10.7 vaccineren en immuniteit

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Jullie vragen

1. hoe versterkt een vaccinatie je afweer tegen corona?
2. Wat zat er in de vaccinaties die je kreeg voor corona?
3. waarom doet een vaccin zeer de dag nadat het ingespoten is
4. hoe de bijwerkingen verschillen per persoon

Na deze les kun je dit aan een ander uitleggen

werkt vaccineren echt?

extra doel: 

je kunt een goede wetenschappelijk onderzoeksvraag opstellen

je kunt een proefopzet bedenken om deze vraag te beantwoorden

onderzoeksvraag

wat is het effect van [onafh variabele]

op [afhankelijke variabele]

bij/van [groep organismen]

onderzoeksvraag

voorbeeld:

wat is het effect van [temperatuur]

op [groeisnelheid]

van [een populatie melkzuurbacteriën] ?

Zet de vraag: "werkt vaccineren echt?" om naar een goede onderzoeksvraag

onderzoeksopzet

1. experimentele groep en een controle groep beschrijven
2. beschrijf welke factor verschilt. Overige factoren gelijk
3. Wat ga je meten? Hoe trek je je conclusie?

onderzoeksopzet

1. 2 groepen mensen
2. 1 groep wordt wel gevaccineerd, een andere groep krijgt een placebo.
   Verder gelijk in samenstelling leeftijd/geslacht/ethniciteit/gezondheid)
3. Over een bepaalde tijd meet je: aantal besmettingen / ziekenhuisopnames /sterfte

kritiek op "proefopzet"?

gevaccineerde en niet gevaccineerde groep ongelijk. 

niet-gevaccineerde groep heeft geen placebo gehad

op basis van eerder onderzoek waarschijnlijk wel een echt effect.

Werkt vaccineren echt?

1. Nee
2. Niet overtuigd
3. Denk het wel
4. Ja

Doel

Je kunt uitleggen hoe vaccins in het algemeen werken. 

de spike-eiwitten aan de buitenkant van een corona virusdeeltje worden herkend door de afweer als lichaamsvreemd. De spike-eiwitten zijn:

1. Antistoffen
2. Antimoleculen
3. Antivaccers
4. Antigenen

leg kort uit hoe de specifieke afweer op gang komt en antistoffen gaat produceren na het binnenkomen van virusdeeltjes.

T-cellen of B-cellen / T-helper cellen / Macrofagen / Antigenen / Antistoffen / Geheugencellen

werking vaccin?

Je geeft het lichaam de juiste antigenen (spike-eiwiten)

zonder een ziekteverwekker die zich kan vermenigvuldigen.

de specifieke afweer maakt wél antistoffen en geheugencellen. 

Je wordt wel immuun,  je wordt niet (ernstig) ziek

Beredeneer op basis van vorige twee dia's waarom een vaccin effectiever wordt na een tweede keer vaccineren.

hoe dien je het antigen toe?

vroeger: verzwakte ziekteverwekkers (door bestraling bv)

corona: 

RNA-vaccin (Pfizer/Moderna)  bewaren bij -80 C

vector-vaccin (AstraZenica) bewaren in koelkast

basisprincipe: jouw lichaamscellen gaan Spike-eiwitten maken door ingebracht virus-RNA

 

verschil

RNA wordt ingebracht met een vetbolletje (Moderna/Pfizer)

RNA wordt ingebracht door een gemodificeerd chimpansee verkoudheidsvirus (AstraZenica)

Bijwerkingen

Passen bij een milde infectie

(je afweer wordt wel actief en gaat  antistoffen en geheugencellen maken)

trombose?

NOS.NL

"Vóór het vaccin werd toegelaten, werd overigens onder ruim 24.000 proefpersonen onderzoek gedaan. Aandoeningen door bloedstolsels kwamen toen bij 12 mensen voor. In de placebogroep kregen 8 mensen last, in de gevaccineerde groep waren dat er 4."

uiteindelijk bleek trombose wel een uitzonderlijk zeldzame bijwerking

Maak een onderzoeksopzet om te onderzoeken of een Astrazeneca vaccin trombose veroorzaakt.

Huiswerk

maak vragen bij 10.6 en kijk na

let op: natuurlijke/kunstmatig actieve/passieve  immuniteit wel belangrijk! Check volgt volgende les

maak een foto van je nagekeken huiswerk bij 10.7