Paragraaf 4.2 Woonomgeving - leefomgeving

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Paragraaf 4.2 Woonomgeving - leefomgeving

Compacte stad

Door de suburbanisatie in de jaren zeventig van de twintigste eeuw nam de bevolking van de steden af en daarmee ook de inkomsten.

 Om meer inkomsten te krijgen, moet de leegloop worden gestopt en moet de stad weer aantrekkelijk worden om in te wonen.

Gebruik de ruimte in de stad en probeer de ruimte daarbuiten te besparen. 

Compacte stad-beleid

 Door suburbanisatie is er ruimte in de stad vrijgekomen.

 Hierdoor worden oude fabrieken, bedrijventerreinen omgebouwd tot nieuwe woonwijken. 

Deze woonwijken worden zodanig gebouwd dat ze tegen de bestaande stadscentrum aan worden gebouwd. 

Het beleid dat gaat over meer bouwen tegen de stad aan heet het  compacte stad-beleid.

Compacte stad

In de stadsvernieuwingswijken is de sociale problematiek toegenomen - door de concentratie van lage inkomensgroepen en mensen met een niet-westerse achtergrond.

In deze achterstandswijken waar veel huurwoningen met lage huren staan, schiet de leefbaarheid tekort.

De sociaaleconomische problemen zoals werkloosheid, schoolverzuim, vandalisme en criminaliteit worden een steeds groter probleem.

Stedelijke vernieuwing 

Lijst van veertig slechtste woonwijken van Nederland (‘Vogelaarwijken’, ‘krachtwijken’, ‘prachtwijken’, ‘probleemwijken’ of ‘achterstandswijken’). 

Doorvoeren van verbeteringen: stedelijke vernieuwing. 

Stedelijke vernieuwing

Het beleid van stedelijke vernieuwing kent drie aspecten:

• Het vernieuwen van de woningen door sanering, renovatie en nieuwbouw.
  
• Verbetering van de leefomgeving door meer veiligheid en door bewoners met elkaar in contact te brengen: het vergroten van de sociale samenhang (de sociale cohesie).
  
• Meer aandacht voor de bewoners.
  

Stedelijke vernieuwing 

Door nieuwbouw, renovatie en hergebruik. Vaak verandert de functie van een plek en daarmee ook de bevolkingssamenstelling

Java-eiland in Amsterdam: voor 1990 en na 2002.

Gentrificatie

Dit is een bijzondere vorm van stedelijke vernieuwing waarbij de rol van de lokale overheid heel gering is en de vernieuwing niet altijd ten goede komt van de oorspronkelijke bewoners.

In 3 stappen:

1. Rijke mensen kopen huizen en knappen deze op;

2. Middenklasse trekt in de wijk waarmee de gemiddelde woningprijzen stijgen;

3. Oorspronkelijke inwoners kunnen de stijgende prijzen niet betalen en worden verdrongen uit hun eigen woonwijk

Gentrificatie

Jonge creatieve mensen ontdekken sfeer van de wijk en knappen goedkope woningen op. 

Opgevolgd door de kapitaalkrachtige, jonge beroepsbevolking met een stedelijke leefstijl: yuppen en dinks.

Ook jonge middenklassegezinnen verhuizen naar deze wijken. Er ontstaan wijken in de stad met een hogere sociaaleconomische status.

Het buurtprofiel

Goede wijk

"slechte" wijk

Goede wijk/buurt volgens data

Een ‘goede’ wijk heeft bijvoorbeeld veel koopwoningen, weinig werkzoekenden, hoge inkomens en hoogopgeleide inwoners.

 

Zo’n wijk heeft een hoge leefbaarheid: er is weinig criminaliteit en de bewoners voelen zich prettig in hun woonomgeving

Stad -> wijk -> buurt

Verschillen tussen wijken/buurten

Elke wijk/buurt heeft bepaalde woningkenmerken en bepaalde bewonerskenmerken

Welke onderdelen zitten in een buurtprofiel?

Woningkenmerken

• ouderdom
• eigendom
• woningtype
• staat van onderhoud

Bewoners

kenmerken

• Grootte huishouden
• Etniciteit
• Inkomen
• Gezinsfase
• Leeftijd bewoners

Woningkenmerken:

±1910, woningbouwcorporatie, etagewoningen, goed onderhouden.

Bewonerskenmerken:

Kleine huishoudens, veel allochtonen, laag inkomen, veel alleenstaanden.

Woningkenmerken:

Jaren 60, corporatie, galerijflat, vaak redelijk goed onderhouden.

Bewonerskenmerken:

Ruime flats: grotere huishoudens met kinderen, veel allochtonen, laag-midden inkomen.

Woningkenmerken:

Na 1990, koop en ± 30% sociale huur, rijtjes / appartementen, vrijstaand, goed onderhouden, want nieuw. 

Bewonerskenmerken:

Gemiddeld grotere huishoudens, hogere inkomens, autochtonen, gezinnen met kinderen.

Woningkenmerken/bewonerskenmerken

Oudere, goedkopere, slecht onderhouden huurwoningen (flatwijken, vooroorlogse wijken) -> arme mensen (niet-westerse allochtonen, alleenstaande ouders, ouderen)

duurdere, goed onderhouden koopwoningen (jaren '30, vinex, monumentale stadswoningen -> hoger inkomen (gezinnen met kinderen en autochtonen)

Wat is de samenhang tussen woning- en bewonerskenmerken?

Wat is het voordeel van een wijk met vooral koopwoningen?

Wat is het verband tussen het woningkenmerk 'eigendom' en de kwaliteit van een buurt'?

Wat kan het gevolg zijn voor de bewonerssamenstelling van een buurt als alle huurwoningen worden verkocht? (oorzaak-gevolg)

Een voorbeeld van een juiste beschrijving:

-als alle huurwoningen in een buurt worden verkocht kunnen de bewoners met een laag inkomen niet meer in de buurt blijven wonen (oorzaak)

-waardoor het gemiddeld inkomen per huishouden in de buurt toeneemt / waardoor de buurt op sociaal-economisch vlak minder divers wordt.

Buurtprofiel

1. Woningkenmerken
2. bewonerskenmerken
3. kenmerken van de woonomgeving

Woonomgeving

Leefbaarheid

• Leefbaarheid: hoe aantrekkelijk en/of geschikt een gebied of gemeenschap is om er te wonen, of te werken. Vaak gemeten in onderhoud, veiligheid en vervuiling. 

Beïnvloed door: 

• Sociale veiligheid: de mate van veiligheid binnen een samenleving. 

           -> objectief: feitelijke cijfers van politie.

           -> subjectief: gevoel/beleving van de mensen.

• Sociale cohesie: gevoel van saamhorigheid. 

Woonomgeving

De directe omgeving van woningen: stoep, straat, plantsoen, voorgevel, balkon tuin etc.

Openbare ruimte: bedoeld voor iedereen, maar van niemand. 

Hoe dan toch veiligheid creëren, om leefbaarheid te behouden/verbeteren?

• Toegankelijkheid
• Onderhoud
• Overzichtelijkheid
• Toezicht

Algemene regels

• Leefbaarheid: samenhang tussen kenmerken van de bewoners, de woningen en de woonomgeving.
• Wijken rond stadscentrum: vaak slechtere objectieve veiligheid
• Vinexwijken: vaak minder voorzieningen dan oudere wijken
• Leefbaarheid en sociale veiligheid in de buurt: samenhang met sociale cohesie en de sociale netwerken in die buurt.
• Beleving van de openbare ruimte en sociale veiligheid van de woonomgeving gedeeltelijk subjectief:  samenhang persoonskenmerken als leeftijd en geslacht. 

De openbare ruimte

Toegankelijkheid

• Is de ruimte voor iedereen toegankelijk?
• Is de ruimte tussen bepaalde tijden verboden?
• Bestemmingsverkeer?

Onderhoud

Overzichtelijkheid

Bij welke inrichting van de ruimte voel jij je veilig?

Toezicht

Voel je je veiliger bij aanwezigheid van ordehandhavers of meer bij camera's