Meer dan lezen §5 en §6

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom 2htvtb!

Pak alvast je leesboek

Hallo 2vd!

Deze les:

• Uitleg §5 en §6
• Oefenen!

Lesdoel

Je kan/weet

• onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken in een tekst. 
• de belangrijkste informatie van een tekst beknopt weergeven in een schema of een samenvatting.
• langere teksten met veel informatie lezen en begrijpen aan de hand van het stappenplan lezen.

Hoofd- en bijzaken

Hoofdzaken

• De belangrijkste informatie over het onderwerp
• Op voorkeursplaatsen: inleiding, slot en begin of einde van een alinea

Bijzaken

• Informatie die minder belangrijk is (anekdotes, voorbeelden)  
• Kun je weglaten in een tekst > het belangrijkste blijft dan over

HOOFDZAKEN

- meestal aan het begin of het einde

- feiten, jaartallen of eigenschappen

Samenvatting:

alleen hoofdzaken opschrijven

                      

                        BIJZAKEN

  - extra uitleg en voorbeelden

 - maken de tekst leuker, 

    duidelijker en beter te begrijpen

Wat is de hoofdzaak?
De burgemeester bezocht afgelopen zaterdag mevrouw de Jong voor haar honderdste verjaardag.
Mevrouw de Jong woont in een verzorgingshuis.

___________________

1. De burgemeester bezocht afgelopen zaterdag mevrouw de Jong voor haar honderdste verjaardag.
2. Mevrouw de Jong woont in een verzorgingshuis.

Wat is de hoofdzaak?
Alle leerlingen van klas twee hebben voor de herfstvakantie de boswachter geholpen.
De leerlingen moesten op de fiets naar het bos.
In het bos werden ze in groepen ingedeeld.

________________

1. Alle leerlingen van klas twee hebben voor de herfstvakantie de boswachter geholpen.
2. De leerlingen moesten op de fiets naar het bos.
3. In het bos werden ze in groepen ingedeeld.

Kernzinnen en deelonderwerpen

• In een tekst worden verschillende aspecten van het onderwerp besproken
• Deelonderwerpen: verdeeld over de alinea's van de tekst
• De hoofdzaak van een alinea staat in de kernzin
• Meestal eerste, laatste en soms tweede zin van alinea 
• Andere zinnen: bevatten bijzaken

Het stappenplan lezen

Als je een tekst leest voor een proefwerk of SO, volg je een aantal stappen. Bedenk voordat je leest waarom de tekst leest. Bepaal dan welke stappen uit het stappenplan nodig zijn.

Stap 1: Oriënterend lezen

Het doel van oriënterend lezen is het onderwerp van de tekst vinden.

1. Bepaal het onderwerp van de tekst:
lees de titel, bekijk de eventuele afbeelding(en) en lees de eerste alinea(’s).

2. Vraag je af:

- Wat weet ik al van dit onderwerp?

- Wat zou er over dit onderwerp in de tekst staan?

Het doel van globaal lezen is om deelonderwerpen te vinden. 

3. Stel vast uit welke alinea(’s) de inleiding en het slot bestaan. Zet strepen tussen inleiding,

 middenstuk en slot.

4. Probeer in het middenstuk deelonderwerpen te onderscheiden: lees van elke alinea het begin en het eind en ga op zoek naar kernzinnen. Zet een streep tussen alinea’s die elk bij een ander deelonderwerp horen.

Stap 2: Globaal lezen

Stap 3: Precies lezen

Het doel van precies lezen is weten
waar de tekst over gaat.

5. Ga na of je eerdere verwachtingen over de tekst worden bevestigd.

6. Noteer (in de kantlijn) de betekenis van woorden die je niet kent: gebruik de woordraadstrategieën en zo nodig een woordenboek.

7. Markeer van elke alinea de kernzin of de woorden die samen de belangrijkste informatie bevatten.

8. Markeer de signaalwoorden die verbanden tussen alinea’s aangeven.

Stap 3: Precies lezen

9. Noteer (in de kantlijn) de deelonderwerpen: formuleer ze als een informerend kopje of als een vraag die in het betreffende tekstgedeelte wordt beantwoord.

10. Markeer de signaalwoorden die een verband tussen of binnen zinnen aangeven.

11. Markeer de hoofdgedachte van de tekst of noteer die in eigen woorden.

12. Noteer het (belangrijkste) tekstdoel.

Woordbegrip

Schrijf de volgende woorden op:

Minimaliseren

opgeleukt

uitspattingen

aanvaring

liberalisering

tijdgeest

in kwestie

interpretatie

heeft een prijs

afgezet tegen

Woordbegrip

Vind de juiste betekenis bij de woorden die je hebt opgeschreven:

1. bijzonderheden; afwijkingen van wat gewoon is
2. brengt verplichtingen met zich mee
3. conflict; meningsverschil
4. het vrijgeven; afschaffing van beperkingen/regels
5. manier waarop mensen denken of handelen in een bepaalde periode
6. opvatting; uitleg/invulling
7. vergeleken met
8. verfraaid; mooier gemaakt
9. waar het om ging; waarover gesproken werd
10. zo klein mogelijk maken

Woordbegrip

• minimaliseren (al. 3) – 10. zo klein mogelijk maken
  
• opgeleukt (al. 3) – 8. verfraaid; mooier gemaakt
  
• uitspattingen (al. 4) – 1. bijzonderheden; afwijkingen van wat gewoon is
  
• aanvaring (al. 4) – 3. conflict; meningsverschil
  
• liberalisering (al. 4) – 4. het vrijgeven; afschaffing van beperkingen/regels
  
• tijdgeest (al. 5) – 5. manier waarop mensen denken of handelen in een bepaalde periode
  
• in kwestie (al. 5) – 9. waar het om ging; waarover gesproken werd
  
• interpretatie (al. 5) – 6. opvatting; uitleg/invulling
  
• heeft een prijs (al. 7) – 2. brengt verplichtingen met zich mee
  
• afgezet tegen (al. 8) – 7. vergeleken met

Cursus 1 §5 hoofd- en bijzaken

Wat: Maak van §5  opdracht  1 en 2 af p. 32-35, maak daarna opdr. 1 van § 6 p. 40 t/m 43.

Hoe:  Individueel, maar je mag op fluisterniveau overleggen met degene die naast je zit. 

Hulp: Theorie uit je boek of internet.

Tijd: 25 min.

Uitkomst: Geoefend met leesbegrip, hoofd- en bijzaken

Klaar?

Leesboek of ander huiswerk 

Vooruitblik

Volgende les: 

Verder met hoofd- en bijzaken