VVT2 en psychiatrie2 3.3.7

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Herstel ondersteunende zorg

Leerdoelen​

Hoofdleerdoel​:

Je kunt herstelondersteunende zorg bieden aan de psychiatrische zorgvrager en naastbetrokkenen bij deze zorg betrekken.

Lesopzet

• Vorige week​
• Stellingen​
• Herstel ​
• Filmpje Rokus ​
• Theorie (Benadering, klinisch en persoonlijke herstel, fasen)​
• Casus​
• Theorie (Empowerment, IRB, SWOT analyse, SRH)​
• Afsluiting

Wat weet je nog van begeleiden van zorgvragers?

Stellingen

1. Als verpleegkundige in de psychiatrie lever je alleen zorg volgens de wens van de patiënt.​
2. Je kan pas een goede hulpverlener zijn als je zelf psychiatrische klachten hebt (gehad). ​
3. Het inzetten van ervaringsdeskundigen is nodig voor een patiënt om te kunnen herstellen.

https://www.lister.nl/wp-content/uploads/2017/04/T030-HEE_DEF-HR_mrt-2017_LR.pdf

Uitwerking stellingen

1.  Bedenk voor jezelf voor en tegenargumenten bij de  

     stellingen.

2. De discussie, kijk hoe het loopt, spreek zo nodig regels af   

     (bijv  elkaar laten uitpraten). Ongeveer 5 minuten per stelling.

3. Uitkomst samenvatten.

Herstel

Wat is herstel?​

Wat is ‘gek’? Wat is ‘normaal’? Wie bepalen dat?​

‘Herstel is een zeer persoonlijk en uniek proces van verandering in iemands opvattingen, waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier van leven, van het leiden van een bevredigend, hoopvol en zinvol leven met beperkingen die de psychische klachten met zich meebrengen.’ (Anthony, 1993)

Benadering herstelgerichte zorg

• De zorgvrager is ervaringsdeskundige. ​
• De verpleegkundige luistert naar de ervaringen van de zorgvrager. ​
• Samen met de zorgvrager zorgdoelen opstellen en de ervaring van de       zorgvrager gebruiken. ​
• De zorgvrager ondersteuning bieden in zelfstandigheid en eigen kracht. ​
• Samenwerken naar terugkeer in het dagelijks leven. ​
• Samen zoeken naar naastbetrokkenen en wat zij kunnen bijdragen in het herstelproces. 

Wat is het verschil tussen klinisch en persoonlijk herstel

De zorgvrager is ervaringsdeskundige. ​

De verpleegkundige luistert naar de ervaringen van de zorgvrager. ​

Samen met de zorgvrager zorgdoelen opstellen en de ervaring van de zorgvrager gebruiken. ​

De zorgvrager ondersteuning bieden in zelfstandigheid en eigen kracht. ​

Samenwerken naar terugkeer in het dagelijks leven. ​

Samen zoeken naar naastbetrokkenen en wat zij kunnen bijdragen in het herstelproces. 

Fasen van herstel

1. Overweldiging​.
2. Schaamte, woede, verdriet​.
3. Symptomen onder controle leren houden​.
4. Leren leven met de aandoening.
5. Zichzelf niet laten leven door de aandoening. ​

Casus Anton

Anton Hurks is 34 jaar en werkt sinds vier jaar als verpleegkundige op een afdeling van een psychiatrisch ziekenhuis. Op deze afdeling werken collega's van verschillende disciplines samen op herstel ondersteunende wijze. Op de afdeling werkt ook een ervaringsdeskundige. Als jonge jongen heeft Anton een periode intensieve klinische en deeltijdbehandeling gevolgd om te leren omgaan met persoonlijkheidsproblematiek. In die tijd werden er verschillende diagnoses gesteld en worstelde hij flink met zijn familie en vrienden. Op dit moment spelen deze zaken niet meer voor Anton en hij twijfelt nu of hij zijn eigen ervaringen zal inzetten in zijn werk.​

​

Vragen over de casus​

In welke fase van herstel bevindt Anton zich?​

Wat is je mening over de fase van herstel waarin een ervaringsdeskundige zich dient te bevinden? 

Empowerment

‘de manier waarop mensen met een chronische ziekte of handicap op eigen wijze een volwaardige plaats in de samenleving kunnen innemen’ (Dekkers, 1997).

Het betreft het​

herwinnen van de regie over eigen lijf en leven, versterking van eigenwaarde en​

zelfrespect en versterking van de positie van ggz-cliënten als groep (De Jonge, 2001). ​

​

Een gemeenschappelijk kenmerk van empowerment op deze terreinen is dat​

wordt uitgegaan van het eigen vermogen van mensen om gewenste veranderingen​

in hun leven en leefomstandigheden aan te brengen (Jacobs, 2001).​

​

In de geestelijke​

gezondheidszorg komt het begrip ‘empowerment’ voor het eerst naar voren in het kielzog van de – met name Amerikaanse – deïnstitutionaliseringsbeweging​

die enkele decennia geleden is ingezet (zie o.a. Rose & Black, 1985). Bij de ontwikkeling​

van zogenaamde ‘community based’-programma’s worden strategieën en​

interventies ontwikkeld die (ex-)cliënten moeten ondersteunen bij het ontgroeien van​

de patiëntrol en het innemen van hun plaats als burger in de samenleving. Recenter​

krijgt het begrip een prominente plaats in de literatuur over rehabilitatie en herstel.​

IRB

Individuele Rehabilitatiebenadering ​

De nadruk ligt op zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid. ​

​

Tweedeling in vaardigheden: ​

Vaardigheden die nodig zijn om de behandeling te laten slagen​

Vaardigheden die gericht zijn op rehabilitatie​

​​

Hoe hangen deze vaardigheden samen?

De Individuele Rehabilitatiebenadering (IRB) is ontwikkeld in Amerika waar de zorg voor psychiatrische ziekten anders is geregeld dan in Nederland. De nadruk ligt daar veel meer op zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de IRB uitgaat van een tweedeling in vaardigheden. Sommige vaardigheden zijn nodig om een behandeling te laten slagen. Bijvoorbeeld het trouw blijven innemen van medicatie om de invloed van de psychiatrische ziekte op het dagelijks functioneren te minimaliseren. Andere vaardigheden zijn meer gericht op rehabilitatie en betreffen het maximaliseren van gezondheid door bijvoorbeeld actief deel te nemen aan de maatschappij. Het een kan niet zonder de ander. Als de zorgvrager zijn medicatie niet slikt, is hij ook niet in staat om te functioneren in een maatschappelijke context. Als hij sociaal geïsoleerd leeft, ziet een zorgvrager misschien het nut van het nemen van medicatie niet in. IRB gaat er dus van uit dat zorgvragers zich niet alleen op de behandeling moeten richten, maar ook op een terugkeer in de maatschappij om zich ‘gezond’ te gaan en blijven voelen

Rol verpleegkundige IRB

• Coach​.
• Omgaan met beperkingen.

Coach: begeleidend en confronterend​

​

Omgaan met beperkingen: in kaart brengen zwakte en sterke punten 

Swot analyse, voorbeeld

Sterkte(n)​

• Intelligent​
• Komt uit een hoge sociaaleconomische klasse​
  

Zwakte(n)

• Persisterende depressieve stoornis ​
  
• Geen sociaal netwerk waar ze op terug kan vallen​
  

​

Is een goede gesprekspartner​

Heeft dezelfde sociaal-economische achtergrond als het merendeel van de tennisclub​

Heeft de neiging zichzelf terug te trekken​

Kan ook door anderen worden gezien als een buitenbeentje, omdat ze er jaren ‘uit’ is geweest​

Swot analyse, voorbeeld

Kans(en)

• Is een goede gesprekspartner​.
• Heeft dezelfde sociaal-economische achtergrond als het merendeel van de tennisclub.​

Bedreiging(en)​

• Heeft de neiging zichzelf terug te trekken​.
• Kan ook door anderen worden gezien als een buitenbeentje, omdat ze er jaren ‘uit’ is geweest​.

SRH

Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen​

EPA patiënten​

​

Insteek:​

• SRH houdt zich vooral bezig met het opbouwen en in stand houden van een steunende sociale omgeving bij een psychiatrische zorgvrager.​
  
• Creëren van een beschermde woonomgeving.

EPA: Ernstige Psychiatrische aandoeningen​

​

Om de doelgroep van chronisch psychiatrische zorgvragers tegemoet te komen is Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen (SRH) nodig, waarbij de verpleegkundige in eerste instantie inzet op een aangepaste leefomgeving. ‘Systematisch’ in SRH betekent dat interventies gericht zijn op ‘het systeem’, waarmee in de GGZ de sociale omgeving van een zorgvrager wordt bedoeld.​

Het aanleren van persoonlijke vaardigheden, zoals binnen de IRB wordt gedaan, komt binnen de SRH op de tweede plaats. SRH houdt zich vooral bezig met het opbouwen en in stand houden van een steunende sociale omgeving bij een psychiatrische zorgvrager.​

​

Bij SRH gaat het om het bieden van een beschermde woonomgeving. Deze rehabilitatiegerichte benadering richt zich op het creëren of handhaven van een prettig, functioneel en zo normaal mogelijk leefmilieu. De omgeving van de zorgvrager wordt therapeutisch ingezet om de beperkingen van de zorgvrager te ondervangen door hem bescherming en veiligheid te bieden. Het idee van SRH is om de zorgvrager vanuit deze veilige omgeving te motiveren om nieuwe activiteiten te ondernemen en zo zichzelf te ontwikkelen. Deze benaderingswijze is ontwikkeld in het Verenigd Koninkrijk waar historisch gezien veel aandacht uitgaat naar het therapeutische karakter van het sociale milieu waarin iemand leeft. De verpleegkundige richt zich binnen de SRH-benadering op de interacties tussen de zorgvragers onderling en heeft aandacht voor de directe omgeving waarin deze zorgvragers leven. Zo zou de begeleider van meneer el Amrani kunnen besluiten om hem te koppelen aan een zorgvrager die sterk geneigd is tot ‘noaberschap’ (de Twentse gewoonte om altijd voor elkaar klaar te staan als je elkaars hulp nodig hebt). Op die manier zou deze zorgvrager meneer el Amrani kunnen introduceren in de groep medebewoners van de RIBW en leert hij wat normale sociale omgangsvormen in het ‘oosten’ zijn. Zo zou het voor meneer el Amrani mogelijk worden om zijn sociale netwerk te vergroten​

Leerdoelen​

Hoofdleerdoel​

Je kunt herstel ondersteunende zorg bieden aan de psychiatrische zorgvrager en naastbetrokkenen bij deze zorg betrekken.​

​

Evaluatie vraag:​

Zou jij (meer) herstel ondersteunend willen/kunnen werken?

Bestuderen

e-Xpert mbo GGZ: Herstelondersteunende zorg