Spiegelwereld - Voorbereidende Les Museum Rembrandthuis

• Kunst
• Geschiedenis
• +5
• Praktijkonderwijs
• Basisschool
• Speciaal Onderwijs
• Groep 5-8

Spiegelwereld

Voorbereidende les

Welkom, klas!

Mijn naam is Rembrandt van Rijn. Binnenkort brengen jullie een bezoek aan mijn oude woonhuis in Amsterdam. Spannend, nietwaar?

Ik woonde hier ongeveer 400 jaar geleden en heb in dit huis veel van mijn beroemde meesterwerken gemaakt. 

Voordat jullie langskomen, wil ik graag alvast kennismaken. Wie zijn jullie? Wat weten jullie al over mij? En zijn er dingen die jullie extra graag zouden willen ontdekken tijdens jullie bezoek?

Tot gauw in mijn huis!

Dit weet je al

Doen!

Terugkijken

Kijken

Klik op de hotspot

Luisteren

nieuwe iconen zoeken die nodig zijn voor deze les

 Wat weet jij al over Rembrandt?

Rembrandt

Met devices:

Zonder devices:

Rembrandt en zijn spiegel

In de tijd van Rembrandt, zo'n 400 jaar geleden, had bijna niemand een spiegel thuis. Alleen rijke mensen konden er eentje kopen. Wat maakte deze spiegel zo bijzonder?

🧪 Spiegels werden met de hand gemaakt. Er moest speciaal glas worden geblazen, en daarachter kwam een laagje zilver of tin, zodat het ging glimmen. Dat was moeilijk en duur.

💰 Daarom waren spiegels heel kostbaar. Je zag ze vooral bij mensen met veel geld, of in mooie huizen van belangrijke mensen.

🧑‍🎨 Rembrandt had waarschijnlijk een kleine spiegel in zijn atelier. Zo kon hij zichzelf goed bekijken als hij een zelfportret maakte.

Paar weetjes over de spiegel...

Rembrandt was een meester in het weergeven van emoties en gezichtsuitdrukkingen in zijn schilderijen. Om dit zo goed mogelijk te doen, gebruikte hij iets bijzonders: een spiegel. Spiegels waren in die tijd heel kostbaar en niet iedereen had er een. Maar Rembrandt gebruikte zijn spiegel om zijn eigen gezicht te bestuderen en verschillende gezichtsuitdrukkingen te oefenen. Zo leerde hij precies hoe hij gevoelens zoals blijdschap, verdriet of boosheid op het doek kon vastleggen.

In die tijd bestonden er nog geen foto-camera’s. Als je een portret wilde laten maken, moest je naar een kunstenaar zoals Rembrandt gaan. Kunst was daarom superbelangrijk, want het was de enige manier om mensen en momenten vast te leggen. Door veel te oefenen met zijn spiegel, werd Rembrandt een echte meester in het schilderen van gezichten die bijna tot leven lijken te komen. Zijn werk is nog steeds wereldberoemd en laat zien hoe goed hij emoties kon vastleggen, zelfs zonder de technologie die wij vandaag de dag hebben.

Geen Hollandse kunstenaar uit de zeventiende eeuw heeft zichzelf zo vaak en op zo verscheiden wijze geportretteerd als Rembrandt. In alle fasen van zijn loopbaan tekende, etste en schilderde hij zijn eigen gezicht. We kennen zo’n tachtig zelfportretten van hem: bijna veertig schilderijen en veertig etsen en tekeningen. In zijn zelfportretten voert Rembrandt zichzelf in zeer uiteenlopende rollen op, van bedelaar tot soldaat, van oosterling tot de apostel Paulus, van eigentijds kunstenaar tot de Griekse schilder Zeuxis. Op de tekeningen na waren Rembrandts zelfportretten waarschijnlijk allemaal bestemd voor de verkoop. Kopers van zijn zelfportretten sloegen twee vliegen in één klap: ze verwierven een portret van een beroemd man en tegelijkertijd een voorbeeld van diens legendarische kunst.

Rembrandts zelfportretten laten op unieke wijze zien hoe het uiterlijk van de kunstenaar langzaam veranderde, vanaf zijn jeugd in Leiden tot zijn overlijden in Amsterdam. Zijn gezicht raakt steeds dieper doorgroefd, zijn wangen zakken meer en meer uit, zijn onderkin wordt slapper en hij wordt steeds grijzer. 

Rembrandt is een echte

 verhalen verteller!

Als een ware regisseur zette Rembrandt zijn figuren zorgvuldig op het doek en maakte daarbij gebruik van theatrale trucs. Hij leefde zich in zijn personages in door op jonge leeftijd voor de spiegel met verschillende gezichtsuitdrukkingen te oefenen. Dat is goed terug te zien in zijn werk

Rembrandt was een meester in het weergeven van emoties en gezichtsuitdrukkingen in zijn schilderijen. Om dit zo goed mogelijk te doen, gebruikte hij iets bijzonders: een spiegel. Spiegels waren in die tijd heel kostbaar en niet iedereen had er een. Maar Rembrandt gebruikte zijn spiegel om zijn eigen gezicht te bestuderen en verschillende gezichtsuitdrukkingen te oefenen. Zo leerde hij precies hoe hij gevoelens zoals blijdschap, verdriet of boosheid op het doek kon vastleggen.

In die tijd bestonden er nog geen foto-camera’s. Als je een portret wilde laten maken, moest je naar een kunstenaar zoals Rembrandt gaan. Kunst was daarom superbelangrijk, want het was de enige manier om mensen en momenten vast te leggen. Door veel te oefenen met zijn spiegel, werd Rembrandt een echte meester in het schilderen van gezichten die bijna tot leven lijken te komen. Zijn werk is nog steeds wereldberoemd en laat zien hoe goed hij emoties kon vastleggen, zelfs zonder de technologie die wij vandaag de dag hebben.

Net als Rembrandt ga jij op onderzoek uit en stellen we de acteerskills van jullie klas op de proef. 

Draai aan het rad. Wie wordt gekozen verzint een emotie en probeert dit met het gezicht te laten zien, de groep mag raden welk emotie vertoont wordt. 

Het emotie-spel

Het emotie-spel

Draai aan het rad. Wie wordt gekozen verzint een emotie en probeert dit met het gezicht te laten zien, de groep mag raden 

Welk verhaal beeld Rembrandt hier af?

Bestudeer de ets goed en omschrijf wat je ziet. 

Rembrandt wist als geen ander hoe hij visuele verhalen moest weergeven op stilstaand beeld. Hij maakte kunst die je raakt.

Raad het verhaal

Ben je kenner genoeg?

Ets

De pannenkoekenbakster

Rembrandt van Rijn (vermeld op object), 1635

Verhaal 

In Rembrandts tijd waren koekenbaksters een vertrouwd onderwerp in de kunst. Maar hier wekt de kunstenaar door de levendigheid van het tafereel toch echt de indruk dat hij deze vrouw op straat heeft gezien. Onaangedaan door de drukte in haar kraam bereidt ze haar lekkernij. Raak getypeerd is ook de peuter op de voorgrond die met koek en al geërgerd wegdraait van een opdringerig hondje.

Wat klopt er niet aan Rembrandts
beroemde ets 'De Schelp'?

In het museum gaan jullie zelf ook een ets maken!

1. De schelp is eigenlijk verkeerd om gedraaid
2. Het is een fantasieschelp en komt niet in het echt voor
3. Rembrandt wist niet hoe een schelp eruitzag.
4. Deze schelp is niet door Rembrandt gemaakt

Goede antwoord A:

Leg uit: Rembrandt heeft de schelp gespiegeld weergegeven. Dit komt waarschijnlijk doordat hij de schelp direct heeft nagetekend in een etsplaat. Bij het etsen verschijnt het beeld uiteindelijk in spiegelbeeld wanneer het wordt afgedrukt.

Leg uit wat etsen is: 

➡️ Dus: als hij de schelp direct uit het leven tekende op de etsplaat, dan verschijnt de schelp gespiegeld op de uiteindelijke afdruk. Daardoor lijkt het patroon op de schelp verkeerd om.

Opdracht

Materialen

Kleine spiegeltjes, Tekenpapier 10 x 15, Potloden

Maak een portrettekening

in de stijl van Rembrandt

5 Tips & 

Tricks

Oefening baart kunst

de leerlingen krijgen 3 minuten de tijd om zichzelf te bestuderen in een spiegel. 

2x de leerlingen krijgen 2 minuten de tijd om een portrettekening te maken van zichzelf.

AAN DE SLAG

Kijk eerst eens goed in de spiegel. 

Wat zie je? Probeer eens verschillende gezichtsuitdrukkingen uit; kijk boos, blij, verdrietig etc.

START

werkblad

AAN DE SLAG

Teken eerst een ei-vorm met een horizontale en een verticale middenlijn.

1

werkblad

Heb je de perfecte foto...?

AAN DE SLAG

Teken de ogen precies op de horizontale middenlijn

Teken het midden van de neus en de mond precies op de verticale middenlijn

2

werkblad

AAN DE SLAG

Gum de hulplijntjes weg

Teken in lijnen de haren, de oorbellen en de bril

3

werkblad

AAN DE SLAG

Teken de schaduw. 

Als je een prent gaat maken, heb je lijnen nodig.

Maak de schaduw met arceringen, dit zijn lijntjes naast elkaar.

4

werkblad

AAN DE SLAG

Om nog donkerdere schaduwen te maken teken je nog meer arceringen, ook in verschillende richtingen over elkaar heen.

5

werkblad