Paragraaf 12.1 - Selectie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

12.1 Selectie

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt met voorbeelden uitleggen hoe Darwin ontdekte dat de aarde en de organismen voortdurend veranderen
• Je kunt beschrijven hoe verschillende rassen ontstaan

12.1 Selectie

Wat ontdekte Darwin?

• Charles Darwin (1809-1882), Britse natuuronderzoeker
  - reisde op de HMS Beagle naar Amerika
  - deed natuuronderzoek tijdens deze reis
  - zag aanwijzingen dat aarde en bewoners
  voortdurend veranderen
  - grondlegger van de evolutietheorie

12.1 Selectie

Hoe ontstaan verschillende rassen?

• Soort > een groep individuen die samen kunnen voortplanten en vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen
• Ras > een groep individuen van dezelfde soort die er ongeveer hetzelfde uitzien, rassen onderling kunnen voortplanten en vruchtbare nakomelingen krijgen
  - ontstaat doordat mensen dieren fokken en planten kweken en daarbij letten op specifieke eigenschappen
  - fokker of kweker selecteert de beste organismen met specifieke eigenschappen en kruist deze met elkaar
  - uit de nakomelingen selecteert hij weer de beste organismen en kruist deze met elkaar
  - de kweker krijgt een steeds beter of mooier ras > kunstmatige selectie of veredelen

12.1 Selectie

• Wat? Maken 12.1 – Opdracht 1 t/m 11
• Hoe? Blz. 144 t/m 149
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 11 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

12.1 Selectie

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt met behulp van een voorbeeld uitleggen hoe natuurlijke selectie verloopt
• Je kunt uitleggen waardoor variatie in genotypen en fenotypen ontstaat

12.1 Selectie

Wat is natuurlijke selectie?

• Natuurlijke selectie > de best aangepaste organismen geven hun genen vaker door aan
  de volgende generatie dan de minder goed aangepaste organismen. Het aandeel van
  de goed aangepaste  individuen van een soort  in de volgende generatie is daardoor groter?
• Variatie in fenotype ontstaat door:
  - de omgeving: voedselaanbod, vijanden, etc.
  - verschillen in genen, oftewel in genotype > erfelijke variatie
  
• Voorbeeld:
  - een bodem vol kevers
  - groene kevers vallen op en worden opgegeten door vogels
  - bruine kevers vallen niet op en worden niet opgegeten door vogels
  - bruine kevers kunnen daarom meer voortplanten, er zullen steeds meer bruine kevers komen dan groene kevers
  
• De slakken zijn aangepast aan hun omgeving (groen gras en vijanden) door natuurlijke selectie

12.1 Selectie

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

• Op de Galapagoseilanden ontdekte Darwin verschillende soorten vinken
  - 13 verschillende soorten
  - leken op elkaar maar vorm snavels was verschillend
  - snavelvorm had zich aangepast aan het soort voedsel wat ze aten
• Door evolutie ontstonden nieuwe soorten vinken
  1. de snavelvorm was erfelijk
  2. op de eilanden waren verschillende voedselbronnen
  3. de vinken waren geïsoleerd van elkaar > isolatie > konden niet met elkaar in contact komen

12.1 Selectie

12.1 Selectie

• Wat? Maken 12.1 – Opdracht 12 t/m 21
• Hoe? Blz. 150 t/m 155
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 12 t/m 21 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

12.1 Selectie

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt uitleggen waardoor variatie in genotypen en fenotypen ontstaat
• Je kunt uitleggen wat evolutie is en hoe evolutie verklaard wordt

12.1 Selectie

Hoe ontstaat erfelijke variatie?

• Mutaties ontstaan door verandering in het DNA
• Sommige mutaties zijn slecht > door straling, giftige stoffen en virussen
• Sommige mutaties zijn goed
  - ze leveren fenotypen op die goed aangepast zijn aan een bepaalde omgeving, hierdoor een grotere overlevingskans en grotere kans op nakomeling die de mutaties ook hebben
• Sommige mutaties zijn slecht
  - albino > hebben geen of weinig pigment, ze kunnen vaak slecht zien en hun overlevingskans is klein (geen schutkleur)

12.1 Selectie

Wat is evolutie?

• Ontstaan van een nieuwe soort kan miljoenen jaren duren
• Bijv. paarden; zijn ontstaan uit een veel kleiner dier dat
  meer dan vijftig miljoen jaar geleden leefde
• Evolutie > Het langzaam ontstaan van de ene soort uit
  een andere soort 
• Drie voorwaarden voor evolutie
  - er is variatie
  - de variatie is erfelijk
  - er is (natuurlijke) selectie
• Zie bron 9 / blz. 135 - evolutie van de poolvos

12.1 Selectie

• Wat? Maken 12.1 – Opdracht 22 t/m 31
• Hoe? Blz. 155 t/m 160
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 22 t/m 31 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)