AFP 3.2.17 Oogaandoeningen



Oogaandoeningen DA3
medische kennis H 13
1 / 46
volgende
Slide 1: Tekstslide
Anatomie Fysiologie PathologieMBOStudiejaar 3

In deze les zitten 46 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 2 videos.

time-iconLesduur is: 90 min

Onderdelen in deze les



Oogaandoeningen DA3
medische kennis H 13

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Deze les
Anatomie oog
Veel voorkomende oogaandoeningen
Geneesmiddelen bij oogaandoeningen

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Functie van het oog
Zintuig: vangt lichtprikkels op en stuurt deze via oogzenuw (nervus opticus) naar hersenen

Kwetsbaar!
- Oogkas = orbita
- oogleden (tegen stof en licht)
- wimper (tegen kleine stofjes)

Slide 3 - Tekstslide

Het oog bevindt zich in de oogkas en is circa 2.3 cm in doorsnee. Doordat het oog uit relatief zachte materialen bestaat, is het kwetsbaar voor beschadigingen. De oogkas heeft dan ook vooral een beschermende functie. In de oogkas zitten gaten en spleten om alle zenuwen en bloedvaten door te laten.

Ook de oogleden en de wimpers beschermen het oog. 
- oogleden: tegen stof en licht, afsluiting tijdens slaap
- Wimpers: beschermen tegen kleine stofjes, tastgevoelig, sluiten in reflex bij aanraking, talg om uitdroging te voorkomen
Drie lagen van het oog
1. Harde oogrok (sclera)

Zorgt voor:
  • Bescherming en stevigheid
  • Omgeven door slijmvlies
      (conjunctiva)
  • Doorzichtig aan voorkant
      -> hoornvlies (cornea)

Slide 4 - Tekstslide

Het hoornvlies is doorzichtig en zorgt ervoor dat het licht doorgelaten wordt en dat de lichtstralen van richting veranderen doordat zij op het hoornvlies breken
- veel pijnzintuigen
Drie lagen van het oog
2. Druifvlies (uvea)

Bestaat uit:
  • Vaatvlies 
  • Regenboogvlies (iris)
  • Pupil
  • Straallichaam 


Slide 5 - Tekstslide

Vaatvlies zorgt voor bloedtoevoer

Regenboogvlies (iris): gekleurde deel van het oog, verkleint en vergroot pupil
- veel pigmentcellen: donkere ogen
- veel licht: kleine pupil

straallichaam is de plek waar de spieren van de lens verbonden zijn aan de buitenkant van het oog
- maakt kamervocht aan
Drie lagen van het oog
3. Netvlies (retina)




Slide 6 - Tekstslide

Receptoren om het licht op te vangen
- prikkel wordt een elektrische impuls die via de oogzenuw naar de hersenen gaat
Staafjes en kegeltjes

Slide 7 - Tekstslide

Staafjes: beweging en zwart-wit -> minder scherpe waarneming (denk maar aan kijken in het donker)

Kegeltjes: kleuren en details -> zeer scherpe waarneming
Drie lagen van het oog
3. Netvlies (retina)


Gele vlek (macula)

Blinde vlek (papil)



Slide 8 - Tekstslide

Gele vlek: veel kegels -> kun je het scherpst mee zien (ligt recht achter de pupil)

Blinde vlek: netvlies gaat over in de oogzenuw -> geen staafjes/kegeltjes en kan dus niks zien

Even in de herhaling...

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Met welk nummer wordt de lens aangegeven?
A
1
B
2
C
3
D
12

Slide 10 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Het hoornvlies is onderdeel van de harde oogrok
A
WAAR
B
NIET WAAR

Slide 11 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Met welk nummer wordt de blinde vlek aangegeven?
A
5
B
7
C
9
D
11

Slide 12 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Hoornvlies
Regenboogvlies
Netvlies
Druifvlies
Cornea
Iris
Retina
Uvea

Slide 13 - Sleepvraag

Deze slide heeft geen instructies

Werking van het oog
Twee reacties: Pupilreflex en Accommodatie

Slide 14 - Tekstslide

In en om je oog zitten veel spiertjes die ervoor zorgen dat je goed en scherp kunt zien.

Slide 15 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Dit hoort dus eigenlijk niet...

Slide 16 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Accommoderen

Slide 17 - Tekstslide

Als je in de verte kijkt, dan hoeven de lichtstralen minder sterk te breken en de is lens plat.
- Net als bij de pupil zijn hierbij de rechte spieren (de lensbandjes) strakgetrokken en de kringspieren zijn ontspannen

Als je dichtbij kijkt, moeten de lichtstralen sterk breken (een scherpe hoek maken (denk maar aan een bocht tijdens het autorijden) en wordt de lens boller. 
- Hierbij zijn de kringspieren aangespannen en de lensbandjes ontspannen

Dit aanpassen door de lens noemen we accommoderen
Accommoderen

Slide 18 - Tekstslide

Flubberbal van de action?
Als je naar iets in de verte kijkt, dan is de lens...
A
BOL
B
PLAT

Slide 19 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Als ik in fel licht kijk, dan wordt mijn pupil
A
Groter
B
Kleiner
C
Niet anders
D
Dikker

Slide 20 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Pathologie van het oog

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Conjunctivitis
Conjunctivitis: Ontsteking van bindvlies over harde oogrok (sclera)
  • Meest voorkomende oorzaak van rood oog
  • Meest voorkomende oogontsteking

Drie oorzaken:
  1. Viraal: Verkoudheid, adenovirus (besmettelijk!)
  2. Bacterieel: Stafylokokken, SOA
  3. Allergisch: Pollen, contactallergenen

Slide 22 - Tekstslide

Soms doet hoornvlies/cornea mee

contactallergenen zijn: oogdruppels of -zalf, makeup en contactlensvloeistof
Ontsteking conjunctiva

Slide 23 - Tekstslide

Conjunctiva is slijmvlies over je oog en onder je oogleden: zorgt ervoor dat er niks 'achter' je oog kan komen
Conjunctivitis
Symptomen: Duurt enkele dagen tot twee weken
  • Rode, branderige, tranende ogen
  • Meestal geen pijn                                           Allergie: Jeuk
  • Soms zichtproblemen                                 Bacterieel: Pusvorming

Behandeling: 
  • Oogdruppels (verschillende soorten)
  • Eventuele contactlenzen uit!

Slide 24 - Tekstslide

Waterige afscheiding
Geen pijn, tenzij hoornvlies is aangetast
Zichtproblemen door tranen en irritatie

Oogdruppels:
- Reiniging
- Bloedvatvernauwing
- Antibiotica
- Antihistaminicum
Keratitis
Ontsteking van de cornea (hoornvlies)
  • Door Herpes Simplexvirus of UV-licht (skiën, lassen)

Symptomen:
  • Zeer pijnlijk
  • Afname gezichtsvermogen
  • Lichtschuwheid
  • Tranende, rode ogen

Slide 25 - Tekstslide

evt. littekenvorming 
verminderde gevoeligheid en daardoor grotere kwetsbaarheid
Wat is het verschil tussen een conjunctivitis en een keratitis?

Slide 26 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Uveitis
Ontsteking van het vaatvlies (uvea)
  • Verzamelnaam voor inwendige ooginfecties:  o.a. iritis

Symptomen:
  • Diepe pijn in het oog, rood oog
  • Vermindering gezichtsvermogen/wazig zien 
  • Zwarte vlekjes of slierten in het beeld
  • (soms) Licht niet goed verdragen

Slide 27 - Tekstslide

Oorzaak is onbekend, soms onderdeel van infectieziekten en auto-immuunziekten (reuma)

Één oog of beide ogen tegelijkertijd

Onder andere gebruik van corticosteroiden als behandeling
Glaucoom
Acuut: plotselinge blokkade afvoer van
kamervocht

Slide 28 - Tekstslide

Waar werd het kamervocht ook weer gemaakt?
Glaucoom
Acuut: plotselinge blokkade afvoer van
kamervocht (Spoedgeval!)
  • Acuut hevige pijn
  • Rood/hard oog
  • Misselijkheid/braken
  • Risico op blindheid

Behandeling: Oogdrukverlagende druppels

Slide 29 - Tekstslide

Verwijzing naar oogarts
Chronisch glaucoom
Afvoer van kamervocht slibt langzaam dicht
  • Oogdruk neemt heel langzaam toe
  • Oogzenuw raakt langzaam beschadigd
  • Patiënt ziet langzaam steeds minder 
(van buiten naar binnen)

Schade aan oogzenuw herstelt niet: oogdruppels/
drain/operatie kan verdere schade voorkomen

Slide 30 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 31 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Waarom is acuut glaucoom een spoedgeval?

Slide 32 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Cataract (staar)
(Grijze) staar: vertroebeling van de lens
  • Aangeboren/erfelijk
  • Ziekte, zoals diabetes
  • Meestal door ouderdom

Slide 33 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Maculadegeneratie 
De macula bevat vooral kegeltjes

Oorzaken: Diabetes, Ouderdom, Trauma, 
Erfelijke ziekte en/of Roken

Symptomen: Wegvallen centrale gezichtsveld
  • Minder scherp zien
  • Vervormingen zien

Slide 34 - Tekstslide

Waar waren de kegeltjes voor?
- Scherp zien en kleuren zien
Patient ziet bijvoorbeeld dit...

Slide 35 - Tekstslide

Hoe werkt het? (Amslertest)
- men kijkt op kaart met vierkanten naar middelpunt (andere oog afgedekt)

Wanneer iets mis?
- als je iets ‘niet’ ziet
- iets wazigs ziet
- iets onregelmatigs ziet

Slide 36 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Of dit...

Slide 37 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Twee vormen
1. Droge maculadegeneratie: cellen in de gele vlek sterven af
  • Meest voorkomende vorm (±85% )
  • Langzaam proces
  • Geen behandeling mogelijk

2. Natte maculadegeneratie: groei abnormale bloedvaatjes in macula
  • Bloedvaatjes kunnen bloed of vocht lekken 
  • Laseren en/of injectie in oog kan achteruitgang verminderen

Slide 38 - Tekstslide

Bloedvaatjes kunnen tot littekenvorming leiden of permanente schade aan het netvlies

Aandoening ontwikkelt zich snel en er is sprake van een snelle achteruitgang (ernstig verlies van gezichtsveld als niet wordt ingegrepen)
Retinopathie (2)
Retina: Netvlies (staafjes en kegeltjes)

Pathie: Ziekte/afwijking/aandoening

Retinopathie: Aandoening van netvlies
  • Verschillende oorzaken
  • Belangrijkste oorzaak van blindheid 

Slide 39 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Diabetische Retinopathie
Beschadiging van netvlies bij diabetes:
  • Teveel suiker beschadigt bloedvaatjes
  • Bij 80% van de patiënten

De bloedvaatjes:
  • Lekken vocht/vet (exsudaat)
  • Gaan bloeden of dichtzitten 
  • Geven te weinig zuurstof door
  • Gaan zich uitbreiden

Slide 40 - Tekstslide

Mensen met diabetes hebben te veel glucose (suiker) in hun bloed. Dit beschadigt de bloedvaten in het lichaam, waaronder de kleine bloedvaatjes in het netvlies.
Bij de meeste mensen met diabetes ontstaat diabetische retinopathie. Dit geldt zowel voor mensen met diabetes type I als diabetes type II. Twintig jaar na de diagnose diabetes zijn de kleine bloedvaatjes in het netvlies bij 80% van de mensen beschadigd.

Door tekort aan bloed en zuurstof (ischemie) vormt het oog nieuwe bloedvaatjes -> ernstige retinopathie
Andere vormen Retinopathie
Hypertensieve retinopathie: door hoge bloeddruk

Atherosclerotische retinopathie: door aderverkalking en ouderdom

Bij beiden:
  • Beschadiging van netvlies (4 gradaties)
  • Gezichtsvermogen gaat langzaam achteruit
  • Preventieve behandeling risicofactoren

Slide 41 - Tekstslide

Patiënt merkt vaak niet dat gezichtsvermogen achteruit gaat -> bij klachten is het vaak te laat

Gradaties van gering tot zeer ernstig
Loslating netvlies
Ablatio retinae: netvlies laat los van vaatvlies
  • Door een ongeluk/trauma of erfelijkheid
  • Soms door ernstige bijziendheid

Symptomen:
  • Lichtflitsen/schaduw/vlekjes zien
  • Minder scherp zien

Spoedgeval
-> zo snel mogelijk naar OK!

Slide 42 - Tekstslide

Door ziekte of trauma, erfelijkheid, operatie aan staar. Krimpend glasvocht door ouderdom

Patient ziet lichtflitsen door trekken aan zenuwcellen
Amblyopie
Amblyopie: Lui oog (meestal één oog)
  • Moeite met diepte zien (onhandig)
  • Geen afwijking aan het oog zelf

Oorzaken: Scheelzien, oogziekte, sterke bril-
afwijking -> de hersenen corrigeren overmatig

Behandeling: Bril, oog afplakken, oogdruppels (atropine)
  • Slechts 'nuttig' tot 8/11 jaar 

Slide 43 - Tekstslide

Er is niks mis met het oog zelf, maar de beelden worden door de hersenen onderdrukt

Om dubbelzien te voorkomen, schakelen de hersenen het beeld uit dat een van de ogen binnenkomt. Het gevolg hiervan is dat de ontwikkeling van dit oog achterblijft. Het oog verleert het kijken en wordt lui. Het kind gebruikt alleen nog het goede oog om mee te kijken.

Lui oog stimuleren om weer te gaan kijken
Strabismus
Strabismus: Scheelzien
  • Geen balans in werking oogspieren
  • Spieren staan te strak/te los

Oorzaken: Erfelijk, ziekte, trauma, verkeerde sterkte van bril of een oogbewegingsstoornis

Symptomen: Niet altijd scheef staande ogen! 

Slide 44 - Tekstslide

Symptomen zijn niet altijd scheel staan van de ogen, maar vaak ook een lui oog en op latere leeftijd hoofdpijn, dubbelzien
Presbyopie
Presbyopie: Ouderdomsverziendheid
  • Vanaf 40/45 jaar

Hmmmm...
  • Kun je dan veraf of dichtbij goed zien?
  • Wat was er ook alweer met de lens?
  • Hoe kwam dit?

Wat gebeurt er als je ouder wordt?

Slide 45 - Tekstslide

Als je ouder wordt, neemt jouw spiermassa af; je wordt minder sterk. Ook de oogspieren worden minder sterk en daardoor kunnen de kringspieren minder sterk samentrekken.
Geneesmiddelen





Welk middel wordt wanneer gebruikt en waarom?

Slide 46 - Tekstslide

oogdruppels FNA: conjunctivitis  (bijv. hooikoorts)
Chlooramfenicol is een antibioticum. Het bestrijdt bacteriën. In oogdruppels of oogzalf wordt het gebruikt bij ooginfecties

Atropine: middelen bij oogonderzoek: pupilverwijder