5.4 Het ontstaan van staten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

5.4 - Het ontstaan 

van staten

A: bedevaartganger

B: bisschop

C: Dominicaan

D: Heilige

E: Kathaar

F: Paus

G: Ridder

1: Bestuurde vanuit een kathedraal

2: Ging naar Jeruzalem om te bidden.

3: Ging naar Jeruzalem om te vechten.

4: Riep op tot eerste kruistocht.

5: Kon je genezen als je ziek was.

6: Werd vervolgd vanwege ketterij.

7: Wilde net als Jezus sober leven.

Maak de juiste combinaties

Leerdoel

Je kunt de belangrijkste gevolgen noemen van de opkomst van de geldeconomie voor het bestuur.

Je kunt uitleggen waarom de paus en vorsten in de late middeleeuwen een conflict hadden.

Je kunt beschrijven hoe vorsten probeerden centraal bestuur in te voeren.

Huurlegers

Geldeconomie voor vorsten: nadelen en voordelen

1. Macht in de steden nam af
2. Maar: zij konden wel profiteren van de rijkdom door belastingen

13e eeuw> 2 gevolgen voor het bestuur:

1. Vorsten konden ambtenaren in dienst nemen die hen hielpen bij het bestuur.
2. Groeiende belastinginkomsten resulteerden in huurleger

Investituurstrijd

• Vorsten probeerden probleem leenmannen op te lossen door zelf bisschoppen te benoemen.
• Dit had een groot voordeel voor de vorst.

• In 1066 eeuw knallende ruzie Duitse keizer en paus.
• Vrede in 1122.
• Nieuwe afspraak: alleen de paus mocht bisschoppen benoemen en strikte scheiding tussen de kerk en het land.

Centralisatie

Grote veranderingen late middeleeuwen:

1. Steden werden belangrijker
2. De adel verloor een deel van zijn macht
3. De paus moest zich tot kerkelijke zaken beperken.
4. De macht van de vorsten nam toe.

Centraal bestuur= gebied vanuit 1 plaats besturen en overal zelfde wetten/belastingen

Staten = Landen met duidelijke grenzen, met dezelfde wetten en regels.

Overgang leenstelsel -> centraal bestuur

Bourgondië

• Vorsten van het hertogdom Bourgondië (Midden-Frankrijk) hadden gebieden in Nederland en België bij hun rijk gevoegd.
• Hier probeerden zij eenheid in te brengen (1 overlegorgaan voor alle gewesten in de Nederlanden -> Staten generaal).
• Sommige edelen en steden waren bang om hun onafhankelijkheid te verliezen.

Aan de slag

Maak in stilte de oefentoets.

Daarna: nabespreken oefentoets en leerdoel.

Leerdoel

Je kunt de belangrijkste gevolgen noemen van de opkomst van de geldeconomie voor het bestuur.

Je kunt uitleggen waarom de paus en vorsten in de late middeleeuwen een conflict hadden.

Je kunt beschrijven hoe vorsten probeerden centraal bestuur in te voeren.