Geschiedenis van het leven op aarde

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

5.5

Geschiedenis van het leven op aarde

Programma van deze les

1. Terugblik vorige les
2. Nieuwe lesstof: paragraaf 5.5
3. Opgaves maken/nakijken

De vorige keer

Darwin en zijn evolutietheorie....

De evolutietheorie gaat uit van variatie in genotypen. Hoe komt die variatie tot stand?

1. door natuurlijke selectie
2. door het samengaan van soorten
3. door veranderingen in het milieu
4. door geslachtelijke voortplanting en mutaties

Wat is natuurlijke selectie?

1. De best aangepaste diersoort zal overleven en nakomelingen krijgen.
2. De geleidelijke ontwikkeling van diersoorten op aarde.
3. Het reconstrueren van organismen aan de hand van fossiele resten.
4. Het onderzoek naar de overeenkomsten in erfelijke eigenschappen.

Op de boom zitten twee berkenspanners. Deze camouflage is ontstaan door natuurlijke selectie.

1. Juist
2. Onjuist

Hoe konden de verschillende soorten lemuren op Madagaskar ontstaan?

1. Er was voldoende voedsel
2. Ze waren van elkaar geïsoleerd
3. Er waren geen natuurlijke vijanden
4. Het klimaat was anders dan op het vaste land

Bij tomatenplanten komt een ziekte voor die door een schimmel wordt veroorzaakt. De schimmel dringt via de wortels de tomatenplant binnen en verstopt vaten. De bladeren krijgen daardoor een gebrek aan water en worden slap. Kwekers noemen deze ziekte de verwelkingsziekte. Sommige tomatenplanten zijn door een mutatie bestand tegen de schimmel.

Vraag: Leg uit dat er na enkele generaties bijna alleen maar planten zijn die de verwelkingsziekte niet meer krijgen.

5.5: Geschiedenis van het leven op aarde

Leerdoelen

6.5.10 Je kunt uitleggen hoe fossielen zijn ontstaan.

6.5.11 Je kunt uitleggen dat soorten verwant zijn als ze een gemeenschappelijke voorouder hebben.

Fossielen

Fossielen zijn versteende overblijfselen of afdrukken van organismen in gesteentes. 

Deze ontstaan als dode organismen bedekt worden met sedimenten voor ze kunnen worden afgebroken door micro-organismen.

Fossielen

Kenmerk sedimentgesteente

Laagjes & kunt fossielen tegenkomen

Tijdbalk geschiedenis van de aarde

Geschiedenis van 

het leven op aarde

Waar is het leven op aarde ontstaan?

1. Het is vanuit de ruimte gekomen
2. In het water
3. Op het land
4. In de grond

Zijn alle soorten waarvan fossielen worden gevonden uitgestorven?

1. Ja
2. Nee

De eerste Insecten maakten hun bloeitijd 300 miljoen jaar geleden door.
Dat begon tijdens de periode.....

1. Perm
2. Devoon
3. Carboon
4. Paleozoïcum

Door welke organismen ontstond het eerste zuurstof in de lucht

1. meercellige organismen
2. eenvoudige levensvormen
3. eencellige organismen
4. bacteriën

Wanneer is de aarde ontstaan?

1. Ong. 3 miljard jaar geleden
2. Ong. 13,7 miljard jaar geleden
3. Ong. 4,6 miljoen jaar geleden
4. Ong. 4,6 miljard jaar geleden

5.5: Geschiedenis van het leven op aarde

Leerdoelen

6.5.10 Je kunt uitleggen hoe fossielen zijn ontstaan.

6.5.11 Je kunt uitleggen dat soorten verwant zijn als ze een gemeenschappelijke voorouder hebben.

Verwantschap

Aan het DNA kun je terugzien hoe organismen aan elkaar verwant zijn.

 Omdat genen informatie bevatten voor de bouw van eiwitten zal ook het fenotype van meer verwante organismes meer overeenkomen dan van minder verwante organismen.

Verwantschap

• Organismen met veel overeenkomstig DNA
• Ze hebben een gemeenschappelijke voorouder

Ontwikkelingen van het leven op aarde

De mens stamt niet af van de apen, maar apen en mensen hebben dezelfde gemeenschappelijke voorouder

Elke splitsing in de stamboom = gemeenschappelijke voorouder.

Rudimenten

Rudimentaire organen zijn organen die geen functie meer hebben, maar waarvan soms nog wel resten te zien zijn in organismen.

Rudimentaire organen

Verwantschap is...

1. binnen één soort vergelijkbare eigenschappen hebben
2. het veranderen van een bestaande soort in een nieuwe soort
3. dieren die in dezelfde groep leven en bij elkaar blijven
4. een vergelijkbare eigenschap van een gemeenschappelijke voorouder krijgen

Volgens deze stamboom, welke soorten zijn het meest verwant aan elkaar?

1. Salamander aan vis
2. Gans aan Vis
3. Mens aan kikker
4. Mens aan kat

Wie heeft de meeste verwantschap met de gorilla?

1. Apen van de nieuwe wereld
2. Chimpansees
3. Orang-oetans
4. Gibbons

Wat zijn rudimentaire organen

1. Organen die dezelfde bouw hebben maar een andere functie
2. Organen die dezelfde functie hebben, maar apart van elkaar zijn ontstaan
3. Organen die dezelfde functie hebben, maar niet dezelfde bouw
4. Organen die we door aanpassingen aan het milieu niet meer nodig hebben

Zelfstandig werken

Wat: Paragraaf 5.5: opdr. 1 t/m 3 (kennis), 5 t/m 9 (inzicht)

Hoe:  Je mag zacht overleggen met je buur. Heb je een vraag, steek dan je hand op Tip: Lees eerst de lesstof door.

Klaar?: Maak een samenvatting van deze paragraaf of

vorige paragrafen of oefen op je eigen manier.