Fauna IJsland

• Aardrijkskunde
• Basisschool
• Groep 8

Bedenk een dier en schrijf het op

Laat de leerlingen een dier opschrijven in de lesson up. Hier ga je aan het einde van de les mee aan de slag.  

In de lesson up staan drie foto’s van het landschap van IJsland. Laat de leerlingen benoemen wat ze zien en wat voor soort landshap het zou kunnen zijn. --> Rotsen met gras en mos, vulkanisch gesteente wat een berg vormt, hooggebergte met oneindige sneeuw, gletsjers.

Vraag wat er opvallend is als je het vergelijkt met het landschap van Nederland --> Geen bomen, weinig gras, sneeuw en ijs, vulkanisch gesteente.

Welke dieren leven er op IJsland?

De leerkracht vertelt dat de leerlingen aan de hand van een quiz de dieren op IJsland gaan leren kennen. Eerst is het aan de leerlingen om steeds het juiste dier dat op IJsland leeft te kiezen in de lessonup, vervolgens geeft de leerkracht informatie over het dier. Daarna beantwoorden de leerlingen de vraag waar het dier nog meer zou kunnen leven. De leerkracht bespreekt wat antwoorden van de leerlingen en dan het juiste antwoord. Hierbij wordt er per dier de stappen waarom daar en waar nog meer van de geografische vierslag behandeld. 

Welk van deze hondachtigen leeft op IJsland?

1. 
2. 
3. 
4. 

a. Wolf 

b. Poolwolf 

C. Poolvos 

d. Husky

De poolvos

• Inheems
• Kleur van de vacht 
• Lavaveld

De poolvos was het enige inheemse zoogdier dat op IJsland woonde toen de eerste mensen aan land kwamen. Het schattige diertje is tijdens de ijstijd over de bevroren zeeën gelopen om het eiland te bereiken. Toen ongeveer 10.000 jaar geleden het ijs smolt, zaten ze vast op het eiland. Ze overleefden daar door eieren, vogels en bessen te eten. Het zijn dan ook vrij flexibele dieren die gevarieerd eten. Sinds er bewoners zijn op IJsland eten ze ook afval, ratten en muizen.

De poolvos heeft een dikke harige vacht die het dier tot wel -50 graden kan verwarmen. De kleur van de vacht van de poolvos past zich aan de seizoenen aan. Zo heb je de witte poolvos die in de zomer een bruine vacht krijgt om zich goed te camoufleren in de bergen. De blauwe poolvos heeft een wit/grijze vacht die in de winter een blauwige gloed krijgt.

Zou de blauwe poolvos meer voorkomen op besneeuwde of kale bergen?

1. Besneeuwde bergen
2. Groene bergen

Ze komen vooral voor op besneeuwde bergen. Hun vacht is zomers wit en in de winter wordt het blauwig, zo kunnen ze goed camoufleren in de sneeuw. 

De poolvos

• Inheems
• Kleur van de vacht 
• Lavaveld

De poolvos leeft in holen in de grond. Deze graven ze vaak op ruig terrein, zoals in een lavaveld om de welpen meer bescherming te bieden.

Helaas werd en wordt er nog steeds op de poolvos gejaagd. Vroeger omdat de boeren dachten dat de poolvos pasgeboren lammeren opat en nog steeds voor hun mooie bont.

Waar zou de poolvos nog meer voor kunnen komen en waarom?

Groenland, Zweden, Spitsbergen en Quebec. Hier is ook hetzelfde arctische/pools toendra landschap. 

Welk van deze bijzondere vogelsoorten leeft er op IJsland?

1. 
2. 
3. 
4. 

a. Pinguïn

b. Papegaaiduiker

c. Struisvogel

d. Ooievaar

De papegaaiduiker

• Grote kolonies 
• Opvoeden 
•  Snavel

Papegaaiduikers leven in grote kolonies van soms wel 10.000 vogels. Op IJsland leven dan ook 6 miljoen papegaaiduikers wat 60 % van het totaal is. Dit komt doordat ze altijd terugkomen waar ze geboren zijn om zich te nestelen. Dit doen ze in de zomermaanden op het eiland. De rest van het jaar zijn de papegaaiduikers niet vinden, want dan leven ze op de oppervlakte van de oceaan. Ze komen dus alleen aan land om te broeden en hun kuikens op te voeden. De jongen worden door de ouders gevoed met kleine visjes die ze soms van ver op zee moeten halen. Zien ze visjes zwemmen dan duiken ze, met soms wel 20 km per uur, het water in. Gelukkig hebben ze een snavel waarmee ze meerdere visjes kunnen meenemen, zoals je op deze foto ziet. 

Waar zou de papegaaiduiker nog meer voor kunnen komen en waarom?

Broedgebieden bevinden zich aan de kust van de Atlantische oceaan, ze leven in Schotland en Wales, Ierland, Groenland, Nova Zembla, Noorwegen, Spitsbergen en aan de noordoostkust van Noord-Amerika. Hier zijn aan de kust ook rotsachtige bergen waar de papegaaiduikers holen in kunnen maken om te broeden. Verder trekken ze in de winter de naar het zuiden de zee op tot aan de middellandse zee.

Welk van deze hertachtigen leeft op IJsland?

1. 
2. 
3. 
4. 

a. Eland

b. Hert

c. Rendier

d. Ree

Het rendier

• Temmen
•  Voeding 
• Jacht 
• Inkomsten

Rendieren zijn niet altijd een deel geweest van het IJslandse landschap zoals je misschien zou denken. Ze werden pas in de 18e eeuw vanuit Noorwegen naar IJsland gebracht. Het doel was om ze te domesticeren (temmen) voor de vleesproductie en voor landbouw, maar dit plan verliep niet zoals gehoopt. Het temmen van de rendieren lukte namelijk niet. Ze verspreide zich over IJsland om daar in het wild te leven. Hier hebben ze zich helemaal aan aangepast.

Een rendier eet voornamelijk planten van gras tot kruiden en soorten mossen. Deze zijn te vinden in het oosten van IJsland, waar de rendieren leven in de uitgestrekte vlaktes, bergen en bossen. In de winter ligt er natuurlijk een dik pak sneeuw en is het eten voor de rendieren minder goed te vinden. Onder de sneeuw zijn korstmossen te vinden, mossen die zelfs in koude temperaturen blijven bestaan. In de winter eten ze ook de bast van een boom.

Gemiddeld leven er 3000 rendieren op IJsland en dit aantal wordt goed bewaakt door de overheid. Een keer per jaar is er een jacht op de rendieren. Er wordt dan door de overheid aangegeven hoeveel rendieren mogen worden gedood. Dit wordt gedaan om de IJslandse natuur in balans te houden. Er woont namelijk geen dier op IJsland die rooft op het rendier. Om er dus voor te zorgen dat het aantal zich niet sterk vermenigvuldigd wordt er op gejaagd.

Dit is een grote inkomstenpost voor de bewoners. Het levert vlees, huiden en geweien op die erg schaars zijn.

Waar zou het rendier nog meer voor kunnen komen en waarom?

Rendieren komen in het wild voor in de taiga en toendra van Noord-Europa, het noorden van Azië en Noord-Amerika.

Welk van deze dieren zwemt in de zee bij IJsland?

1. 
2. 
3. 
4. 

a. Walvis

b. Hamerhaai

c. Schildpad

d. Octopus

De walvis

• Spotten 
• 23 soorten 
•  Voedsel 
• Zomer 

IJsland wordt beschouwd als de beste plek in Europa waar je walvissen kan spotten. In totaal zijn er zelfs 23 soorten walvisachtigen die rond de kust van IJsland gespot zijn. De soorten die je het meeste ziet tijdens safari's zijn bultruggen, dwergvinvissen, witsnuitdolfijnen, bruinvissen en orka's.

Maar waarom zijn er juist bij IJsland zoveel walvissen? Dit komt doordat er veel voedsel te vinden is langs de kust en in de fjorden. Er groeit veel plankton en krill wat veel vissen aantrekt. Dit is beide voor de walvis een lekker hapje. In de zomermaanden gaat de zon bijna niet onder, wat de groei van plankton en krill sterk bevordert. Hierdoor is de kans dat je walvissen spot in de maanden april tot oktober bijna 100%.

Waar zouden walvisachtigen nog meer voor kunnen komen en waarom?

Hoewel walvisachtigen in alle oceanen voorkomen, geven de meeste soorten de voorkeur aan de koudere wateren van het noordelijk en zuidelijk halfrond.

Kan jouw dier leven in het landschap van IJsland?

Helemaal aan het begin van de les hebben de leerlingen een dier ingevuld in lesson up. Ze hebben nu geleerd over vier dieren die op IJsland leven en waarom ze daar kunnen leven. Nu gaan ze redeneren waarom het dier wat ze aan het begin van de les hebben gekozen wel of niet op IJsland zou kunnen leven/leeft. Hierbij krijgen ze de opdracht om de volgende punten in hun antwoord te verwerken:

• Wat eet het dier en is dit te vinden op IJsland?
• Wat voor vacht/huid heeft het dier en is dit geschikt voor het weer van IJsland?
• Zouden de IJslanders geld kunnen verdienen met het dier en zo ja hoe?