Hoofdstuk 4 par. 2 klas 3a 27 juni

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 4

De Tweede Wereldoorlog

Paragraaf 2

Nederland in de Tweede Wereldoorlog

Wat gaan we doen?

📌 Leerdoelen

📌 Recap 4.2.1

📌  Klassikale uitleg; 4.2.2 en 4.2.3

📌Nabespreken

📌 Feedback

Leerdoelen

📌 Doel 1: Je kunt uitleggen hoe het leven in Nederland veranderde tijdens de Tweede Wereldoorlog, en daarbij belangrijke begrippen gebruiken zoals verzet, collaboratie en hongerwinter.

📌 Doel 2: Je kunt je inleven in het leven van verschillende mensen tijdens de oorlog en hun keuzes begrijpen, bijvoorbeeld door een dagboek of brief te schrijven en te bespreken.

Nederland raakt betrokken bij de oorlog

HERHALING:

👀 mobilisatie

👀 capitulatie

Wat is mobilisatie?

1. Het leger gereed maken voor de oorlog
2. Het leger terughalen
3. Een ontwikkeling binnen een land

Wat betekent capitulatie?

1. Dat je toch mee gaat doen met de oorlog
2. Dat je neutraal bent
3. Dat je wordt binnen gevallen
4. Dat je je overgeeft

Vul de juiste antwoorden in.

Het Nederlandse leger bereidde zich voor op een mogelijke aanval vanuit het oosten door …(a)… van het leger.

Ondanks de tegenstand van het Nederlandse leger zag de legerleiding het

hopeloze van doorvechten in en ging over tot …(b)… .

Sommige Nederlanders hebben de Duitse bezetter geholpen met het vervolgen van Joden. Zij maakten zich schuldig aan …(d)… .

collaboratie

capitulatie

mobilisatie

Nederland onder Duitse heerschappij

Toen Duitsland Nederland in mei 1940 bezette, leek het in het begin alsof er niet veel veranderde. Maar al snel werd het dagelijks leven strenger en onvrijer. De Duitsers probeerden controle te krijgen over de samenleving en het denken van mensen. Niet iedereen accepteerde dit: sommige mensen werkten samen met de bezetter, anderen kwamen juist in verzet.

Nederland onder Duitse heerschappij

👀 Razzia’s

Vanaf 1941 organiseerden de Duitsers razzia’s: klopjachten waarbij ze Joden en tegenstanders van de nazi’s oppakten. Hele straten werden afgezet, mensen werden zonder waarschuwing meegenomen. Veel Joden probeerden daarom onder te duiken.

Hoe gingen Nederlanders hiermee om?

Veel Nederlanders waren geschokt door het geweld tijdens de razzia’s. Sommige mensen keken weg uit angst, anderen probeerden Joden te helpen door hen te laten onderduiken. De razzia van februari 1941 leidde zelfs tot de Februaristaking – een zeldzaam massaal protest tegen de Jodenvervolging.

Nederland onder Duitse heerschappij

👀 Rechtsstaat

Nederland was geen rechtsstaat meer onder de bezetting. Politieke partijen werden verboden, er was censuur, en mensen konden zonder reden worden opgepakt. Burgers hadden geen bescherming meer tegen machtsmisbruik van de overheid.

Hoe gingen Nederlanders hiermee om?

Veel mensen pasten zich aan en probeerden zo goed mogelijk te leven zoals vóór de oorlog. Sommigen legden zich erbij neer, anderen weigerden de nieuwe situatie te accepteren en gingen in verzet of hielpen onderduikers. De meeste Nederlanders pasten zich aan, maar sommigen probeerden er toch het beste van te maken zonder actief te kiezen.

Nederland onder Duitse heerschappij

👀 Collaboratie

Sommige Nederlanders werkten samen met de bezetter. Ze gaven bijvoorbeeld Joodse onderduikers of verzetsleden aan of sloten zich aan bij de NSB. Deze mensen noemen we collaborateurs.

Hoe gingen Nederlanders hiermee om?

De meeste mensen waren geen collaborateur. Slechts een kleine groep werkte actief met de Duitsers mee. Zij werden vaak gezien als verraders. Na de oorlog werden ze ook gestraft. Er waren echter ook veel mensen die ‘stilzwijgend’ meewerkten of wegkeken, soms uit angst of eigenbelang

Nederland onder Duitse heerschappij

👀 Verzet

Niet iedereen paste zich aan. Verzetsgroepen hielpen Joden onderduiken, vervalsten documenten, verspreidden kranten of pleegden aanslagen op de Duitsers. Het verzet werd vanaf 1943 steeds actiever.

Hoe gingen Nederlanders hiermee om?

In het begin waren er nog weinig mensen die zich verzetten. Maar na 1943 groeide het verzet sterk. Verspreid over heel Nederland hielpen mensen Joden, stalen voedselbonnen of schoten collaborateurs dood. Toch bleef het een relatief kleine groep; verzet was gevaarlijk en veel mensen durfden niet of kozen ervoor om niets te doen.

Nederland onder Duitse heerschappij

👀 Februaristaking

In februari 1941 brak er in Amsterdam een grote staking uit tegen de eerste razzia’s. aanleiding was dat de Duitsers tijdens een razzia427 Joodsa Amsterdammers met grof geweld hadden opgepakt. Trampersoneel legde uit woede het werk neer en tienduizenden mensen deden mee. De Duitsers sloegen het hard neer, maar het was een krachtig protest.

Hoe gingen Nederlanders hiermee om?

De staking liet zien dat veel mensen boos en geschokt waren door het harde optreden van de Duitsers tegen Joden. Toch bleef het bij deze ene grote staking. De Duitsers sloegen het protest met geweld neer, wat veel mensen angstig maakte om opnieuw in actie te komen. Het bleef wel een symbool van solidariteit.

De laatste oorlogsjaren in Nederland

Vanaf 1943 begon de situatie in Nederland zwaarder te worden. De Duitsers verloren terrein aan het oostfront en hadden meer soldaten en arbeiders nodig. Dat had grote gevolgen voor de Nederlandse bevolking: meer dwang, meer tekorten, en uiteindelijk honger.

Spoorwegstaking september 1944 en de Hongerwinter

• De regering in Londen roept op tot een spoorwegstaking om de Duitsers te dwarsbomen
  
• --> gevolg is tekort aan voedsel en brandstof in de grote steden
  
• 1944-1945 Bevoorrading West-Nederland stopt (Spoorwegstaking)
• Hongerwinter breekt uit 
  
• In de Hongerwinter van 1944 stierven meer dan 20.000 mensen van de honger en van de kou.
• --> spoorwegstaking viel samen met operatie Market Garden

0

Welk begrip of onderdeel is nog onduidelijk?

Hier mag je anoniem plaatsen wat je nog kwijt wilt aan/over mij of over mijn lessen