BBL Bestuursrecht - les 2

• Bestuursrecht
• MBO
• Studiejaar 1

Bestuursrecht les 2

Noem de vier beginselen waar we het vorige week over hebben gehad:

Het zorgvuldigheidsbeginsel houdt in:

1. Dat er niet meteen een (te) zwaar middel mag worden ingezet
2. Dat alle belangen moet worden afgewogen en op de hoogte moet zijn van de feiten en omstandigheden
3. Dat een bestuursorgaan zijn bevoegdheid niet mag gebruiken voor een ander doel dan waarvoor zij is verleend

De overheid neemt een beslissing, maar legt niet op een begrijpelijke wijze uit waarom en hoe deze beslissing tot stand is gekomen. Dit is in strijd met:

1. Zorgvuldigheidsbeginsel
2. Evenredigheidsbeginsel
3. Motiveringsbeginsel

Algemene beginselen van behoorlijk bestuur

Bestuursorganen moeten zich bij het uitvoeren van hun bestuurstaak houden aan de algemene regels van de Awb en aan de bijzondere regels uit de bijzondere wetten. 

Belangrijk onderdeel van deze algemene regels zijn de algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb). Soort spelregels voor de overheid. 

• Komen voort uit de jurisprudentie 
• Tegenwoordig opgenomen in de wet (Awb)
• Bestuursorgaan bestuurstaak goed uitgevoerd?
• Voldoende rekening gehouden met de belangen van de burger?
• Besluit in strijd met beginsel(en)? Vernietigbaar 

De beginselen:

1. zorgvuldigheidsbeginsel 
2. motiveringsbeginsel                                                                  vorige week
3. geen misbruik van bevoegdheid 
4. evenredigheidsbeginsel
5. gelijkheidsbeginsel
6. vertrouwensbeginsel                                                                deze week
7. rechtszekerheidsbeginsel
8. verbod van willekeur

5. Gelijkheidsbeginsel

Een bestuursorgaan moet burgers in gelijke gevallen gelijk/hetzelfde behandelen. 

Artikel 1 Grondwet

Pak artikel 1 van de Grondwet erbij. Lees wat er staat en noem een voorbeeld wanneer een bestuursorgaan handelt in strijd met het gelijkheidsbeginsel.

Bijv. een student geen studiefinanciering toekennen terwijl deze student aan precies dezelfde voorwaarden voldoet als de andere en deze andere student wordt wel een studiefinanciering toegekend. 

Dit geldt ook voor uitkeringen, vergunningen etc. 

6. Vertrouwensbeginsel

Ook wel het 'beginsel van de opgewekte verwachting'. Het gaat erom welke verwachtingen een bestuursorgaan schept en dat je op die verwachtingen mag vertrouwen als burger. 

Let op: het vertrouwensbeginsel heeft geen wettelijke grondslag! Ondanks dat moet een bestuursorgaan zich toch aan dat beginsel houden. 

Voorbeeld vertrouwensbeginsel

Stel je hebt een vergunningsaanvraag ingediend en je wil weten wat de status is. Je belt vervolgens naar de wethouder en hij/zij zegt dat je gegarandeerd de vergunning krijgt, maar dat ze een achterstand hebben en je nog even moet wachten. 

Als dan vervolgens blijkt dat je de vergunning niet krijgt, heeft het gemeentebestuur in strijd gehandeld met het vertrouwensbeginsel. 

7. Rechtszekerheidsbeginsel

Een bestuursorgaan mag niet zo maar op zijn eerder genomen besluit terugkomen en deze bijvoorbeeld ongedaan maken. Burger moet kunnen bouwen op overheid.

- lijkt op het vertrouwensbeginsel

- verschil: vertrouwensbeginsel vóór besluit, rechtszekerheidsbeginsel na besluit

Vervolg rechtszekerheidsbeginsel

Geen wettelijke grondslag

Overheid is wel verplicht zich aan dit beginsel te houden

Voorbeeld: de gemeente verleent een subsidie voor de organisatie van Koningsdag. Een maand voor Koningsdag laat de gemeente weten toch niets te betalen. Dit is in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel. 

8. Verbod van willekeur

In sommige gevallen heeft bestuursorgaan vrijheid bij uitoefenen bestuurstaken > eigen beleid maken.

Dit beleid wordt niet getoetst door de rechter. 

Betekent dit dan ook geen controle?

Vervolg verbod van willekeur

• De rechter toetst eigen beleid niet, controleert wel. 
• Controle of eigen beleid wordt toegepast. 
• Zo niet > strijd met verbod van willekeur! 

Voorbeeld verbod van willekeur:

De gemeente wijst een subsidieaanvraag van een sportvereniging af, terwijl deze aanvraag wel verleend had moeten worden op grond van het eigen gemaakt beleid.

Dat mag dus niet. 

Vrijheid voor eigen beleid, maar dan ook volgen eigen beleid. 

Toezicht op de naleving

Bestuursrecht: veel verschillende wetten en regels. Om te controleren of bestuursorganen, burgers en bedrijven zich aan deze regels houden, wordt er toezicht gehouden op de naleving. 

Wie? Toezichthouders

Toezichthouder(s)

In de wet staat geschreven wat onder toezichthouder wordt verstaan. Zoek artikel 5:11 Awb op. 

Wie of wat wordt onder toezichthouder verstaan?

Wie is/zijn toezichthouders?

1. Inspecteurs van de Inspectie van Onderwijs
2. Gemeentelijke ambtenaren van bouw- en woningtoezicht
3. Parkeercontroleurs van de gemeente
4. Allen (a, b en c)

Bevoegdheden toezichthouder:

• Het betreden van plaatsen, artikel 5:15 Awb
• Vorderen van inlichtingen, artikel 5:16 Awb
• Identificatieplicht, artikel 5:16a Awb
• Vorderen van inzage in zakelijke gegevens/documenten, artikel 5:17 Awb
• Onderzoek, opneming en monsterneming, artikel 5:18 Awb
• Onderzoek vervoermiddelen, artikel 5:19 Awb

Verplichtingen toezichthouder:

• Legitimatieplicht, artikel 5:12 Awb
• Evenredigheidsbeginsel, artikel 5:13 Awb
• Binnentreden zonder toestemming i.h.k.v. handhaving van de openbare orde of veiligheid of bescherming van het leven of de gezondheid van personen. 

Twee belangrijke punten bij toezicht:

• Verplicht medewerking verlenen (medewerkingsplicht in artikel 5:20 Awb). Niet voldoen aan medewerkingsplicht = strafbaar
• Constateert een toezichthouder dat burger of bedrijf zich niet aan de bestuursrechtelijke regels houdt? Handhaving/sancties!  

Handhaving/sancties:

Hoofdstuk 5 van de Awb regelt de handhaving. Er zijn vier bestuursrechtelijke sancties die kunnen worden opgelegd, zonder voorafgaande tussenkomst van een rechter:

1. Bestuursdwang
2. Dwangsom
3. Bestuurlijke boete
4. Intrekken van een beschikking 

1. Bestuursdwang

• Artikel 5:21 Awb
• Herstelsanctie 
• Het bewegen van de overtreder tot ongedaan maken van overtreding (situatie weer maken zoals die was)
• Lukt dat niet of doet overtreder niets? Dan kan de overheid dit zelf (laten) doen
• Ongedaanmaking/herstel op kosten van overtreder! 
• Voorbeeld: (groot) bouwwerk in tuin zonder omgevingsvergunning 

2. Dwangsom

• Artikel 5:32 Awb
• Herstelsanctie
• Dwingen van stoppen van situatie d.m.v. dwangsom. Zo niet, kan de overheid een dwangsom opleggen (geldboete)
• Voorbeeld: geluidsoverlast café. Waarschuwen met dwangsom. Zorgt café in toekomst wederom voor geluidsoverlast, dan zal dat café aan de gemeente een geldboete moeten betalen. 
• Ander voorbeeld: stank- en rookoverlast Burger King Groningen (zie volgende sheet)

3. Bestuurlijke boete

• Artikel 5:40 Awb
• Bestraffende sanctie
• Doel: bestraffen van overtreder (niet ongedaanmaking) d.m.v. betalen van geldsom. Geen waarschuwing/directe handhaving. 
• Voorbeelden: verkeersboete (Mulderboete), overtreding APV, niet nakomen plichten voor een uitkering van het UWV. 
• Hoogte? De wet bepaalt de maximale hoogte. Een lagere boete kan. Artikel 5:46 Awb.  

4. Intrekken van een beschikking

• Bestraffende sanctie 
• Voorbeeld: een eerder verleende omgevingsvergunning wordt ingetrokken, omdat er al drie jaar geen bouwactiviteiten hebben plaatsgevonden
• Informeren over voornemen, zienswijze, definitief besluit. 

Samenvattend:

Stelling: bestuursdwang en een dwangsom mogen niet tegelijkertijd worden opgelegd

1. Juist
2. Onjuist

Deze mogen nimmer tegelijkertijd/samen worden opgelegd. Het bestuursorgaan moet dus kiezen. 

Moet de overheid handhaven?

1. Nee, het bestuursorgaan mag zelf bepalen of er wordt gehandhaafd
2. Dat is afhankelijk van een belangenafweging
3. Ja, er geldt een beginselplicht tot handhaving en slechts in bijzondere omstandigheden kan worden afgeweken
4. Ja, want zonder handhaving wordt het een zooitje.

Er is geluidsoverlast van een café. De horeca-uitbater overschrijdt de normen. De gemeente waarschuwt hem dat als hij nog een keer voor geluidsoverlast zorgt, hij de gemeente € 5.000,-- moet betalen. Dit betreft:

1. Bestuursdwang
2. Dwangsom
3. Bestuurlijke boete

De gemeente is er achter gekomen dat dezelfde horeca-uitbater geen terrasvergunning heeft. De gemeente dwingt de horeca-uitbater om het terras te verwijderen. Dit betreft:

1. Bestuursdwang
2. Dwangbevel
3. Dwangsom

De horeca-uitbater weigert zijn terras vervolgens op te ruimen. De gemeente gaat nu zelf tot actie over en laat een extern bedrijf alle tafels en stoelen verwijderen. Voor wie zijn de kosten?

1. Gemeente
2. Horeca-uitbater

Een dwangsom is een...

1. Herstelsanctie
2. Bestraffende sanctie

Meneer De Jong ontvangt een uitkering van het UWV. Hij voldoet niet aan de informatieplicht, omdat hij het UWV niet volledig en juist informeert over zijn situatie. Het UWV kan:

1. Een dwangsom opleggen
2. Een bestuurlijke boete opleggen

Niet eens met besluit, en nu?

Afgelopen week heb je veel gehoord over bestuursorganen, het nemen van besluiten en waar de overheid zich aan moet houden bij het nemen van beslissingen. 

Beslissing is niet altijd in het voordeel van de burger. Stel een vergunning wordt niet verleend. Wat kun je dan doen?

Stap 1: bezwaar

• Artikel 6:4 Awb  
• Bezwaarschrift 
• Bij wie? Bestuursorgaan dat besluit heeft genomen
• Termijn? Zie artikel 6:7 Awb (tenzij bijzondere wet afwijkt...)

Wat moet er in een bezwaarschrift staan?

• Naam en adres van de indiener;
• Dagtekening;
• Omschrijving van het besluit waartegen bezwaar is gericht;
• De gronden van het bezwaar

Zie artikel 6:5 Awb

Staat dit er niet in? Bezwaar niet-ontvankelijk (artikel 6:6 Awb)

Bezwaarschrift ingediend en dan?

• Ontvangstbevestiging (schriftelijk)
• Bestuursorgaan zal genomen besluit opnieuw beoordelen en heroverwegen 
• Soms onafhankelijke bezwaarschriftencommissie en  hoorzitting
• Bestuursorgaan neemt vervolgens een besluit
• Termijn: binnen zes weken

Besluit op bezwaar

Twee opties: 

1. Bezwaar gegrond verklaren
2. Bezwaar ongegrond verklaren 

In geval van 1: besluit wordt vernietigd + nieuw besluit

In geval van 2: oorspronkelijk besluit blijft in stand 

Weetjes over bezwaar:

• Ben je te laat (termijn overschreden) met indienen bezwaar? Pech! Geen rechtsmiddel meer mogelijk;
• Bezwaarprocedure schorst werking van besluit waartegen bezwaar is gemaakt niet (dus het besluit blijft in stand);
• Bezwaarschrift kan nog worden ingetrokken

Een student wil bezwaar maken tegen een besluit van de DUO. Bij wie moet hij het bezwaarschrift indienen?

1. De gemeente van zijn woonplaats
2. De DUO
3. De rechtbank
4. De bezwaarschriftencommissie

Kan deze student ook meteen naar de rechter?
Tip! Kijk in de Awb

Nee, zie artikel 7:1 Awb: voordat men tegen een besluit beroep kan instellen, zal hij eerst bezwaar moeten hebben gemaakt tegen het besluit. 

Stap 2. Beroep

Bezwaar ongegrond verklaard? Beroep mogelijk! 

- Artikel 8:1 Awb

- Beroepschrift

- Bij wie? Bestuursrechter

- Termijn? Binnen 6 weken (zie artikel 6:7 Awb)

- Inhoud beroepschrift gelijke eisen als inhoud bezwaarschrift 

Beroepschrift ingediend, en dan?

• Schriftelijke ontvangstbevestiging + oproep voor zitting
• De zaak wordt behandeld op zitting

De zitting

• Degene die in beroep is gegaan, mag standpunten toelichten
• Bestuursorgaan mag standpunten toelichten
• Rechter stelt vragen en doet onderzoek ter zitting
• Laatste woord partijen
• Rechter sluit zitting

Uitspraak 

• Binnen 6 tot 12 weken na zitting
• Schriftelijk 
• Beslissing overheid terecht of niet?
• Zo ja, beroep ongegrond en oorspronkelijk besluit blijft in stand
• Zo nee, beroep gegrond en vernietiging beslissing op bezwaar. Bestuursorgaan moet opnieuw b.o.b. nemen.  

B.o.b. = beslissing op bezwaar

Stap 3: Hoger beroep

Stel, beroep is ongegrond verklaard en je bent het nog steeds niet eens met het besluit. Dan kun je in hoger beroep. 

Waar?

Raad van State, Centrale Raad van Beroep of College van Beroep voor het bedrijfsleven

Beroepschrift binnen zes weken! 

1. Raad van State

• Gevestigd in Den Haag
• Hoogste algemene bestuursrechter van het land
• Uitspraken over geschillen tussen overheid en burger
• Verblijfsvergunning, omgevingsvergunning, huur- of zorgtoeslag, beroep tegen bestemmingsplan, beroep tegen plannen voor de aanleg van een snelweg etc. 

2. Centrale Raad van Beroep

• Gevestigd in Utrecht 
• Hoogste bestuursrechter voor zaken op het gebied van:
• Sociale zekerheidsrecht
• Ambtenarenrecht
• Pensioenrecht 

3. College van Beroep voor het bedrijfsleven

• Gevestigd in Den Haag
• Hoogste bestuursrechter op het gebied van o.a.:
• Economische en landbouwsubsidies
• Vervoer
• Meststoffen
• Dierenwelzijn
• Voedselkwaliteit
• Financieel toezicht

De uitkering van de heer Jansen is afgewezen. Bezwaar en beroep ongegrond verklaart. Waar kan hij in hoger beroep?

1. Raad van State
2. Centrale Raad van Beroep
3. College van Beroep voor bedrijfsleven

= socialezekerheidsrecht, dus CRvB

Boer De Jong wil in hoger beroep gaan tegen de uitspraak van de bestuursrechter inzake de meststoffen. Waar moet hij zijn?

1. Raad van State
2. Centrale Raad van Beroep
3. College van Beroep voor het bedrijfsleven

= meststoffen = College van Beroep voor het bedrijfsleven

De Raad van State behandelt zaken op het gebied van:

1. Dierenwelzijn
2. Ambtenarenrecht
3. Zorgtoeslag
4. Pensioen

zorgtoeslag = onderdeel van RvS