3.1 De geschiedenis herhaalt zich

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.1 De geschiedenis herhaalt zich

H3 Klimaatverandering in perspectief

Klimaatvraagstukken

Lesdoel

• Wat is de invloed van natuurlijke factoren op klimaatveranderingen? 
  
• Welke invloed heeft de mens op klimaatveranderingen? 
  
• Welke onzekerheden zijn er over de oorzaken en de gevolgen van het versterkte broeikaseffect?
  

-> de oorzaken van klimaatverandering

Welke elementen hebben in het verleden gezorgd voor veranderingen in het klimaat?

Natuurlijke factoren

Wat valt op? 

Wat is nu anders?

Natuurlijke factoren

• Externe variabelen: iets dat van buitenaf invloed uitoefent op het klimaatsysteem. Met wisselende sterkte actief, erg onregelmatig! 
• Zoals:

          - heftige vulkaanuitbarsting: stof in atmosfeer ->reflectie  

                -> verkoeling (korte termijn)

          - Zonneactiviteit: hoe actiever de zon, hoe meer  

                warmteafgifte

Natuurlijke factoren

• Interne variabelen: factoren in het klimaatsysteem die met wisselende sterkte actief zijn en zo het klimaat beïnvloeden.
• Zoals:

        - El Niño/zeestromen

Niet alles te verklaren vanuit deze natuurlijke factoren.

Wat speelt nog meer?

Broeikasgassen: natuurlijk proces?

3.1

lezen t/m p 81

opg 1 t/m 3

opg 1

Wat kun je uit figuur 3.1 aflezen over
de mondiale temperatuur in 1939?

• In 1939 was de afwijking van de wereldtemperatuur ten opzichte van de periode 1950 - 1980 0 °C.

opg 1

Wat kun je uit figuur 3.1 aflezen over
de mondiale temperatuur in 2014?

• In 2014 was de afwijking van de wereldtemperatuur ten opzichte van 1950 - 1980 0,7 °C.

opg 1

Welke conclusie kun je uit figuur 3.1 

trekken over de negatieve afwijking 

in de periode 1900 - 2014 als je die 

vergelijkt met de periode 1950 - 1980?

• Vanaf jaren '80 is er geen negatieve afwijking ten opzichte van de periode 1950 - 1980 geweest.

opg 2

Hoe groot was de afwijking van de 

wereldtemperatuur ten opzichte van 

de periode 1950 - 1980 in de twee 

jaar na de uitbarsting van de Pinatubo?

• De afwijking was + 0,1 °C.

opg 2

Wat was de bijdrage van vulkanisme

aan de afwijking van de wereld-

temperatuur volgens figuur 3.3 

in die twee jaar (na Pinatubo)?

• De bijdrage van de vulkaan was
  –0,55 °C.

opg 2

Verklaar het verschil tussen de antwoorden op vraag 2a en 2b.

Gebruik daarbij een natuurlijke factor en een menselijke factor.

• In die tijd zorgde El Niño voor een positieve opwarming.
• Door meer CO2-uitstoot dan in de periode 1950 - 1980 warmt de aarde ook meer op. Het totaal zorgde voor een lagere afwijking, maar niet negatief.

situatiebeschrijving

Door de uitstoot van tonnen as en andere deeltjes die hoog in de lucht terechtkomen en niet gelijk uitgeregend worden (oorzaak), daardoor

kan de zonnestraling minder goed het aardoppervlak bereiken, waardoor het afkoelt (gevolg).

Welke gassen

CH4, CO2, N2O en waterdamp

• methaan: vee geeft veel methaanuitstoot door onder andere mest en winden
  

Menselijke factoren

Broeikaseffect is natuurlijk en maakt dat wij op aarde kunnen leven (temp. 31°C hoger)

Versterkte broeikaseffect: sterkte toename broeikasgassen door bevolkingsgroei, ontwikkelingen in de landbouw en de opkomst van de industrie. 

Urban Heat Island 

Permafrost

Santorini

Temperatuurstijging

Erg onzeker, door alle factoren die een rol spelen in het klimaat. 

Dus: 

scenario's

Opdrachten

Maak Klimaatvraagstukken

Hoofdstuk 3

§ 1

Opdr. 2, 3, 6 en 10

Conclusie

1. Wat is de invloed van natuurlijke factoren op klimaatveranderingen?
   
2. Welke invloed heeft de mens op klimaatveranderingen?
   
3. Welke onzekerheden zijn er over de oorzaken en de gevolgen van het versterkte broeikaseffect?