KT1 - MS en ALS

• KT1 theorie
• MBO
• Studiejaar 1

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 5

Periode 4

Leerjaar 1

Lesindeling

1. Welkom + Osiris
2. Lesindeling en lesdoelen 
3. Theorie MS en ALS
4. Tijd voor MBO leren/Medilect

i.v.m. de spiekbriefjes opdracht in les 2 geen terugblik op eerdere lessen. Wel zou je zelf wat vragen kunnen stellen. 

Lesdoelen

Aan het eind van de les kunnen jullie:

• Uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, symptomen en behandeling is/zijn bij MS en ALS.

Multipele Sclerose

Multipele Sclerose (MS): Auto-immuunziekte van CZ

• Immuunsysteem reageert op myeline en breekt dit af
• Ontstaat tussen 20e en 40e levensjaar > meestal vrouwen
• Afwisseling exacerbaties (opvlamming) en remissies (herstel)

Na een exacerbatie houdt de patiënt

restverschijnselen (er blijft schade)

Multiple sclerose (MS)

Chronische aandoening aan het centrale zenuwstelsel. 

-> Zenuwcellen verbonden via zenuwuitlopers (isolerende laag, myeline)

-> Ontstekingen - beschadigen myeline; MS
-> Hersenprikkels en signalen gaan niet meer goed naar bijv. armen

-> Moeite met bewegen 
Dit betekent dat je hersenen prikkels en signalen niet goed meer kunnen verzenden naar bijvoorbeeld je armen.

Symptomen MS

In toenemende mate:

• Sensorische verschijnselen: jeuk, tintelingen, een verminderd/doof gevoel en/of een koud gevoel in de ledematen
• Motorische verschijnselen: verminderde kracht in armen en benen, snel struikelen, niet snel kunnen lopen, tremoren, zenuwpijn
• Psychische verschijnselen: zoals depressie en seksuele problemen

Myeline gaat steeds verder kapot en er ontstaan littekens in de zenuwen...

• Steeds meer verlamming en uitval
• Patiënt overlijdt aan complicaties

De symptomen zijn afhankelijk van waar de ontsteking zich bevindt.

Hormonen kunnen van invloed zijn op de symptomen. 

Bijv. meer klachten in de overgang en minder tijdens zwangerschap.

Even een oefening: 

Mevrouw Temming heeft Multiple Sclerose (MS). Ze zit in een rolstoel. Ze heeft verminderde kracht in haar rechterarm en allebei haar benen. Ze kan haar rechterarm ook niet goed besturen (coördinatie). Een aantal plekken van haar huid zijn doof, daar voelt ze niet goed. Sinds een half jaar is ze incontinent van urine. Ze zit in een Schub (dat is een Duits woord). Je spreekt het dus op zijn Duits uit. Ze is optimistisch en vrolijk. 

Noem minstens 5 verschijnselen van MS uit deze casus.

Wat is een schub?

1. een periode waarin geen nieuwe klachten ontstaan of klachten toenemen
2. een periode waarin nieuwe klachten ontstaan en/of bestaande klachten sterk toenemen.
3. een periode van stabiliteit van de klachten
4. Een periode waarin nieuwe klachten ontstaan en bestaande klachten niet sterk toenemen

Aanvulling: Een schub ontstaat doordat MS nieuwe ontstekingen in het CS geeft. 

Stress, vermoeidheid, virusinfectie kunnen oorzaken zijn. 

Meestal duurt een schub een of meerdere dagen. Daarna verminderen of verdwijnen de klachten.

Vaststelling MS

1. gebeurd door een neuroloog
2. let op motoriek, coördinatie, het gevoel en de reflexen
3. eventueel een MRI-scan 
4. een lumbaalpunctie

Behandeling bestaat uit

1. medicatie om de ziekte af te remmen, een aanval te stoppen of om een symptoom te bestrijden. 
2. Revalidatie, ergotherapie, fysiotherapie en alternatieve methoden. 
3. Een combinatie van bovenstaande.

ALS

ALS: Amyotrofische Laterale Sclerose (zenuw-/spierziekte)

• 1500 mensen in Nederland
• Meestal gediagnosticeerd tussen 40 en 60 jaar
• Gemiddelde levensverwachting is 3 jaar na diagnose 
• Slechts 20% leeft langer dan 20 jaar
• Tot de complicaties behoren slik-, spraak- en
  ademhalingsproblemen. Vaak overlijden t.g.v. 
  pneumonie.

Oorzaak en daarmee ook de behandeling is onbekend...

Myo = Spier

Atrofisch = afsterven

Lateraal = aan de buitenkant

Sclerose = littekens

ALS (2)

ALS: Amyotrofische Laterale Sclerose (zenuw-/spierziekte)

• Motorische zenuwcellen sterven langzaam af. Zowel de centrale als de perifere.
• Spieren krijgen steeds minder aansturing (spierzwakte)
• 'Use it or lose it' -> spieren worden dunner en kleiner (atrofiëren)
• Uiteindelijk raakt de patiënt verlamd

Alleen de gevoelszenuwen, zintuigen, 

spijsvertering en hart blijven vaak intact.

• In een latere ziektefase ook pijn: door verlamming 
  kunnen zij minder gemakkelijk van houding
  verwisselen. 

In de anatomie is het zo je lichaam zich aanpast naar jouw activiteit. Sport je veel, dan zal je grotere spieren krijgen, een beter uithoudingsvermogen en een sterkere hartspier. Gebruik je de hersenen veel (door te leren), dan krijg je meer en effectievere verbindingen tussen zenuwcellen. Gebruik je een lichaamsstructuur NIET, dan zal het kleiner of dunner worden, of minder effectief.

ALS (3)

ALS: Amyotrofische Laterale Sclerose (zenuw-/spierziekte)

• De eerste symptomen zijn vaak spierkrampen en fasciculaties. 
  Spierkrampen in het algemeen, maar ook in mond en tong.
  Fasciculaties zijn kleine, niet ritmische spiertrekkingen. Bij ALS vaak gepaard gaande met spierzwakte. 

Benoemen dat fascilulaties ook wel bij niet ALS patienten kunnen voorkomen, bijv in de kuit. Alleen dan is er geen sprake van spierzwakte.

Aan de slag

Je mag aan de slag met MBO leren/Medilect. 

Huiswerk

Leren alle theorie neurologische aandoeningen (tot nu toe behandeld) 

Tip voor de volgende les: neem een pen mee die lekker schrijft!