6.2 Een bijzondere bestuursvorm 2025

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

6.2 Een bijzondere bestuursvorm 2025

Deze les

Uitleg en aantekeningen over de val van Antwerpen en de bestuurlijke structuur van de Republiek

Samen casus lezen  en maken vraag 1, 2 en 3

1585: Antwerpen valt in Spaanse handen

I

Opstandelingen sluiten de Schelde af

I

Minder handel in Antwerpen

I

Kapitaalkrachtige inwoners trekken naar Holland

I

Antwerpen verliest Stapelmarkt en Amsterdam neemt dit over

1588

• Republiek der zeven verenigde Provinciën
• Geen koning, geen centraal bestuur
  

De Republiek is een confederatie

zeven gewesten met eigen bestuur dat beslist over eigen wetgeving, rechtspraak en belastingheffing

I

samenwerking in de Staten Generaal over buitenslandse politiek, oorlog en defensie en het bestuur van de Generaliteitslanden

I

beslissingen kunnen alleen gemaakt worden met inspraak van alle gewesten

samen lezen casus 

maken vraag 1,2 en 3

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden !

1581

les 2

6.2 Een bijzondere bestuursvorm 2025

deze les

• filmpje 80-jarige oorlog
• maken vraag 3
• uitleg en aantekeningen stadhouder en raadspensionaris en het rampjaar 1672
• lezen en arceren
• filmpje rampjaar 1672 (de Fransen vallen aan)

Gevoelige machtsbalans: want wie had nu de macht over wat? En wie had nu de meeste macht?

De stadhouder of de raadspensionaris?

maken vraag 3 

(5 minuten)

Volgens een Nederlands gezegde was "het volk redeloos, 

de regering radeloos en het land reddeloos"

Onenigheid

• Staatsgezinden
• geen stadhouder (1650-1672)
• Macht aan de gewestelijke staten
• Holland, Zeeland

De bedreigde zwaan

Jan Asselijn, ca. 1650

Energiek verdedigt een zwaan haar nest tegen een hond. Het gevecht werd in latere eeuwen politiek geduid: de witte zwaan werd opgevat als de in 1672 vermoorde staatsman Johan de Witt, die het land verdedigt tegen zijn vijanden. Met die interpretatie kwam het schilderij in 1800 als eerste aankoop in de Nationale Kunstgalerij (de voorloper van het Rijksmuseum) terecht.

Rampjaar 1672

• 1672 aanval op De Republiek
  
• Ook Frankrijk en Duitse legers vallen aan -> land
• Landleger van de Republiek is zwak
• Michiel de Ruyter wint op zee
• Op land wint Frankrijk

de regering radeloos, het volk redeloos en het land reddeloos".

Stadhouder en raadspensionaris

• De raadspensionaris >
  - Juridisch geschoolde ambtenaar,
  - voorzitter van de Staten-Generaal,
  - voerde alle correspondentie met het buitenland, 
  - vertegenwoordigde Holland
• De stadhouder > 
  - In dienst van één of enkele gewesten,
  - vaak Oranjes,
  - Aanvoerder van het leger (in oorlogstijd, meer macht)

lees zelfstandig 

rivaliteit en einde van een stadhouderloos tijdperk (blz. 165-166) en arceer belangrijke jaartallen, begrippen, zinnen

extra materiaal