Representativiteit

- gender & geschiedenis

- afsluiting

Huiswerk volgende les: 

Review & Retro periode 1

1

Waarom een genderperspectief op de geschiedenis?

- Gender en sekse zijn bepalende factoren voor onze "standplaats" t.o.v. de geschiedenis (sociale plaats en politieke macht) 

- Een ander, meer gebalanceerd perspectief op de geschiedenis. 

- Veel van onze geschiedenis is geschreven en doorgegeven door mannen. 

- tegengaan misogynie. 

Wat gaan we doen? 

- Welke rol spelen genderverschillen in de geschiedenis vanuit cultureel, sociaal, economisch en politiek perspectief? 

- Praktische Opdracht "historische vaardigheden" (bron & vraagstelling, interpretatie)

- Toets tijdvak 1 t/m 6 (toetsweek 2) 

Geschiedenis klas 4 

Review & Retro periode 1

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- binnen = beginnen

- 

- afsluiting

Huiswerk volgende les: 

- 

Gender in de geschiedenis

2

Geschiedenis klas 4 

Review & Retro periode 1

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- binnen = beginnen

- 

- afsluiting

Huiswerk volgende les: 

- 

Gender in de geschiedenis

2

Representativiteit

- Bijzondere/uitzonderlijke situatie of niet? 

Vraag jezelf af: 

- Zijn er méér bronnen die (ongeveer) hetzelfde beschrijven? 

- Beschrijft deze ene bron iets wat algemeen voorkwam? 

Examen: 

...rekening houden met de representativiteit van de informatie uit de bron, bijvoorbeeld: in hoeverre geldt dit voor meer mensen en meer situaties? 

Feiten

- Feit = iets waarvan we zeker weten dat het waar is. 

- Hoe? Door voldoende bewijsmateriaal te verzamelen (bronnen)

- Meningen, vooroordelen of stereotypen; Niet (voldoende) ondersteund door bewijsmateriaal. 

Examen: 

...vaststellen wanneer men iets als een feit kan aanvaarden en zulke feiten onderscheiden van meningen en van vooroordelen of stereotypen. 

Reconstructies

- Beelden van het verleden vs. het verleden zelf. 

- constructie = er is altijd iemand bezig geweest een verhaal in elkaar te zetten op basis van bewijzen die in bronnen gevonden zijn. 

Examen: 

...uitleggen aan de hand van concrete voorbeelden of broninterpretaties dat geschiedverhalen een constructie zijn van het verleden. 

GENDER = SEKSE + GENDERIDENTITEIT + GENDEREXPRESSIE

Aan de slag

Opdracht 9, 12 t/m 15 (blz. 28 wb) maken.

Vrouwen en gender in de oudheid - KA's

4. De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.

5. De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur.

6. De groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.

8. De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten.

Deel I: het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadsstaat

Culturele eenheid, politieke verdeeldheid

De Griekse stadsstaten (en later de Romeinen) deelden een gezamenlijke cultuur. We noemen dit de klassieke cultuur  

• Zelfde taal
• Zelfde godsdienst
• Zelfde valuta en munteenheid
• Zelfde beeld- en bouwkunst
• Olympische Spelen
• Ontwikkeling wetenschappelijk denken - filosofie & natuurwetenschap

Vrouwen in de klassieke Filosofie

Welke rol heeft de vrouw in deze cultuur? 

Aristoteles, Hippocrates & Galenus; Welk beeld van vrouwen komt naar voren bij deze filosofen/wetenschappers?

Hippocrates (grondlegger van de medische wetenschap) (466-377 V.Chr):

- Vrouwen en mannen hebben dezelfde organen. Verschil intern en extern

Aristoteles (384-322 v.Chr.):  

- ‘Het is voor alle tamme dieren het beste door mensen geleid te worden. Het vrouw-zijn moet beschouwd worden als een natuurlijke handicap’. 

Galenus (129-199): 

- 'Vrouwen zijn onontwikkelde mannen" 

- Vrouwen en mannen fysiek gezien gelijkvormig

- Humores/lichaamssappen bepalen verschil. 

Klassieke vormentaal van Grieks-Romeinse cultuur

Vrouwen in de klassieke Mythologie

Welke rol heeft de vrouw in deze cultuur? 

Homerus: Odyssee

- Welk beeld van vrouwen komt naar 

voren in dit verhaal?

-  Welke (huwelijks-/liefdes-)

gebruiken komen naar voren? 

De rol van...

- Echtgenoot

- Koningin

- Meesteres van het huis (oikos)

rode draad; patriarchaal; onder invloed en bescherming van hun man. 

Kalypso

Odysseus

Penelope

Geschiedenis klas 4 

Review & Retro periode 1

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- binnen = beginnen: klassiek beeld van man/vrouw

- Aristoteles en diens erfenis: essentialisme

- Man & vrouw in de bijbel. 

- afsluiting

Huiswerk volgende les: 

- 

Gender in de geschiedenis - Essentialisme & religie in de middeleeuwen

2

Aristoteles

- Streven naar perfectie. 

- Materie heeft de potentie tot perfectie in zich. 

- In vrouwen is die perfectie (net) niet bereikt

- ‘Het is voor alle tamme dieren het beste door mensen geleid te worden. Het vrouw-zijn moet beschouwd worden als een natuurlijke handicap’. 

- Essentialisme!! De mens heeft een vaste essentie. 

Essentie

Essentialisme was de standaardgedachte tot ver in de 19e eeuw:

Het idee bij essentialisme is dat mensen ook een essentie hebben, enkele fundamentele eigenschappen die je een doel geven in het leven.  De essentie heb je al in je vóór je geboren wordt.

Niet alleen religie of spiritualiteit, ook zaken als DNA zouden je acties in het leven al kunnen bepalen/beïnvloeden voordat je überhaupt geboren bent.

Vrouwen in het Christendom 

Wat staat er in de bijbel? - theorie

' Het is niet goed dat de mens alleen is, ik zal een helper voor hem maken die bij hem past.’ Gen.2:18, 

‘God zei: ‘Laten wij mensen maken die ons evenbeeld zijn, die op Ons lijken […] God schiep de mens als zijn evenbeeld, als evenbeeld van God schiep Hij hem, mannelijk en vrouwelijk schiep Hij de mensen.’

– Genesis 1:26a-27, NBV21

' Na die woorden zei God tegen de vrouw: ‘Met veel pijn en moeite zul je je kinderen krijgen. Je zult verlangen naar je man en hij zal over je heersen!’ Tegen Adam zei Hij: ‘Omdat je naar je vrouw hebt geluisterd en ondanks mijn waarschuwing toch van de boom hebt gegeten, zal Ik de aardbodem vervloeken. Voortaan zul je hard moeten werken om in leven te blijven.' 

Genesis 3:16-24 HTB

Christendom: Volgens Jezus gelijkheid: 

"In Christus is er “geen sprake meer van Joden of Grieken, van slaven of vrijen, mannen of vrouwen – u bent allen één in Christus Jezus.”

Vrouwen in het Jodendom & Christendom - praktijk

Ka: 8. de ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten. 

Augustinus (354 - 430): 

- verstand zit in de ziel, dus dat is voor mannen en vrouwen gelijk, maar...

‘Het maakt niet uit of het een echtgenote of een moeder is, 

we moeten op onze hoede blijven voor de verleidster Eva in elke vrouw’

Thomas van Aquino (1222-1274)

‘De vrouw is een willekeurig en met fouten behept wezen, want de actieve kracht van het zaad wil een man naar zijn evenbeeld herscheppen. Als er dan een vrouw ontstaat, moet het zaad wel zwak zijn, of het materiaal (door de moeder geleverd) is ongeschikt; of het komt door invloeden van buitenaf, zoals zuidenwinden die het klimaat klam maken.’

Thomas van Aquino

(1225-1274)

• Scholastiek
• Combineren van de leer van de kerk en de leer van Aristoteles
• Toetsing van de stellingen van Aristoteles aan christelijke teksten
• Ordeningsleer: ieder heeft een doel in de schepping binnen een hierarchie. 

Welke rol speelden vrouwen op cultureel vlak in de middeleeuwen? 

- invloed van nonnenkloosters op de wereld: 

     - Tapijt van Bayeux

     - Heloise (1100 - 1164)  & Abelard 

     - Hildegard van Bingen (1098 - 1179)

Kloosterleven

Monniken en nonnen  bewoonden kloosters,

Ze mochten/moesten:

1. Niet trouwen.
   
2. Geen eigen bezit hebben.
3. Gehoorzaam zijn aan het hoofd van het klooster.

De tocht naar Canossa

De tocht naar Canossa

Par. 4.4. de strijd tussen Kerk en Staat

(De Duitse Keizer Hendrik IV doet Boete bij de Paus in Canossa in Italie )

Wie is de baas? de wereldlijke of Geestelijke macht. a. Wie krijgt de meeste invloed op het bestuur in een gebied; de Paus of de keizer. 

11.

VWO 4

3.4 Christendom in Europa

Europa wordt christelijk

De verdere verspreiding van het christendom werd bemoeilijkt door Vikinginvallen. De plunderingen stopten toen hun koningen christen werden. Scandinavië, Polen en Hongarije werden christelijk.​

​

In Oost- en Zuidoost-Europa werd het orthodoxe christendom uitgebreid door een Bijbel in het Slavisch met cyrillisch schrift. ​

​

De verspreiding van het christendom in geheel Europa is een kenmerkend aspect van de tijd van monniken en ridders.​

k.a. Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben. 

• 1054 Oosters Schisma
• 1075 ruzie paus & keizer
• investituurstrijd 
• 1122 oplossing aanstellen geestelijken

Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben.

• Primaat
• Investituurstrijd
• Twee zwaardenleer
• Ketters