1.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Staatsinrichting 

van Nederland

1. Een nieuwe grondwet

Wat is staatsinrichting?

Staatsinrichting is de wijze waarop de staat, 

zijn regering en zijn bestuur zijn ingericht. 

Bij geschiedenis leer je vooral hoe dit in Nederland is ontstaan;

Bij maatschappijleer leer je vooral hoe dit in Nederland werkt

1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

• Zoon van prins Willem V wordt koning Willem I

• Nederland krijgt een grondwet en een tweekamerstelsel

Constitutionele monarchie

Koning staat in de grondwet

1815-1840

Willem I

De koning 

- Hij bepaalde bijvoorbeeld waar het belastinggeld naartoe ging 

- en benoemde de ministers en eerste kamer. 

De koning en de ministers vormden samen de regering.

1840-1848: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen

• Moet niets weten van democratie

Paniek bij de vorsten

in heel Europa!

Ook in Den Haag...

...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

schooltv.nl

Staatsinrichting 

van Nederland

1.1 Een nieuwe grondwet

Wanneer werd Nederland een monarchie?

1. 1813
2. 1814
3. 1815
4. 1816

Wanneer kreeg Nederland zijn eerste grondwet?

1. 1813
2. 1815
3. 1830
4. 1848

Wie koos in 1815 de Eerste Kamer?

1. De koning
2. De Tweede Kamer
3. De provincies
4. het volk

Wie koos in 1815 de Tweede Kamer?

1. De koning
2. de Eerste Kamer
3. De provincies
4. het volk

Wat is geen kenmerk van de grondwet van 1815?

1. De koning benoemde de leden van de Eerste Kamer
2. De koning benoemde de leden van de Provinciale Staten.
3. Het volk had via censuskiesrecht inspraak op de politiek.
4. De Provinciale Staten benoemden de leden van de Tweede Kamer

Wat zijn liberalen?

1. Groep die minder macht voor de koning wilde
2. Groep die meer macht voor de koning wilde
3. Bang zijn voor revolutie
4. Politieke groep die meer invloed op het bestuur wil

Thorbecke

Grondwet 1848

Gevolgen (1)

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (ook: voor de daden van de koning)
  

Gevolgen (2)

• Parlementaire democratie (=parlement heeft het laatste woord)

• Verandering van het parlementaire stelsel ("Hoe wordt het parlement gekozen?", "Wie heeft welke macht?")

1848 Grondwet -> Wat veranderde er?

• Ministeriële verantwoordelijkheid

• Rechtstreekse Tweede Kamerverkiezingen
  
  
• Censuskiesrecht: alleen rijke mannen
   
• Klassieke grondrechten: vrijheid van...

Wat gebeurt wanneer?

1815

1848

Nederland wordt een koninkrijk

Nederland krijgt een nieuwe grondwet

Thorbecke maakt een nieuwe grondwet

Nederland wordt een parlementaire democratie

Overal breken opstanden voor meer macht

Werkboek 1.1

Moet af tot en met 12. 

Staatsinrichting 

van Nederland

Luxemburgse Kwestie 

Aan de slag

Lees blz 11: Luxemburgse kwestie

Pak de opdracht erbij in classroom

Luxemburgse Kwestie

• Willem III wil Luxemburg verkopen
• Koning is onschendbaar
• Ministeriële verantwoordelijkheid
• Kamerleden willen de ministers naar huis sturen
• Willem III stuurt parlement naar huis (had dit recht)
• Nieuw parlement ook tegen besluit Koning
• Koning moet accepteren dat hij minder macht heeft