3.8 tot en met 3.15

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.8 tot en met 3.15

Welkom

4 havo ECONOMIE  ||  2024-2025

Programma

• Vorige les
• Theorie
  
• Lesdoelen
• Aan de slag

Leg uit wat de invloed is van een te hoog overheidstekort op de inflatie?

Wat is de invloed van een te hoog overheidstekort op de rente?

Wat doet de overheid?

De overheid voert beleid op het punt dat de economie op het top- of dieptepunt is van de cyclus. Dit om de economie te sturen. Tijdens een laagconjunctuur voert de overheid anticyclisch beleid, zoals:

Voorbeeld	Gevolg
Verlagen van de belastingen voor inwoners	Hoger besteedbaar inkomen voor inwoners
Verhogen van overheids-bestedingen, zoals nieuwe infrastructuur	Extra werkgelegenheid, lagere werkloosheid, meer inkomen voor inwoners

Wat doet de overheid?

De overheid voert beleid op het punt dat de economie op het top- of dieptepunt is van de cyclus. Dit om de economie te sturen. Tijdens een hoogconjunctuur voert de overheid anticyclisch beleid, zoals:

Voorbeeld	Gevolg
Verhogen van de belastingen voor inwoners	Lager besteedbaar inkomen voor inwoners
Bezuinigingen op uitgaven van de overheid	Het stopzetten van investeringen, waardoor geld wordt bespaard.

Hoogconjunctuur

Conjunctuurbeleid

Hoogconjunctuur

• Groei is hoger dan gemiddeld.
• Overbesteding

Laagconjunctuur

• Groei is lager dan gemiddeld.
• Onderbesteding.

De trend

Wat is conjunctuur?

• Hoogconjunctuur
  
• Laagconjunctuur
• Conjunctuurgolf

Wat gebeurt er in laagconjunctuur als de overheid gaat bezuinigen?

Procyclisch

In laagconjunctuur

• Er is weinig vertrouwen --> er wordt minder uitgegeven.
• Overheid bezuinigen.
• Minder productie --> minder werkgelegenheid --> meer werkloosheid --> minder inkomen. 

In hoogconjunctuur

• Overheid gaat meer besteden. 
• Meer productie --> meer werkgelegenheid --> minder werkloosheid --> meer inkomen

Anticyclisch beleid

Het afremmen van de conjunctuurgolven.

Tijdens een laagconjunctuur, gas geven --> Economie stimuleren --> overheidsfinanciën verslechteren. 

Tijdens een hoogconjunctuur, op de rem trappen --> economie afremmen. --> overheidsfinanciën verbetert. 

Automatische stabilisator

Uitkeringen

Belastingen

Als het slecht gaat zijn er meer mensen die uitkeringen ontvangen en wordt er minder belasting betaald. 

Als het goed gaat zijn er minder mensen die uitkeringen ontvangen en word er meer belating betaalt. 

Automatische stabilisatoren

Welke automatische stabilisatoren maken de conjunctuurbeweging minder heftig?

- sociale uitkeringen (mensen kunnen blijven besteden met een uitkering, wanneer ze hun baan kwijt zijn)

- progressief belastingstelsel (bij loonstijging

een hoger % belasting betalen waardoor relatief een 

kleiner deel van het inkomen uitgegeven kan worden)

Conjunctuurbeleid

Anti- en procyclisch conjunctuurbeleid

Ingebouwde (automatische) stabilisatoren zijn sociale uitkeringen en progressieve belastingen.

In een land is er onderbesteding. De overheid voert procyclisch begrotingsbeleid. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de goede volgorde.
Nummer 1: de overheid verlaagt de overheidsbestedingen. 

Nummer 2: 

Nummer 3: 

Nummer 4: 

Nummer 4: 

De totale bestedingen in een land nemen af. 

De werkloosheid neemt toe.

De bestedingen nemen af.

De productie neemt af.

Leg uit wat er gebeurt met het overheidssaldo in hoogconjunctuur als de overheid anticyclisch beleid voert.

Lesdoelen

Aan het einde van de les

Toelichten hoe de overheid conjunctuurbeleid kan voeren. 

Onderscheid maken tussen anticyclisch en procyclisch conjunctuurbeleid. 

Gevolgen hiervan op het overheidstekort uitleggen. 

Belangrijkste automatische conjunctuurstabilisatoren noemen en de effecten hiervan verklaren op de conjunctuur. 

Aan de slag

3.8 tot en met 3.15 maken. 

Lees de stukjes tekst tussen de opdrachten!

Klaar? 3.1 tot en met 3.7 af?

Einde van de les checken tot 3.15

Klaar? Maken opdracht 3.33