1ha herhaling lezen hs 1 t/m 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom 1ha2!

Deze les:

alle theorie van lezen

Leerdoelen: 

1. Ik kan de tekstdoelen van een tekst herkennen en benoemen.

2. Ik kan signaalwoorden en tekstverbanden herkennen in een tekst.

3. Ik kan de functies van afbeeldingen bij teksten herkennen en benoemen.

Doen:

- theorie lezen in je boek

- daarna meerkeuzetoets lezen maken

(alles staat in Classroom)

Als je een lastige tekst onder ogen krijgt, wat doe je dan als eerste?

1. Precies lezen
2. Oriënterend lezen
3. Globaal lezen
4. Zoekend lezen

Oriënterend lezen

• Je kijkt eerst wat voor soort tekst je voor je hebt, dan snap je sneller en beter wat je leest.  (Bij een toets is je tijd beperkt!)
  
  
• Je bekijkt: titel, tussenkopjes, afbeeldingen, bron, opvallende woorden en je leest de inleiding. 
  
  

Als je je georiënteerd hebt, dan kun je bepalen:

1. de tussenkopjes
2. de hoofdgedachte
3. de kernzinnen
4. het onderwerp

Onderwerp van een tekst

• Beschrijft in één woord of in enkele woorden waarover een tekst gaat. (Nooit een zin opschrijven!)

Als je vragen krijgt over tussenkopjes of deelonderwerpen dan moet je:

1. oriënterend lezen
2. globaal lezen
3. precies lezen
4. zoekend lezen

Globaal lezen

• Je leest van iedere alinea de eerste en laatste zin. Zo heb je in ieder geval de kernzinnen te pakken. 
  
  
• Je kunt bepalen wat de deelonderwerpen zijn. (De onderwerpen van de verschillende tekstdelen/alinea's, aspecten van het onderwerp van de hele tekst.) Ook deelonderwerpen zo kort mogelijk opschrijven!

Precies lezen

Je leest de hele tekst nauwkeurig, van begin tot eind. 

TIP: markeer signaalwoorden. Daar krijg je zeker vragen over en als je ze markeert en daardoor de tekststructuur doorziet, ben je daarna sneller. 

Door de tekst precies te lezen, kun je de hoofdgedachte bepalen. Wat is de hoofdgedachte?

1. De mening van de schrijver over het onderwerp van de tekst.
2. De hoofdgedachte is altijd de titel van de tekst.
3. Het belangrijkste wat de schrijver zegt over het onderwerp van de tekst.

De hoofdgedachte kun je:

1. altijd overschrijven uit de tekst (meestal in inleiding of slot)
2. nooit vinden in de tekst, je moet hem zelf formuleren
3. soms overschrijven, soms zelf opstellen

Hoofdgedachte van de tekst

• Het belangrijkste wat de schrijver zegt over het onderwerp. Altijd een hele zin!
  
• Bekijk de titel.
• Lees de eerste alinea.
• Lees de kernzinnen van de alinea's.
• Lees het slot.
  

Leesstrategieën

Naast oriënterend, globaal en precies lezen is er nog één leesstrategie:

zoekend lezen

Zoekend lezen

Je zoekt aan de hand van opvallende zaken in de tekst (tussenkopjes, grafieken, opsommingstekens, trefwoorden e.d.) de gevraagde informatie. 

Schrijfdoelen

Een schrijver van een tekst heeft altijd een bepaalde bedoeling met zijn tekst.

Schrijfdoelen

• Informeren
• Instrueren
• Overtuigen
• Activeren/tot handelen aansporen
• Amuseren (vermaken)
• Adviseren
• Waarschuwen
• Gevoelens oproepen
  

Tekstsoort

Vaak kun je het doel van een tekst ontdekken door te herkennen wat voor tekstsoort het is.

Bijvoorbeeld: nieuwsbericht, recept, recensie.

Een tekst kan meerdere doelen hebben. Er is één hoofddoel. 

Wat is altijd het belangrijkste doel van een advertentietekst?

1. overtuigen
2. informeren
3. activeren
4. instrueren

Tekstsoort en doelen

Nieuwsbericht -> informeren
Recept -> instructie geven
Ingezonden brief -> overtuigen
Reclametekst -> activeren
Stripverhaal -> amuseren
Gedicht -> gevoelens oproepen

Functie van een afbeelding

• De aandacht trekken.
• Nieuwe informatie toevoegen.
• Is nodig om de tekst te kunnen begrijpen. 
  
• De tekst verfraaien.
  Een afbeelding kan meerdere functies hebben.

Indeling van een tekst

Titel
Inleiding
MIddenstuk - kern van de tekst
Slot

Functies van de inleiding

Inleiding

• Onderwerp van de tekst introduceren.
• Aandacht trekken
• Stellen van een vraag
• Mening van de schrijver
• Iets over opbouw tekst vertellen
• Leuk kort verhaaltje/anekdote
  

Functies van het slot

Let op: hoofdgedachte van de tekst staat vaak in het slot.

• Conclusie geven.
• Samenvatting geven van de tekst.
• Advies geven.
• Waarschuwing geven.
• Oproep doen
• Toekomstverwachting
• Antwoord op vraag uit inleiding
  

Signaalwoorden

• Het is handig om de signaalwoorden uit je hoofd te leren.
  
• Je herkent dan de verbanden van de tekst.
  

Wat is een signaalwoord? Geef een korte omschrijving.

SIGNAALWOORDEN

Aan een

signaalwoord

zie je met

welk tekstverband

je te maken hebt.

TEKSTVERBANDEN

De manier waarop woorden, zinnen en alinea's met elkaar samenhangen. 

(Een tekst bestaat niet uit losse woorden!)

SOORTEN TEKSTVERBANDEN

- Chronologisch verband

- Opsommend verband

- Tegenstellend verband

- Toelichtend verband

....... en meer

1. Het chronologisch verband

• De gebeurtenissen worden in de juiste tijdsvolgorde     beschreven

• Let op de volgende signaalwoorden: vroeger, later, nu, eerst,   daarna, vervolgens, nadat en dadelijk. 

• Let ook op jaartallen!
  

2. Het opsommend verband

• Bij een opsommend verband worden zaken/dingen achter       elkaar genoemd.

• Let op de volgende signaalwoorden: 

       ten eerste / tweede/ derde, 

       om te beginnen, ook, daarnaast,  tenslotte, en.

3. Het tegenstellend verband

• Bij een tegenstellend verband worden in de tekst       tegenovergestelde dingen genoemd.

• Je herkent dit verband aan de signaalwoorden: maar, hoewel, toch, echter, tegenover, aan de ene kant..., aan de andere kant...

'Ik heb goed geleerd voor de toets, maar ik heb een onvoldoende gehaald.'

4. Het toelichtend verband

• In de alinea wordt extra informatie gegeven over een   (deel)onderwerp, vaak in de vorm van een voorbeeld.
  

• Je herkent dit verband aan de signaalwoorden: bijvoorbeeld, zoals, zo, neem nou.., denk aan...

Zij moet eerst haar zere oor aan de dokter laten zien, daarna mag ze een pijnstiller innemen.

1. chronologisch
2. opsommend
3. tegenstellend
4. toelichtend

Mevrouw Verschoor geniet van goede muziek, verder is zij een filmliefhebber.

1. tegenstellend
2. opsommend
3. chronologisch
4. toelichtend

Mijn etui zit bomvol met schoolspullen: pennen, potloden, stiften, een geo-driehoek, gummen en een passer.

1. opsommend
2. tegenstellend
3. chronologisch
4. toelichtend

Ik ben van mening dat we met dit product moeten stoppen. Daar denkt mijn zakenpartner echter anders over.

1. opsommend
2. tegenstellend
3. chronologisch
4. toelichtend

De jongens in mijn klas leggen de lat niet al te hoog. Neem nou Lex. Hij gaat altijd voor een 5,5.

1. opsommend
2. tegenstellend
3. chronologisch
4. toelichtend

Ik neem geen salade bij de lunch. Ten eerste houd ik niet zo val sla; ten tweede ben ik allergisch voor de noten die erin zitten.

1. Chronologisch verband
2. Opsommend verband
3. Tegenstellend verband
4. Toelichtend verband

Wat is een signaalwoord van: chronologisch verband?

1. ten eerste
2. echter
3. maar
4. daarna

Wat is een signaalwoord van: tegenstellend verband?

1. ten eerste
2. maar
3. zo
4. Daarna

Wat is een signaalwoord van: opsommend verband?

1. ten eerste
2. bijvoorbeeld
3. zo
4. tenslotte

Vragen? Stel gerust je vraag (zet je microfoon aan). 

Deze week:

- lees nog eens rustig de theorie in je boek;

- maak de meerkeuzetoets. 

Heb je nog vragen of wil je iets bespreken? Blijf even hangen.