3.3 De massamoord op de Joden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3.3 De massamoord op de Joden

Wat gaan we doen?

1. Uitleg & quizvragen: 3.3 De massamoord op de Joden
2. Werken aan de opdrachten
3. Afsluiten

Lesdoelen

• Je kunt uitleggen wat antisemitisme is en beschrijven hoe het zich in Europa heeft ontwikkeld.
• Je kunt beschrijven hoe de nationaalsocialisten Joden uitsloten en vervolgden.
• Je kunt uitleggen hoe de massamoord op de Joden was georganiseerd. 

Samen lezen

We lezen samen: Antisemitisme in Europa (blz. 125/126)

Antisemitisme

Deze slide bevat de introductie van het thema.

Als opwarmer zou je met de leerlingen de afbeelding kunnen analyseren. Wat is er te zien op de afbeelding? Wat heeft de afbeelding (symbolen) met antisemitisme te maken? 

Bij de nabespreking kun je stilstaan bij de volgende kernwoorden: hakenkruis, Joden, vernieling, haat, etc.

Discriminatie en gelijke rechten 

Discriminatie is iemand ongelijk behandelen, bijvoorbeeld vanwege huidskleur of religie. Aan de hand van een video ontdekken jullie wat wel of geen discriminatie is en waarom gelijke rechten belangrijk zijn.

Antisemitisme

Antisemitisme betekent haat tegen Joden. 

In deze les onderzoeken we aan de hand van een 

video de geschiedenis en actualiteit van antisemitisme.

Deze slide bevat een korte lesbeschrijving voor de leerling.

Als opwarmer zou je met de leerlingen de afbeeldingen kunnen analyseren. Wat is er te zien? Wat heeft de afbeelding (symbolen) met antisemitisme te maken? 

Bij de nabespreking kun je stilstaan bij de volgende kernwoorden: hakenkruis, Joden, vernieling, haat, etc.

Waar denk je aan bij antisemitisme?

Deze interactieve opdracht laat leerlingen individueel nadenken over wat ze al weten over antisemitisme. 

Op deze manier wordt de voorkennis geactiveerd.

Bespreek kort de woorden. Vraag de leerlingen om woorden uit te leggen en kort toe te lichten. 


Start de interactieve video over antisemitisme. De video wordt op bepaalde momenten onderbroken voor een interactieve vraag.

Vergeet niet het geluid aan te zetten.

Wat zijn de gevolgen van antisemitisme voor mensen?

Deze interactieve opdracht laat leerlingen individueel nadenken over wat de gevolgen van antisemitisme zijn op individuen. 

Sta bij de nabespreking stil bij de emotionele gevolgen van antisemitisme. Denk aan angst, gevoel van onveiligheid, niet jezelf kunnen zijn, geen vrijheid van geloof ervaren, etc.

Antisemitisme of antizionisme?

Uitsluiting en vervolging

Direct na Hitlers machtsovername in 1933 begon de uitsluiting van Joden in de samenleving... 

Fase 1

Uitsluiting 

Neurenberger Rassenwetten

1935

Joden waren geen volwaardige Duitse burgers.

Huwelijken tussen Joodse en niet-Joodse Duitsers werden strafbaar. 

Het Duitse 'ras' moest zuiver blijven.

Weinig protest.

Fase 1

Pesten en vernederen

Joden werden ontslagen

Joodse winkel werden geboycot 

Joden mochten niet meer naar parken/zwembaden

• De Nazi's willen de Joden steeds meer uitsluiten van het openbare leven in Duitsland
• Spullen kopen in Joodse winkels? Dat doet een échte Duitser niet!

Kristallnacht

9 november 1938

• In Parijs vermoordt een jonge Jood, Herschel Grynszpan, een Nazi. 
• Na een radiotoespraak van Joseph Goebbels, trekken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.
• De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen.

Hierna vinden de eerste razzia's plaats (nazi's pakten in een bepaald gebied alle Joden op). 

30.000 Joden opgepakt en afgevoerd naar concentratiekampen. 

Steeds meer Joden probeerden te vluchten maar buurlanden sloten hun grenzen en ze werden vaak teruggestuurd. 

Fase 2

Ghetto’s

(naam komt uit de Middeleeuwen

= Joodse wijk in Venetië)

In de ghetto's was het leven zwaar: 

er was te weinig woonruimte voor de 

duizenden joden die er moesten leven.

Joden moesten gedwongen werken voor de Duitsers.

Een ander probleem in de ghetto's

was de beperkte hoeveelheid voedsel.

Veel mensen stierven aan ondervoeding

Ghetto van Krakow

15000 mensen woonden in een wijk waar maar plaats was voor 3000.  

320 gebouwen vol met mensen. Onvoldoende eten en water, veel te veel mensen..

Niemand kon er uit... er kwamen steeds meer bewoners bij. 

Nog geen 20 km verderop verrijst Oświęcim.  Auschwitz-Birkenau.... 

Fase 3

Uitroeiing van de Joden

Gewelddadige vervolging

• Na het uitbreken van de oorlog in 1939  werd de grootschalige jodenvervolging verder ingezet. Ook Sinti en  homo's communisten werden vervolgd en uitgesloten. 
• Hoe meer gebied Duitsland veroverde, des te groter 'het joden probleem' werd> in Oost-Europa woonden van oudsher veel Joden.....
• Joden moesten v/a 1941  in het hele Duitse Rijk een jodenster dragen

Moordcommando's

• De genocide op de joden werd niet de hele oorlog op de zelfde wijze uitgevoerd
  
• In het begin van de oorlog werden joden door de SS doodgeschoten vlak na het veroveren van een stad of dorp. Vooral in Oost Europa woonden veel Joden.
• De joden die niet doodgeschoten waren werden in een getto geplaatst

Genocide is een begript voor een volkerenmoord, uitroeiing van een volk, ras of bevolkingsgroep.

Deze familie woonde in de Lawick van Pabststraat

Isidore woonde in de Bovenbrugstraat 

Genocide Preventie Dag

'Auschwitz was uiteindelijk een lang proces.

 We moeten onthouden dat het niet begon met die gaskamers....

Deze haat ontwikkelde zich langzaam van ideeën, woorden, stereotyperingen en vooroordelen tot wettelijk uitsluiten, dehumaniseren 

en escaleerde vervolgens tot dit geweld. 

It took time'

#auschwitzmemorial

Aan de slag

1. Maken  6, 7, 9, 11, 12, 13, 14 (blz 128/130)

2. Nakijken