6.3 Internationale Handel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

welkom

Deze les: 

6.3 Internationale handel (vanaf blz. 168)

Aantekeningen en aan de slag met vragen

Ondersteunend beeldmateriaal

Deze les:6.3 Internationale handel (vanaf blz. 168)

welk woord weg?

Aantekeningen en lezen (arceren)

Ondersteunend beeldmateriaal

welk woord weg?

Raadspensionaris-stadhouder-regent-gewest Holland

6.3 Internationale Handel

KA 25: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

Vanaf blz. 168

verhaal matroos Joris

Titel: “Joris, matroos van de wereld”

Onderwerp: Ontstaan van de VOC, wereldwijde handelscontacten, begin wereldeconomie

Verteller: Joris, 16 jaar, matroos bij de VOC in 1602

De Haven van Amsterdam, 1602

Visual: Drukke haven met VOC-schepen, kratten, specerijen, zilveren munten

“Ik ben Joris. Zestien jaar oud en voor het eerst op zee. De haven van Amsterdam gonst van de handel. De Staten-Generaal heeft net de VOC opgericht – één machtige handelscompagnie die mag handelen in heel Azië. Wij vertrekken naar de Oost, met het ruim vol zilver. Daar kopen we specerijen, zijde, porselein… alles waar Europa naar smacht.”

Begrippen: VOC-oprichting (1602), monopolie, handelscompagnie

Onderweg: Stormen en Scheurbuik

Donkere zee, zeilend schip in storm, uitgeputte bemanning

“De reis is een hel. Stormen, honger, ziekte. We verliezen mannen aan scheurbuik. Maar kapitein zegt: ‘Daar aan de horizon ligt rijkdom.’ We zijn op weg naar iets dat groter is dan wij zelf. Handel tussen continenten. Dit is de nieuwe wereld.”

Begrippen: gevaar van de reis, wereldwijde verbindingen in opkomst

Batavia: het hart van de VOC (zie afbeelding)

 Kaart van Azië met handelsroutes, fort Batavia, markt vol specerijen

“Batavia. Onze uitvalsbasis in Azië. Hier regelt de VOC alles. Handel met India voor katoen, met China voor porselein, met Japan voor zilver. De hele wereld lijkt samen te komen in dit stinkende, drukke fort. De VOC is overal.”

Begrippen: handelsnetwerk, factorijen, koloniale infrastructuur

Banda-eilanden: bloed om nootmuskaat

Visual: Banda-eilanden, gewapende VOC-soldaten, specerijplantages

VOC opgericht door de Staten Generaal 1602 (monopolie op de handel in Azië) 

Batavia- de spil van de handel

Zo’n 15.000 mensen woonden er op de Banda-eilanden voordat Jan Pieterszoon Coen daar op 8 mei 1621 vanuit Jakarta aankwam. Toen hij en zijn VOC-soldaten weer vertrokken, waren er nog geen duizend mensen over. Het verhaal van Coen, alias de ‘Slachter van Banda’, die omwille van de nootmuskaat en foelie de bevolking uitroeide, is grotendeels bekend en onderdeel van de canon van de Gouden Eeuw. 

Beleg van Antwerpen

• Antwerpen valt in 1585
• Einde Gouden Eeuw Antwerpen
• Vluchtelingen massaal naar Holland en Amsterdam

De protestantse inwoners kregen vier jaar de tijd om terug te keren tot de katholieke kerk of anders te vertrekken met medeneming van have en goed. Uiteindelijk bleven slechts 40.000 inwoners in de stad achter en daarmee was de gouden eeuw van Antwerpen als haven- en handelsstad ten einde

samen lezen 6.3 

Handel en immigratie

Oorzaken van economische groei

Arceer en lees

Kijkvragen

Noteer in je schrift:

Oorzaken, waarom werd de 17e eeuw economisch gezien zo'n succes?

https://schooltv.nl/video-item/het-verhaal-van-nederland-in-de-klas-kapers-en-kooplui

Noteer

Oorzaken waarom werd de 17e eeuw economisch gezien zo'n succes?

Rijke kooplieden uit Antwerpen

Handel moedernegotie

Reis naar specerijen VOC

Hoge specialisaties graad

Kijkvragen

Noteer in je schrift:

Oorzaken, waarom werd de 17e eeuw economisch gezien zo'n succes?

https://schooltv.nl/video-item/het-verhaal-van-nederland-in-de-klas-kapers-en-kooplui

Noteer

Oorzaken waarom werd de 17e eeuw economisch gezien zo'n succes?

Rijke kooplieden uit Antwerpen

Handel moedernegotie

Reis naar specerijen VOC

Hoge specialisaties graad

les 2

welkom

Deze les: 

6.3 Internationale handel (vanaf blz. 169)

Aantekeningen VOC en WIC en aan de slag met vragen

Ondersteunend beeldmateriaal

Oorzaken economische bloei Republiek 17e eeuw

1. graan en houthandel
2. technische uitvindingen
3. hoge specialisatiegraad

graan en houthandel

• hout -> schepen
• graan -> brood
• zout -> haring
• moedernegotie
• Handelskapitalisme

technische uitvindingen

• fluitschip = vrachtschip
• haringbuis = vissersboot
• houtzaagmolen
• windmolens

hoge specialisatiegraad

• 20% werkzaam in landbouw
• Hollands veenlandschap
• handel, visserij, textiel, scheepsbouw, bierbrouwerij

VOC

• Verenigde Oost-Indische Compagnie 1602
• handelsonderneming
• grootste handelsorganisatie 17e en 18e eeuw
• verhandelbare aandelen

VOC

• monopolie handel met Azië van Staten-Generaal
• recht om oorlog te voeren
• handelsmonopolies bereikt met geweld
• Jan Pieterszoon Coen
• Jakatra -> Batavia
• Banda eilanden

WIC

• West-Indische Compagnie 1621
• Afrika, Noord- en Zuid-Amerika
• handelsmonopolie van de Staten-Generaal
• veel concurrentie
• kaapvaart
• goud, ivoor, slavenhandel

De wereldhandel

• Portugal, Spanje: ontdekkingsreizen
• Engeland: East India Company
• Frankrijk: Compagnie des Indes Orientales 1664

Schrijf in je schrift

Wat is het verschil tussen de WIC en de VOC?

Wat is de overeenkomst?

aan de slag

Maak de vragen 3 en 4 op blz. 170

Deze les 6.3 afronden

• Historisch onderzoek
• Driehoekshandel

klaar?

• maken vragen 5 en 6

of

• Maken vragen rondom; Voor het eerst naar Indië
  

Blz. 172/173

maar eerst....

Hansken op de Botermarkt  

(nu Rembrandtplein)

1637

Historisch onderzoek

• Wat kan je vertellen over de levenslijn van Hansken?
• Hoe kwam Hansken in Europa terecht? Beschrijf een mogelijke route die ze kan hebben afgelegd.
• Waarom was ze een bijzondere attractie in de 17e eeuw?
• 
  

• Stel je voor dat je, net als Rembrandt, toeschouwer bent van een optreden van Hansken. Beschrijf of teken je ervaring.
• Hoe heeft de aanwezigheid van Hansken in Europa bijgedragen aan de kennis en wetenschap van die tijd over exotische dieren?

Deze les 6.3 afronden

• Historisch onderzoek

klaar?

• maken vragen 5 en 6

of

• Maken vragen rondom; Voor het eerst naar Indië
  

Blz. 172/173

Historisch denken

Voor het eerst naar Indië

Blz. 172/173

maar eerst....

Hansken op de Botermarkt  (nu Rembrandtplein)

1637

Deze les

• Bespreken historisch onderzoek Hansken
• Oefentoets bij H5 paragraaf 1 en 2
• Afronden leerdoelen (its learning)
• Maken vragen rondom; Voor het eerst naar Indië
  

Blz. 172/173

• Klaar? Historisch denken; De strijd om de gebroeders De Witt (blz. 166-167)

Historisch onderzoek

• Wat kan je vertellen over de levenslijn van Hansken?
• Hoe kwam Hansken in Europa terecht? Beschrijf een mogelijke route die ze kan hebben afgelegd.
• Waarom was ze een bijzondere attractie in de 17e eeuw?
• 
  

• Stel je voor dat je, net als Rembrandt, toeschouwer bent van een optreden van Hansken. Beschrijf of teken je ervaring.
• Hoe heeft de aanwezigheid van Hansken in Europa bijgedragen aan de kennis en wetenschap van die tijd over exotische dieren?

extra materiaal

volgende les

Bespreken antwoorden

Maak de vragen 3 t/m 6

van 6.3

maar...nog steeds oorlog

80 jarige oorlog

• 1568-1648
• twaalf jarig bestand 1609-1621
• WIC 1621
• Stadhouder Frederik Hendrik
• Vrede van Münster 1648

kijkvragen

1. Waar moet het geld voor de oorlogen vandaan komen?
2. Wat bedoelt men met ‘polderen’?
3. Noem twee redenen waarom de Republiek en Spanje uiteindelijk besluiten om vrede te sluiten.
4. Waarom zou je kunnen zeggen dat de vrede van Münster de geboorte van Nederland is?

kijkvragen

1. Waar moet het geld voor de oorlogen vandaan komen?
2. Wat bedoelt men met ‘polderen’?
3. Noem twee redenen waarom de Republiek en Spanje uiteindelijk besluiten om vrede te sluiten.
4. Waarom zou je kunnen zeggen dat de vrede van Münster de geboorte van Nederland is?

volgende les

Geef antwoord op de leerdoelen van 6.3

Inleveren op Its

Ghirlandaio:  De aanbidding van de herders

7.2 Burgerlijk cultuur: stadhuis, A'dam (1649-1655)

Hofcultuur: Slot Schönbrunn, Wenen

(1696-1705/1780)

Burgercultuur vs. hofcultuur 

• In landen om de Republiek wordt kunst bepaald door de koning/katholieke kerk, 
• Die spelen in de Republiek geen rol, dus kunst in handen van ... 
• Burgers en adel die veelal hun eigen status wilden verhogen. 

hofcultuur in Frankrijk

• opdrachtgevers kunstenaars:
• vorsten, adel en kerk
• belangrijke thema's:
• literatuur/theater/muziek/schermen
• oorlogen > ter meerdere glorie vorsten
• rk staatskerk > religieuze onderwerpen 

Lodewijk XIV en Maria Thérèse