AFP 2.3.9

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 9

Periode 3

Leerjaar 2

Vorige les

We hebben een start gemaakt met het spijsverteringsstelsel:

• Wat doet het spijsverteringsstelsel?
• Waar begint dit proces?
• Kun je het verdere verloop benoemen?

Lesindeling 

1. Welkom + Rapid (5 min.)
2. Vorige les (5 min.)
3. Lesindeling en Lesdoelen (5 min.)
4. Theorie spijsverteringsstelsel (45 min.)
5. Theorie spijsverteringsstelsel (10 min.)
   
6. Zelf aan de slag (15 min.)
7. Afsluiting en huiswerk (5 min.)
   

Lesdoelen

Aan het eind van de les kunnen jullie:

• Benoemen uit welke organen het spijsverteringsstelsel bestaat en via welke volgorde het voedsel deze organen passeert.
  
• Uitleggen welke functies het spijsverteringsstelsel heeft.
  
• Vertellen welke aandoeningen de oesophagus kent, welke symptomen hierbij horen en op welke manier deze aandoeningen behandeld kunnen worden.
  

Spijsvertering

1. Dit proces begint in de mond
2. Dan via slokdarm naar maag
3. Daarna naar dunne darm waar lever, galblaas en alvleesklier op uitkomen
4. Naar dunne darm
5. Dan naar dikke darm
6. Uiteindelijk naar anus

De mondholte

Mond: Start van spijsvertering

• Kaken zorgen voor mechanische afbraak van voedsel
• Speekselklieren: maken speeksel voor chemische afbraak van voedsel
• Tong duwt voedsel tussen de tanden

Voedsel gaat via de mond naar de keel
en komt in de oesophagus (slokdarm).

Speekselklieren produceren 1 tot 1.5 liter speeksel per dag

De slokdarm

Slokdarm (Oesophagus): Vormt verbinding keelholte en maag

• 25-30 centimeter lang, 2 centimeter breed
• Bestaat uit twee spierlagen voor peristaltiek
• Peristaltiek (spierbewegingen) stuwt
    voedsel naar maag 
• Slokdarm wordt afgesloten met
    onderste slokdarmkringspier

Door de peristaltiek kun je zelfs op z'n kop nog het eten van de mondholte naar de maag transporteren en is het niet beïnvloedbaar door de zwaartekracht.

Kringspier zorgt ervoor dat het voedsel vanuit de maag niet terugstroomt in de slokdarm.

Pathologie van de slokdarm

1. Hernia diafragmatica
   
   
2. Reflux
   
   
3. Oesofagitis

Hernia diafragmatica

Hernia diafragmatica: Breuk in middenrif

• De opening in het diafragma wordt minder stevig en zwakker
• Aangeboren, of door ouderdom
• Soms door trauma

Niet noodzakelijk om te behandelen:

• Medicijnen tegen maagzuur
• Soms een operatie
• Leefstijladviezen

Meestal geen symptomen, totdat men last krijgt van reflux

Leefstijladviezen: hoofdeind van bed omhoog, stoppen met roken, niet vooroverbuigen bij bukken, niet meer eten 3 uur voor slapengaan etc.

Reflux

Reflux: Het terugstromen van maaginhoud naar slokdarm

• Opboeren en oprispingen
• Pijn achter borstbeen, brandend maagzuur
• Vooral bij bukken, liggen en verhoogde druk in buik
• Door hernia diafragmatica of verzwakte/niet goed werkende sluitspier

Behandeling:

• Medicijnen (maagzuurremmers)
• Leefstijladviezen

Oesofagitis

Oesofagitis: Ontsteking van slijmvlies slokdarm

• Door herhaaldelijke blootstelling aan maagzuur
• Vaak door beperkte werking sluitspier slokdarm
• Pijn achter het borstbeen
• Misselijkheid/braken
• Maagzuur, snel vol zitten

Behandeling: Maagzuurremmers, maagbeschermers

Slokdarmcarcinoom

Oesofaguscarcinoom/slokdarmcarcinoom: 

• Zéér ernstig!
• Door roken en alcohol
• Lang zonder klachten -> Totdat eten 'niet meer zakt'
• In een later stadium kan patiënt niet meer drinken
• Vaak uitzaaiingen, zéér slechte prognose
• Door roken, alcoholgebruik en reflux 

Omdat slokdarmkanker vaak pas in een laat stadium wordt ontdekt is 5 jaar na de diagnose ongeveer 24 procent van de patiënten nog in leven.

De maag

De maag (ventriculus/gaster): Hol orgaan, net onder het diafragma 

De maag bestaat uit verschillende lagen met verschillende functies

• Spierlaag: Kneed voedsel, zorgt voor peristaltiek
• Slijmvlieslaag: Produceert slijm, zoutzuur en pepsinogeen 

Let op: De maag neemt geen voedingsstoffen op!

• Wel alcohol en sommige medicijnen

De binnenste laag van de maag heeft heel veel plooien. Hierdoor kan de maag uitrekken op het moment dat er voedsel binnenkomt

De maag: vertering

Maagsap: Slijm, zoutzuur en pepsinogeen

• Slijm: Beschermt de maag tegen zoutzuur en pepsinogeen
• Zoutzuur: Zorgt voor zure omgeving, doodt ziekteverwekkers
• Pepsinogeen: Wordt pepsine -> breekt eiwitten af

Of er maagzuur geproduceerd wordt, hangt af van:

• Mechanische factoren: Uitrekken van de maag door voedsel
• Neurale factoren: Het ruiken/proeven/zien van voedsel
• Hormonale factoren: Contact van voedsel met maagwand

Door zoutzuur

Maagsap

Neurale factoren

Mechanische en hormonale factoren

Pathologie van de maag

1. Gastro-enteritis
   
2. Dyspepsie
   
3. Gastritis
   
4. Maagkanker

Wat is er aan de hand?

Welke symptomen horen hierbij?

Hoe kun je dit behandelen?

Huiswerk

• Start met een samenvatting/lijst met moeilijke woorden bij het spijsverteringsstelsel
  
• Afmaken Expert College Anatomie: Spijsverteringsstelsel 
  
• Maken Expert College Refluxziekten