2.3-2 Celmembranen en transport 4V 2324

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

2.3 Celmembranen en transport 

Doel en begrippen 2.3

10. Je verklaart de veranderingen bij een cel in een omgeving met een afwijkende osmotische waarde.

Watertransport

Water kan door het celmembraan heen. Dit gaat echter langzaam (door de hydrofobe binnenkant van het membraan).

Snel watertransport kan via een waterkanaal (transporteiwit).

Het proces van watertransport over een semipermeabel membraan heet osmose.

Osmose

Hoeveel water zich verplaatst wordt bepaald door de osmotische waarde aan beide zijden van het membraan.

Osmotische waarde: hoeveelheid opgeloste stoffen in het water.

Hoge osmotische waarde: veel opgeloste stoffen.

Lage osmotische waarde: weinig opgeloste stoffen.

Water stroomt van een lage -> hoge osmotische waarde.

Hypotoon/ isotoon/ hypertoon

Dierlijke cellen

Streven naar isotone omstandigheden.

Plantencellen

Plantencellen

Streven naar hypertone celinhoud om druk op de celwand te houden (turgor): stevigheid

Plantencellen

Plasmolyse: celmembraan laat los van de celwand.

Grensplasmolyse: turgor=nul maar celmembraan laat nog net niet los

Diffusie vs Osmose

Diffusie: stoffen van de ene naar de  andere kant van een membraan. Van een hoge naar een lage concentratie stoffen.

Osmose: water van de ene naar de andere kant van een membraan. Van lage naar hoge concentratie stoffen.

Osmotische waarde

Hoog: een hoge concentratie opgeloste stoffen

Laag: een lage concentratie opgeloste stoffen

Bacteriecellen en osmose

Bacteriën hebben (net als planten) naast een celmembraan ook een celwand én een hypertoon cytoplasma.

De meest bacteriën zijn gevoelig voor penicelline.

Penicelline zorgt ervoor dat de celwanden van die bacteriën verzwakken.

Bacteriecellen en osmose

In de volgende film zie je twee beelden. 

Op het rechterbeeld de controlegroep bacteriën. 

Op het linkerbeeld de bacteriën met penicelline.

Vragen bij de film:

1. Verklaar wat er gebeurt (met biologische begrippen).

2. Wat is de functie van de controlegroep?

Doel en begrippen 2.3

☐ 10. Je verklaart de veranderingen bij een cel in een omgeving met een afwijkende osmotische waarde.

Huiswerk

In de online methode of in je boek.

Kies een leerweg.

Maak de opdrachten bij je leerweg.

Maak een begrippenlijst.