Paragraaf 6.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Planning

• Blooket;
• Theorie;
• Tijd over --> zelfstandig werken.

Zet de tekstblokken in de juiste volgorde van vroeger naar laat. 1= Wat gebeurde er eerst, daarna 2, etc etc

1

2

3

4

5

Er ontstonden steden.

Er kwam meer voedsel, waardoor de bevolking groeide.

Moerassen werden drooggelegd en gronden ontbost. 

Handelaren en ambachtslieden gingen dicht bij de markt wonen.

Landbouwoverschotten werden op de markt verkocht.

De Nederlanden

• Nederland als één land bestond nog niet in de Middeleeuwen
  

• Er waren veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

• In die losse kleine gebieden was een heer, edelman, (bijv. graaf of hertog) de baas

• Hij maakte de wetten

De Nederlanden maakten deel uit van het Rooms-Duitse Rijk. De graven en hertogen in Nederland waren officieel leenmannen van de Duitse keizer, maar die had meestal niet meer veel macht over zijn leenmannen. In 1018 werden de legers van de Duitse keizer zelfs verslagen door te troepen van de graaf van Holland.

1. Holland wordt belangrijk

• Het gebied dat nu Nederland, België en Luxemburg is was toen de Nederlanden
• (17 gewesten, graafschappen en hertogdommen)

• Holland was één van de belangrijkste gewesten en breidde het gebied flink uit.
• Floris V liet de Ridderzaal bouwen.

• In 1296 wordt hij vermoord door edelen, omdat hij teveel macht zou hebben.

Blij met de stad!

• Alle inwoners van een graafschap moesten gehoorzaam zijn aan de heer.
  
• Ook de inwoners van steden, maar die wilden liever eigen baas zijn.
• De heer vond een machtige en rijke stad helemaal niet erg: al die rijkdom!
  
• De inwoners van de stad en heer maken afspraken, vastgelegd in stadsrechten.

De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland

Holland

Graaf Floris V had van het gewest Holland een heel belangrijk gewest gemaakt.

Je gaat zo verdere informatie zoeken over Floris V.

2. Stadsrechten

• Floris V gaf bepaalde groepen (boeren en burgers) rechten om het volk tevreden te houden.

• Stadsrechten (privilege van een stad)

1. - Recht om belasting te heffen
2. - Rechten om een stadsmuur te bouwen
3. - Marktrecht
4. - Recht om tol te heffen
5. - Eigen rechtsspraak

•  Dordrecht was de eerste stad met stadsrechten in 1220. 
• Kampen kreeg dit in 1248. Amsterdam  in 1275.

Stadsrechten

• Een stad met stadsrechten mag een stadsmuur bouwen
• De stad mag zelf rechtspreken, maar een ambtenaar (de schout) van de heer moet wel aanwezig zijn en een deel van de boetes is voor de heer

• De inwoners van een stad waren vrije poorters (geen bezit van de heer)

• In ruil voor deze rechten moet de stad belasting betalen

3. Het stadsbestuur

'Stadslucht maakt vrij': horigen verloren de rechten en plichten als ze in de stad gingen wonen

Heren gaven meer rechten aan boeren om ze daar te houden, dus de horigheid verdween op veel plaatsen in Europa

Iemand kon na een jaar en een dag burger worden in een stad. Daarnaast moesten ze werken en een geldbedrag betalen-> burgerij (de gezamenlijke burgers)

De schepenen zorgden voor het bestuur en de rechtspraak en ze maakten keuren (wetten). De heer had ook een vertegenwoordiger, namelijk de baljuw/schout. De burgermeester was de hoogste stadsbestuurder en zij werden gecontroleerd door een vroedschap

Misdadigers werden vooral gestraft met boetes, de schandpaal of met de doodstaf. Een bekentenis werd gezien als schuldig en dit gebeurde vaak door marterlingen

Het stadsbestuur

'Stadslucht maakt vrij': horigen verloren de rechten en plichten als ze in de stad gingen wonen

Heren gaven meer rechten aan boeren om ze daar te houden, dus de horigheid verdween op veel plaatsen in Europa

Een man kon na een jaar en een dag in de stad te zijn burger worden in een stad.      Burgerij (= de gezamenlijke burgers)

Het stadsbestuur

• De schepenen zorgden voor het bestuur en de rechtspraak en ze maakten keuren (wetten). De heer had ook een vertegenwoordiger, namelijk de baljuw/schout. De schout of baljuw was de voorzitter van de vergadering van schepenen. 

Wie is de baas?

• De schout is de plaatsvervanger van de heer in de stad bij de rechtspraak
  
• Samen met de schepenen bepaalde hij de straf.
  
• Ze kregen advies van een raad.
  
• De burgemeester (soms meer dan één) was de baas van de raad.
  
• Schout, schepenen en burgemeester(s) heten ook wel: magistraten

• Misdadigers werden vooral gestraft met boetes, de schandpaal of met de doodstaf. Een bekentenis werd gezien als schuldig en dit gebeurde vaak door marterlingen

Straffen in de Middeleeuwen

• Zeker: lijfstraffen en doodstraffen kwamen voor...
  
• ...maar de meeste straffen waren geldboetes!
  
• Die leverden meer op en kostten minder geld: een beul moet je als stad namelijk ook gewoon betalen!

4. Steden en edelen

• Steden betaalden voor stadsrechten aan (hoge) edelen en vorsten.
• Hoge edelen en vorsten kregen steun van steden in hun strijd tegen de lage edelen.
• Steden werden wel steeds zelfstandiger en zelfs machtiger dan de heer.

Hieronder zie je de Middeleeuwse namen van steden staan. Sleep ze naar de juiste plek in de kaart.

Masetrieth

Daventre portu

Amestelledamme

Trecht

Gouwe

Zelfstandig werken

• Zelfstandig nakijken van de huiswerkdeadlines;
• Tijd over --> zelfstandig verder werken .

Van wie kreeg een stad, stadsrechten?

1. Magistraat
2. Schout
3. Burgemeester
4. Heer