Culturele expressie door BodyArt

• Zorg en Welzijn
• Praktijkonderwijs
• Leerjaar 1,2

Expressions Through Body Art

Express yourself!

Maak kennis met lichaamsversiering om bewust te worden van de betekenis van bodyart wereldwijd. Het doel is om nieuwsgierigheid en respect te ontwikkelen voor andere culturele gewoontes en tradities en om ten slotte zelf een eigen expressie van lichaam en kunst te laten zien.

Waarom versieren mensen hun lichaam?

Waarom lichaamsversiering?

Mensen versieren hun lichaam omdat ze dat mooi vinden, omdat ze ergens bij willen horen of omdat iets bij hun cultuur hoort. Met lichaamsversiering doe je iets aan je uiterlijk. 

Je kunt sieraden dragen of make-up opdoen, maar er zijn nog vele andere manieren om je lichaam te versieren. En smaken verschillen daarin: wat de een mooi vindt, vindt de ander soms juist lelijk of zelfs verminking van het lichaam. 

Mensen gebruiken tattoos, piercings, haarstijlen, make-up, plastische chirurgie en zelfs biohacking (zoals LED-implantaten) om zichzelf uit te drukken.

Sociale media spelen een grote rol in trends.

Culturele toe-eigening vs. culturele waardering is een belangrijk thema geworden in discussies rond traditionele lichaamsversiering.

Welke soorten lichaamsversiering ken je?

Huidige vormen van lichaamsversieringen

• Tatoeages (bijv. Polynesisch, Japans, Maori, westerse wereld)
• Lichaamsschildering (bijv. Afrikaanse stammen, Indiaanse stammen)
• Make-up (zoals henna in India of Nepal of Arabische wereld of traditionele gezichtssieraden)
• Piercings en sieraden (bijv. neus- of lipplaatjes in Afrikaanse of Zuid-Amerikaanse culturen)
• Littekens (scarification, vaak in West-Afrika)

De oorsprong 

Lichaamsversiering bestaat al sinds de prehistorie. Mensen gebruikten schelpen, botten, pigmenten en tatoeages voor status, spiritualiteit en schoonheid. In oude culturen zoals Egypte en India waren sieraden en make-up symbolisch. Door de eeuwen heen veranderden betekenissen en stijlen, maar lichaamsversiering bleef wereldwijd een vorm van expressie en identiteit.

Lipschotel

Een lipschotel is een traditionele sierplaat, vaak van klei of hout, die door sommige Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse stammen in de onderlip wordt gedragen. Het is voor hen, en voor andere Afrikaanse vrouwen, niet alleen een manier om zich aantrekkelijk te maken, maar ook om respect op te wekken. Hoe groter de schotel, hoe trotser de vrouwen en hoe meer aanzien ze krijgen van anderen. Verder bepaalt de grootte van de lipschotel ook de omvang van de bruidsschat.

Koperen nekringen

De Padaungvrouw in Myanmar dragen deze nekringen. Meisjes krijgen de koperen nekringen om vanaf hun vijfde levensjaar. Door de jaren heen worden de ringen vervangen door steeds grotere exemplaren. De ringen rekken niet de nek uit, maar drukken het sleutelbeen van de vrouwen naar beneden. Er bestaan verschillende theorieën over de oorsprong van dit gebruik. De meest gangbare gedachte is dat een lange, dunne nek aantrekkelijk gevonden wordt binnen de Padaung-cultuur, omdat de vrouwen zo meer op draken lijken. Dat is belangrijk, omdat de Padaung geloven dat mensen afstammen van een vrouwelijke draak en een mannelijke engel. Vandaag de dag zien de vrouwen het gebruik vooral als een uiting van hun culturele identiteit.

Lotusvoeten

Lotusvoeten waren een Chinese traditie waarbij meisjesvoeten strak werden ingebonden om kleine, sierlijke voeten te vormen. Dit begon vaak op jonge leeftijd en leidde tot misvorming en pijn. Kleine voeten golden als schoonheidsideaal en teken van status. De praktijk werd verboden in de 20e eeuw vanwege gezondheids- en mensenrechtenkwesties.

Scarification

Scarification is een lichaamsmodificatie waarbij littekens bewust worden aangebracht in de huid, vaak via snijden of branden. Deze techniek wordt gebruikt voor esthetische, culturele of rituele doeleinden. In sommige culturen symboliseert het identiteit, moed of overgangsrituelen. Het laat blijvende patronen achter en vereist zorgvuldige genezing.

Henna

Henna is een natuurlijke kleurstof afkomstig van de hennaplant. Het wordt traditioneel gebruikt voor lichaamsversiering, vooral bij bruiloften en feesten in Midden-Oosterse, Zuid-Aziatische en Noord-Afrikaanse culturen. De pasta geeft tijdelijke, roodbruine patronen op de huid. Henna heeft ook verkoelende eigenschappen en wordt soms gebruikt voor haarverzorging.

Piercings

Het doorboren van een lichaamsdeel (tong, navel, wenkbrauwen, lip, tepel, neusvleugel, piemel, schaamlip enz.) om daaraan een sieraad te bevestigen wordt een piercing genoemd. Het woord 'piercing' komt van het Engelse werkwoord 'to pierce' ('doorboren').

De Inca’s en Maya’s droegen al tongpiercings,

meestal uit godsdienstige overwegingen.

Zij geloofden dat ze door de pijn een hoger bewustzijn bereikten

waarop ze met de goden konden praten. Romeinse soldaten droegen vooral tepelpiercings.

Het werd gezien als teken van moed en mannelijkheid.

Bij de oude Egyptenaren was, om dezelfde reden, de navelpiercing populair.

Maar de piercing werd ook gebruikt om criminelen, slaven of spionnen te merken.

Piercings

Het doorboren van een lichaamsdeel (tong, navel, wenkbrauwen, lip, tepel, neusvleugel, piemel, schaamlip enz.) om daaraan een sieraad te bevestigen wordt een piercing genoemd. Het woord 'piercing' komt van het Engelse werkwoord 'to pierce' ('doorboren').

De Inca’s en Maya’s droegen al tongpiercings,

meestal uit godsdienstige overwegingen.

Zij geloofden dat ze door de pijn een hoger bewustzijn bereikten

waarop ze met de goden konden praten. Romeinse soldaten droegen vooral tepelpiercings.

Het werd gezien als teken van moed en mannelijkheid.

Bij de oude Egyptenaren was, om dezelfde reden, de navelpiercing populair.

Maar de piercing werd ook gebruikt om criminelen, slaven of spionnen te merken.

Tatoeages

Tatoeages zijn permanente lichaamsversieringen die inkt onder de huid aanbrengen. Ze worden al duizenden jaren wereldwijd gebruikt voor symboliek, identiteit, rituelen of esthetiek. In moderne tijden zijn ze populair als expressiemiddel en kunstvorm. Ontwerpen variëren van klein en minimalistisch tot groot en complex. Hoewel tatoeages sociaal meer geaccepteerd zijn, kunnen ze nog steeds stigma oproepen. Het laten zetten vereist zorgvuldige overweging, een hygiënische studio en goede nazorg om complicaties te voorkomen.

Inuit

Thais

Irezumi/Japans

Keltisch

Tribale/African

Borneo

Polynesisch

Extreme lichaamsversiering

Extreme lichaamsversiering omvat ingrepen die verder gaan dan traditionele piercings of tatoeages. Voorbeelden zijn onderhuidse implantaten (zoals 3D-vormen onder de huid), gespleten tongen, sclera-tatoeages (oogwit inkleuren), scarificatie (snijwonden als kunst) en lichaamsverlenging met ringen. Deze uitingen worden vaak gedaan om identiteit of subcultuurlidmaatschap te tonen.

Express yourself!

Bekijk de youtube filmpjes, google tattoomotieven en kies hoe jij je lichaam wilt versieren! 

Gebruik het materiaal dat school beschikbaar stelt, maar ga er zorgvuldig mee om!

Veel plezier!