Voorbereidingsles Make it Mine: Katoendruk
1 / 42
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
De quiz is een opwarmertje om het thema te introduceren.
Mensen hebben in alle tijden en culturen kleding gebruikt als vorm van expressie. Veel culturen kennen hun eigen patronen en motieven.
Uit welk land komt dit patroon?
Slide 3 - Tekstslide
Indonesië, geweven ruitmotieven.
Slide 4 - Tekstslide
Marokko, geborduurde Kaftan.
Slide 5 - Tekstslide
Peru, fel gekleurde gewoven stof.
Slide 6 - Tekstslide
Japan, kimono met Japanse bloem motieven.
Slide 7 - Tekstslide
Nederland traditionele Spakenburgse klederdracht.
Maar de geruite stof komt van oorsprong uit Indonesië en gebloemde stof komt van oorsprong uit India...
Slide 8 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 9 - Tekstslide
Dit was de kleding van rijke Hollanders 400 jaar geleden.
Hoe zou je de kleuren omschrijven?
De stoffen waren vaak van wol of linnen en effen van kleur. De motieven op de stof waren op de stof geborduurd of met in de stof gewoven (damast).
Feestend gezelschap, Isaak Elias, 1629, collectie Rijksmuseum.
Slide 10 - Tekstslide
Toen de Nederlanders steeds meer handel gingen drijven in Azie in de 17de eeuw "ontdekte" men kleurrijke beschilderde katoen in India, ook wel sits genoemd.
17de eeuwse sits, collectie Rijksmuseum.
Slide 11 - Tekstslide
De stoffen werden door de Verenigde Oostindische Compagnie ingekocht en verscheept naar Nederland.
VOC schepen in de haven van Batavia Oost Indie (Indonesië), Aelbert Cuyp, rond 1650. Collectie Rijksmuseum.
Slide 12 - Tekstslide
Kun je de reis aanwijzen die ze maakten van India naar Nederland?
Wereldkaart van 1649, Willem Blaeu.
Slide 13 - Tekstslide
In Nederland werden de stoffen enorm populair onder mensen die het konden betalen. Van de Indiase stoffen werd van alles gemaakt, van babymutsjes, damesmantels tot tasjes...
Damesjasje, Collectie Rijksmuseum.
Slide 14 - Tekstslide
Tasje, Collectie Fries Museum.
Babyjasje, Collectie Rijksmuseum.
Slide 15 - Tekstslide
De motieven van de bloemen waren heel gedetailleerd.
Slide 16 - Tekstslide
De Indiase sitsen bleven heel mooi van kleur. De stof werd behandeld met buffermelk, rijstnat en veel zonlicht. Deze manier van werken kostte veel tijd, maar daardoor bleef de verf goed zitten.
Kijk maar naar deze stof, die is meer dan 300 jaar oud!
Sits, 1720 Collectie Rijksmuseum.Slide 17 - Tekstslide
Veel sits is met de handgeschilderd, maar om het proces te versnellen werd er ook gewerkt met drukblokken.
Kun je zien waar het blok van is gemaakt?
(hout, houten drukblokken werden ook gebruikt in de kunst en boekdrukkunst: houtgravures)
Drukblok, collectie De Katoendrukkerij Amersfoort.Slide 18 - Tekstslide
Stoffen importeren uit India was duur, daarom waren Nederlanders heel nieuwsgierig naar de techniek van het katoendrukken.
Het duurde even voordat ze die begrepen en konden toepassen. In 1678 werd in Amersfoort de eerste katoendrukkerij van Europa opgericht!
Dat is te lezen in het besluitenboek van het stadsbestuur.
Resolutieboek, Collectie Archief Eemland.
Slide 19 - Tekstslide
Het besluitenboek is met de hand geschreven in oud Nederlands.
Kun jij het jaar vinden?
Kun je lezen op welke dag de oprichting was?
Collectie Archief Eemland. Slide 20 - Tekstslide
Zo zag een katoendrukkerij eruit.
Wat doen de mensen op de prent?
Katoendrukker op centsprent 18de eeuw, collectie Nederlands Openlucht Museum.Slide 21 - Tekstslide
Katoendrukken was zwaar werk. Er werkten ook kinderen mee. Meestal waren ze strijker, de strijker vult de inkt aan en verdeelt deze goed over het kussen.
Dat was kinderarbeid en werd later verboden.
Katoendrukkerij in de 18de eeuw, Collectie Vlisco.Slide 22 - Tekstslide
Drukblokken zijn in Nederland tot in de 19de eeuw gebruikt.
Handdrukwerk rond 1900. Collectie Vlisco.Slide 23 - Tekstslide
Maar er werden ook snellere manieren bedacht om stof te bedrukken: drukmachines op stoom of elektriciteit.
Deze drukmachine stond bij een van de grootste katoendrukfabrieken van Nederland.
Drukmachine op elektriciteit, Collectie Vlisco.Slide 24 - Tekstslide
Tegenwoordig worden drukmachines voor stof aangedreven door computers.
Dat ziet er ongeveer :-) zo uit.
Slide 25 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 26 - Tekstslide
Sinds 2020 kun je weer Katoendrukken in Amersfoort in De Katoendrukkerij in de volmolen bij de Kopelpoort.
Slide 27 - Tekstslide
Nathalie Cassee is de oprichtster van de Katoendrukkerij en organiseert er workshops, cursussen, lezingen en tentoonstellingen.
Slide 28 - Tekstslide
Binnenkort gaan jullie hier ook aan de slag om katoen te bedrukken.
Slide 29 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 30 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 31 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 32 - Tekstslide
Laat leerlingen de regels benoemen.
Dit noem je een strooimotief, het lijkt alsof de motieven random in het vlak zijn gezet maar er zijn wel degelijk regels.
- Bepaalde afstand tussen de motieven.
- Richtingen van de motieven.
- Herhaling van de motieven.
- Het contrast van de 2 kleuren zorgt ervoor dat ze beiden opvallen.
Slide 33 - Tekstslide
Laat leerlingen de regels benoemen.
- Werken in banen van links naar rechts.
- In een baan heeft motief dezelfde richting.
- In een baan hebben 2 motieven dezelfde volgorde.
Slide 34 - Tekstslide
Laat leerlingen de regels benoemen.
- 2 motieven verbinden tot een nieuw motief.
- Herhaling.
- Dezelfde afstand tussen de motieven.
Slide 35 - Tekstslide
Laat leerlingen de regels benoemen.
- De lotusbladeren hebben dezelfde richting en afstand en vormen een samenhang.
- Het knopmotieven zijn dicht op elkaar geplaatst en daardoor met elkaar verbonden, zo ontstaat samenhang.
Slide 36 - Tekstslide
Laat leerlingen de regels benoemen.
- Een nieuw motief maken met 1 blok door herhaling.
- Geheel is een strooimotief.
Slide 37 - Tekstslide
Laat leerlingen de regels benoemen.
- Groene motief in rechte lijnen van boven naar onder.
- Groene motief met dezelfde afstand tot elkaar.
- Blauwe motief eroverheen in een golvende lijn.
Conclusie: Als je in staat bent de regels in de patonen te vinden, kun je ook zelf regels bedenken en zo je eigen patroon maken.
Slide 38 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 39 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 40 - Tekstslide
Hier komt t.z.t. een foto met voorbeelden...
Slide 41 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 42 - Tekstslide
Tot ziens bij de Katoendrukkerij!
