Bijspijker OLG instroom

• Aardrijkskunde
• HBO
• Studiejaar 1

OLG

Wat voor weer wordt het?

• Een bekende gezegde is:
• Morgenrood is water in de sloot, avondrood: mooi weer aan boord.
• De gedachte hierachter was dat de toenemende luchtvochtigheid een voorbode zou zijn voor meer wolken en regen. Onderzoek heeft uitgewezen dat het deel over morgenrood niet vaak opgaat en onbetrouwbaar is.

Wat voor weer wordt het?

lesdoelen 

Je kunt:

• aangeven wanneer je kiest voor een onderwijsleergesprek (OLG) en waar je aan moet denken bij het gebruiken ervan in een les
  
• een onderwijsleergesprek (OLG) ontwerpen
  
• via een pijldiagram fysisch-geografische processen via oorzaken en gevolgen verklaren

Je activeert jouw inhoudelijke kennis rondom klimaten en bijbehorende landschappen.

OLG en AK

We zien graag AK didaktiek terug in jouw OLG, want een onderwijsleergesprek is een gestructureerd gesprek met een onderwijskundig doel. Door middel van het gesprek wil je als leerkracht bepaalde onderwijskundige kennis of inzichten ophalen bij en doorgeven aan de leerlingen. 

let op 

• OLG is eigenlijk een soort omgekeerde instructie en daarna inoefening. 
• het is nodig om na het OLG wel een verwerkingsopdracht te geven. 

behaviorisme vs soc.constructivisme

OLG

• vanuit oorzaak-gevolg
  
• prikkelende denkvraag/probleem als opening met beeldvormer
  
• denkvragen met ondersteunende beeldvormers

Rol van de leerkacht

Regisseur:

• LSD: luisteren - strategisch samenvatten - doorvragen
  
• Bij doorvragen alleen denkvragen stellen
  
• Laat niet blijken of antwoorden goed of fout zijn, maar een nieuwe denkvraag stellen waar dat uit blijkt
  
• Ontdekkende beeldvormers ter ondersteuning achter de hand
  
• geen uitleg/instructie geven!!!
  

Rol van de leerlingen

• Samen zorgen dat iedereen het kan uitleggen
  
• Door samen te brainstormen
  
• Veilige sfeer waar het niet om goed of fout gaat
  
• Iedere gedachte is vaak nuttig (ook als het toch niet zo blijkt te zijn)
  
• Elkaar helpen 

Opbouw onderwijsleergesprek​

1. Motiverende opening

Verras met (een) beeldvormers

Prikkelende hoofdvraag en beeldvormer(s)

Beeldvormer moet relatie hebben met lesdoel

Let op: Geen filmpje of ppt Wel: voorwerp, geluid, foto/tekening…

2. Doel en regels 

Lesdoel (specifiek en realistisch)

Lesverloop

Spelregels voor de interactie: Uitleggen en consequent hanteren van gespreksregels

vervolg opbouw onderwijsleergesprek​

3. Kern

Interactie

Prikkelende (open) vragen: Hoe zullen de mensen daar naar hun werk gaan? Waarom is het op de polen veel kouder dan op de evenaar?

Tussen leerkracht en leerlingen en tussen leerlingen Wat denk jij, vind jij dat ook, wie ziet nog een andere mogelijkheid….?

LSD

Kleine (demonstratie)activiteiten/proefjes om zelf ontdekken te bevorderen

Denk aan......

Denk aan ...........

Waarom wordt het steeds kouder als je vanaf de evenaar naar de polen loopt? 

Hoe kan er, op hetzelfde moment, een temperatuurverschil van soms wel 100 graden zijn tussen één van de polen en de Sahara?

Uitleggen.... waarom er op het zelfde moment een tempertuurverschil is van 100 graden......

Klimaatfactoren​

1. Breedteligging
2. Ligging ten opzichte van land/zee
3. Zeestromen en windstromen
4. Hoogteligging
5. Gebergten 

Breedteligging

Ligging ten opzichte van land/zee

Zeestromen 

windsystemen 

Hoogteligging ​

gebergten reliëf

Pijldiagram

• Zonne-energie = lichtenergie               warmte-energie door wrijving met massa/moleculen              aarde warmt op vanaf aardoppervlak en beetje dampkring
  
• Loodrechtstand evenaar              schuine stand polen                minder energie per km2  en minder energie door langere weg dampkring = lagere temperatuur
• Lagere temperatuur = ijs en sneeuw                reflectie = nog lagere temperatuur
  

OLG breedteligging is volledig uitgewerkt op Its als voorbeeld

Pijldiagram niveau dieper

• Zonnestraal                            lichtenergie, geen warmte = koud
  
• Lichtenergie                         door wrijving/botsing met moleculen(vast, vloeibaar of gas) gaat deze trillen                        trillende moleculen geven warmte af                           temperatuur op aarde ontstaat vanaf aardoppervlak en beetje in dampkring
• Zonnestraal loodrecht op evenaar                          geconcentreerder, dus meer warmtevorming dan zonnestraal op pool                      door schuine stand wordt zonnestraal over veel groter oppervlakte verspreid                         minder warmte per km2
  
• Zonnestraal verliest al energie in dampkring door botsing met gasdeeltjes                       langere de weg door de dampkring                  meer botsingen met gasdeeltjes                       minder lichtenergie die aankomt op de polen
• Lagere temperatuur op polen                         groot deel van het jaar onder 0 Celsius                i         ijs en sneeuw                           meer reflectie                                  minder instraling                            nog lagere temperatuur 
• Gasdeeltjes blijven op bepaalde hoogte zweven door zwaartekracht tussen deeltje en aarde
  

                                    hoe hoger, hoe minder gasdeeltjes                           hoe kouder

Ontwerp een OLG

1. Ontwerpen jullie een OLG voor klasgenoten (studentniveau of begaafde gr. 8): klimaatfactor en kaartvaardigheden +topografie ; 
2. Verdeel binnen je groep het werk aan het OLG;
3. Volgen van de lessonup leerpaden en alles gelezen op itslearning;
4. Je hebt een prikkelende openingsvraag gemaakt en het lesdoel op leerkrachtniveau. (zie kijkwijzer: specifiek en realistisch)
5. Boek "Basiskennis aardrijkskunde" 
   

Wees alert op misconcepten 

• Zonnestralen zijn warm
  

  niet waar: ze bevatten lichtenergie, geen warmte-energie

• Verschil in temperatuur komt doordat polen verder af liggen van de zon
  

   verwaarloosbaar: de zon ligt op 150 miljoen km afstand, het verschil tussen zon/evenaar

   en zon/polen is “slechts” enkele duizenden km’s en verklaart niet het temperatuurverschil. Dat

   komt door het verschil in afstand van de zonnestraal door de dampkring (dampkring is 90 km dik).

• Gasdeeltjes bevatten geen massa, dus daar ontstaat geen warmte
  

   niet waar: gasdeeltjes zijn ook gewoon moleculen die bij botsing met zonnestraal

   lichtenergie omzetten in warmte-energie, alleen zijn er veel minder dan bij vaste

   stof, waardoor de warmteontwikkeling het grootst is bij vaste stof

Wanneer wel/ wanneer geen OLG?

• Fysische processen (bv. endogene en exogene krachten, klimaatfactoren)
  
• Kaartvaardigheid: hulpmiddelen(legenda, windroos, symbolen)
  
• Demonstratie: voorspellen
  

Wanneer niet:

• Feiten die niet te herleiden zijn
  
• Bv. Religies, culturen, bestaanssectoren, topografie