4.3 Het IJzeren Gordijn gaat open 2025 goed

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Het IJzeren Gordijn gaat open

paragraaf 4.3

nos.nl

Leerdoelen: je kunt...

• ...met enkele voorbeelden beschrijven op welke manieren mensen zich tegen communistische overheersing hebben verzet.

• ....uitleggen welke hervormingen Sovjetleider Gorbatsjov doorvoerde en de belangrijkste oorzaken van zijn hervormingen noemen.
  

• ....de belangrijkste gevolgen noemen van de hervormingen onder Sovjetleider Gorbatsjov.
  

• ....beschrijven hoe Rusland zich sinds 1990 heeft ontwikkeld.

Wat betekent de Koude Oorlog?

1. Een oorlog gevoerd in een koude periode
2. Een oorlog waarin veel actie ondernomen wordt
3. Een oorlog waarin weinig actie ondernomen wordt
4. Een oorlog in de winter.

We laten de Koude Oorlog beginnen na:

1. de nederlaag van Duitsland (mei 1945)
2. de dood van Roosevelt (april 1945)
3. de nederlaag van Japan (augustus 1945)
4. het aftreden van Churchill (augustus 1945)

Wat is de Marshallhulp?

1. Hulp aan arme kinderen in Afrika
2. Hulp van de VS aan Europa na de 2e wereldoorlog.
3. Hulp voor militairen
4. Hulp voor de SU tijdens de Koude Oorlog.

Welke gebeurtenis zie je in de bron?

Gebruik de bron

1. De bouw van de Berlijnse Muur
2. De Amerikaanse luchtbrug tijdens de blokkade van Berlijn
3. De tweefrontenoorlog tijdens de Eerste Wereldoorlog
4. De Amerikaanse invasie van Berlijn aan het eind van de Tweede Wereldoorlog

Welke bewering over de Blokkade van Berlijn is juist?

1. Als gevolg van de blokkade zocht Stalin toenadering tot het Westen.
2. De aanleiding was een bezoek van president Kennedy aan Berlijn.
3. De oorzaak was de dreiging van de NAVO met een wapenwedloop tegen de Sovjet-Unie.
4. Door de luchtbrug ontstond in West-Berlijn geen hongersnood.

Leg uit waarom de Cubacrisis een kantelpunt was in de Koude Oorlog.

Crisis...

De Cubacrisis was misschien wel het spannendste moment uit de Koude Oorlog (periode van de gewapende vrede tussen de kapitalistische wereld, met de Verenigde Staten als aanvoerder, en de communistische landen onder leiding van de Sovjet-Unie).

De spanningen liepen zo hoog op dat de wereld ontsnapte aan de Derde Wereldoorlog die een atoomoorlog had kunnen worden. Hierna begon er een periode van relatieve ontwapening. Beide partijen spraken dus af dat het levensgevaarlijk is om een wapenwedloop te hebben.

Geef minimaal twee oorzaken voor het verlies van de VS in Vietnam.

Verzet tegen het communisme

• Meeste Oost-Europeanen waren niet blij om bij de invloedssfeer van SU te horen --> soms opstand. 
• Eisen: meer democratie, meer welvaart.

• 1956: Hongaarse Opstand
• 1968: Praagse Lente
• 1980: Verzet van Poolse vakbond: 'Solidariteit'
  
• Opstanden worden onderdrukt, maar dissidenten blijven actief, vaak 'ondergronds'.

Gorbatsjov

• SU had in de jaren 80 veel problemen.

• In 1985 kwam Michael Gorbatsjov aan de macht. 

• Hij wordt vaak gezien als één van de belangrijkste redenen voor:
• - Einde KO
• - Einde SU

• Was dit zijn bedoeling?

Perestrojka

hervorming

Glasnost

openheid

• Beperkte markteconomie
• Particuliere bedrijven
• Bestuur democratiseren
• Vrijheid van meningsuiting
• Intermediate-Range Nuclear Forces verdrag 1987 (INF verdrag)

schooltv.nl

Bron-opdracht

• Bekijk en lees de bron. 
• Geef twee redenen waarom Gorbatsjov streefde naar een verdrag met de VS.

MAD

MAD

Tijdens de Koude Oorlog bouwden de Amerikanen en Russen zo'n groot kernwapenarsenaal op, dat ze elkaar meerdere keren konden vernietigen. Mutual Assured Destruction noem je dat. Voor de Amerikaanse president Reagan was dat nog niet genoeg. Hij wilde de militaire uitgaven zodanig verhogen, dat de Sovjet-Unie de wapenwedloop niet meer kon bijbenen.

Hij kwam met een plan voor een ruimteschild. SDI, in de volksmond Star Wars genoemd, zou met behulp van satellieten Russische raketten op hun weg naar de VS detecteren en vernietigen. Gezien de kwakkelende Russische economie had Gorbatsjov niet veel keuze meer. Hij besloot om met de Amerikanen over ontwapening te gaan praten.

Duitsland wordt herenigd

Omdat de SU niet meer ingrijpt in Oost-Europa komen er:

1. Opstanden
2. Vrije verkiezingen
3. IJzeren Gordijn gaat open
4. 9 november 1989 valt de Berlijnse Muur
5. Duitsland wordt herenigd, 1990-1991
6. Sovjet-Unie valt uit elkaar, 1991

<img src="https://lh3.googleusercontent.com/proxy/3b-KkCyZvB1jrvp33-_uqnQTTYdhn7p4-UWbbvruvVAT81q44wGu4Up-sHx9rRM8ZKpBZZ5MdJWUGUEMYEeoapBdYHeIHYfRJhNr_2ikyw-j-Q=s0-d" alt="heloohaloo: 25 Het beste Kaart Europa 1980"/>

Poetins Rusland

Poetin wilde van Rusland weer een wereldmacht maken na het vallen van de SU. 

1. Economie stimuleren door verkoop van aardgas
2. Macht van voormalige SU herstellen (Krim, Wit-Rusland en Oekraïne)
3. Voeden nationalisme door censuur en propaganda
4. Onderdrukking van tegenstanders

Bron 1 Een journalist blikt terug op de Koude Oorlog.

Verlangen naar de Koude Oorlog?

Soms verlangen mensen stiekem terug naar de Koude Oorlog. Al was er steeds de dreiging van een allesverwoestende nucleaire oorlog, de wereld was tenminste overzichtelijk opgedeeld in links en rechts. Zolang de VS en de SU elkaar als sumoworstelaars in evenwicht hielden, leefde West-Europa in vrede en voorspoed. Tegenwoordig loert het gevaar overal, van Talibanstrijders en schijnbaar geïntegreerde moslims die zich opblazen, tot schurkenstaten die aan een kernbom werken. Maar dat verlangen naar de Koude Oorlog is misplaatst. Er waren overal in de wereld kleinere oorlogen en de herinnering is te rooskleurig door de wetenschap dat zij goed is afgelopen.

Vrij naar: Peter Giesen in de Volkskrant, november 2007.

stelling

De wereld is sinds de koude oorlog veiliger geworden