010 / 009 KUA Jazz (Elo) bestand

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

JAZZ

KUA

INTRO DIA

Je kunt de muziek opzetten al opzetten als leerlingen het lokaal inkomen.

Lesplanning

Huiswerk bespreken

Intro Jazz

Blues

Ragtime

Jazz

Examenvragen

Huiswerk

Leerdoelen

• De muziek kunnen herkennen van blues
• De muziek kunnen herkennen van ragtime
• De muziek kunnen herkennen van jazz
• Waardering van de Afro-Amerikaanse muziek (jazz) begrijpen

QUIZ

vragen over 

Jazz & muziekinstrumenten

Log in met je telefoon

Indeling op bespeelwijze

VRAAG 1: Welk instrument hoor je hier?

1. Gitaar
2. Clavecimbel
3. Keyboard
4. Piano

VRAAG 2: Welk instrument zie je hier?

 JAZZ

Jazz is ontstaan uit een combinatie van Blues, (african) spirituals, Ragtime & Europese muziek (klassieke muziek en  europese instrumenten --> Saxofoon is een belgische uitvinding!)

INFO:

jazz is een muziekstijl met een rijke en boeiende historie.

Vandaag de dag wordt jazz door veel mensen als ‘intellectuele’ muziek beschouwd en ‘cultureel hoogstaand’. Dat staat eigenlijk in schril contrast met de oorsprong van het woord ‘jazz’. Van oorsprong werd de naam ‘jazz’ (destijds geschreven als ‘jass’) namelijk gebezigd voor de muziek die werd gespeeld in de bordelen van de wijk Storyville in New Orleans. 

We bekijken een het nummer 'So What' van Miles Davis. Kijk en luister goed. De volgende twee vragen gaan hierover.

00:18

VRAAG 5: welk instrument bespeelt Miles Davis hier?

00:57

VRAAG 6: de ritme sectie in het nummer bestaat uit?

1. Alleen drums
2. Alleen contrabas
3. Contrabas & drums
4. Contrabas, drums & piano

VRAAG 8: Welke onderdeel van het drumstel wordt hier bespeeld?

1. Basedrum
2. Floor Tom
3. Snaredrum
4. Hi-hat

VRAAG 10 (laatste vraag): Welk instrument speelt hier de melodie?

1. Klarinet
2. Tuba
3. Saxofoon
4. Trombone

Beluister tot ca. 1.25

Blues 

• muziek van onderdrukte bevolkingsgroep
• Onderwerp blues vaak over de ellende van de zwarte bevolking
• naam blues komt voort uit ' I am Feeling blue': bedroefd

Blues kenmerken 1/2

• Inhoud: neerslachtige karakter → afspiegeling van toenmalige zorgelijke situatie van dagelijks leven → na afschaffing van slavernij is hij vrij, maar heeft geen rechten
  
• Slepend tempo → langzame swing-beweging (subtiel uit de maat, spannende timing) met uitroepen (‘call and response’)
  

Blues kenmerken 2/2

Uitvoering:

• ‘Blue notes’ → noten die in combinatie met de begeleidingsakkoorden een spanning oproepen
• ‘Dirty intonation’ → rauw, schrapend stemgeluid
• ‘Glissando’ → glijdende uithalen
• vast akkoordenschema- 12 maten schema dat continu herhaald wordt

Blue note

Onzuivere noot die soms verglijdt (glissando) (vanaf 0:40)

Call and Response

Komt uit de Gospel

"Vraag en Antwoord"

Voorzanger stelt de vraag en het koor antwoordt 

In Jazz:

Met zang of instrumentaal

Solist vs. meerdere muziekinstrumenten.

Patroon in liedjes waarbij een musicus een vraag (oproep) doet die beantwoord wordt door een of meerdere musici. De vraag kan gesteld worden door een voorzanger, maar ook door een muziekinstrument nagebootst worden. Het antwoord wordt gegeven door een koor of met een of meerdere muziekinstrumenten. De techniek heeft als het ware de functie van een gesprek

Ragtime

Eerste jazzuiting 

ragging timing - Verscheurde tijd

                                    *sommige noten iets langer/eerder gespeel*

Veel populariteit ( ook in Europa) 

Ragtime: kenmerken

• De eerste vorm van vermenging →  eerste genoteerde zwarte muziek
• Marsachtige pianomuziek met een swingende melodie 
  
• Vaak gespeeld in “honky tonks”
  
• Kenmerken:
  
• Strakke baspartij, melodie gaat hier tegenin
  
• ‘Ragged time’ → gescheurde maat (klinkt als: melodie loopt voor begeleiding uit of er juist achteraan)
  
• Improvisatie
  

Ragtime: voorbeeld

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

START van Jazz

• Jazz is ontstaan uit een combinatie van Blues,(african) spirtuals, ragtime en Europese muziek.
• Europese instrumenten --> saxofoon = belgisiche uitvinding.
• veel verschillende soorten jazz. 
• New Orleans en chicago-style-jazz (muziek voor de zwarte bevolking)
• Dixieland (jazz voor de witte bevolking

www.npostart.nl

Optie voor als je veel tijd over hebt...

JAZZ STIJLEN

1. 10's-20's: New Orleans (zwart) & Dixieland (wit)
2. 30's: Swing
3. 40's: Bebop
4. Na de Bebop:

• 50's: Cool jazz & Hard Bop
• 60's: Freejazz
  
• 70's: Jazz Rock of Rock Jazz/ Fusion
• 80's -2007: Institutional Period (Neo Bop, Neo Jazz, Eclectic Jazz)
• 2007-nu: Digital period/ digitaal tijdperk

INFO

Jazz kent vele stijlen. We bespreken deze les de: 

1. New Orleans
2. Dixieland
3. Swing
4. Bebop
5. Na de bebop (cool & freejazz)

De belangrijkste kenmerken van jazz muziek zijn o.a. de swing feel, de syncopen (accenten op onverwachte momenten) en de hoge mate van improvisatie (zowel bij het spelen van akkoorden als in de solo's). Dit betekent dat er voor de jazz muzikanten een enorme ruimte is voor creativiteit en eigen inbreng.

We bespreken zo kort de verschillende stijlen. Maar eerst uitleg over syncopen 

Jazz kenmerken 1/2

1. Solo met improvisatie (scatten)

2. Zang waar tekst en precieze melodie geheel los kunnen staan

3. SYNCOPE!!! is een ritme waarbij een of meer tonen niet op de tel of puls vallen, waardoor een of meer normale accenten verlegd worden

Jazz kenmerken 2/2

4. Blues, Bluenotes (dirty intonation)

5. Swing, in vierkwartsmaat de 8 achtsten –de eerste achtste worden langer gespeeld dan de tweede

6. Typische bezetting: drums, bas, trompet, trombone en saxofoon

Syncope (ritme)

Accent op een "onverwacht" moment (uit de tel/puls)

EERST EVEN DIT:

Wat is ritme?

Noten van verschillende lengtes vormen samen een ritme. Het ritme van een muziekstuk hangt sterk samen met de maatsoort en met de afwisseling van sterke en zwakke maatdelen. Denk bijvoorbeeld aan het ritme van je hart, of aan het ritme van een tikkende klok (tik tak tik tak).

Wat is een syncopisch ritme

In de pop- en jazzmuziek hoor je heel wat syncopes.

In de muziek spreekt men van een syncope wanneer een of meer tonen niet op de tel of puls vallen, waardoor een of meer normale accenten verlegd worden.

De syncope wordt in de muziek gebruikt om het accent te verleggen, om het accent op een andere dan de gebruikelijke / verwachte plaats aan te brengen. Vaak is dit de plek vlak voor het verwachte telaccent of vlak na de verwachte tel.

Of in simpele woorden…

Een syncope is wanneer er geen toon klinkt op een plek in de maat waar je het wel verwacht.

Scatten (improvisatie)

 betekenisloze woorden zingen 

`dwee`, `da` `ool`, `bop`, `bam

EERST EVEN DIT:

Wat is ritme?

Noten van verschillende lengtes vormen samen een ritme. Het ritme van een muziekstuk hangt sterk samen met de maatsoort en met de afwisseling van sterke en zwakke maatdelen. Denk bijvoorbeeld aan het ritme van je hart, of aan het ritme van een tikkende klok (tik tak tik tak).

Wat is een syncopisch ritme

In de pop- en jazzmuziek hoor je heel wat syncopes.

In de muziek spreekt men van een syncope wanneer een of meer tonen niet op de tel of puls vallen, waardoor een of meer normale accenten verlegd worden.

De syncope wordt in de muziek gebruikt om het accent te verleggen, om het accent op een andere dan de gebruikelijke / verwachte plaats aan te brengen. Vaak is dit de plek vlak voor het verwachte telaccent of vlak na de verwachte tel.

Of in simpele woorden…

Een syncope is wanneer er geen toon klinkt op een plek in de maat waar je het wel verwacht.

New Orleans Jazz

Jazz is geboren in New Orleans. (storyville) Er wonen allerlei culturen daar en ze gaan goed samen. Er zijn veel bandjes op straat te vinden. Vaak zijn het zwarte of creoolse bandjes die de volgende bezetting hebben: Klarinet, trompet, trombone, akoestische bas en drums. Hier kreeg dus de jazzinstrumentatie al vorm. In de muziek van deze bandjes zitten al veel syncopische ritmes en swing. Ook blues is hier terug te vinden want alle blaasinstrumenten spelen tegelijk een improvisatie. Het klinkt als een rommeltje maar dat betekent ‘jazz’ ook. Deze oudste jazzstijl heet New Orleansjazz.

Chicago-style-Jazz

In 1917 werd Storyville, het beroemde uitgaanscentrum aan Basin Street in New Orleans, gesloten en gesloopt en het centrum van de jazz verplaatste zich van New Orleans naar Chicago. De werkverdeling van de instrumenten bleef.

 Verschillen met de jazz uit New Orleans zijn:

• Er werd vooral solistisch geïmproviseerd. Dit wil zeggen dat de solostem de belangrijkste stem is en dat de anderen deze stem begeleiden.

Dixieland

Dixieland ontstond net als jazz door de zwarte bevolking van New Orleans, onder invloed van muziekstijlen als ragtime en blues. 

Echter, daar waar jazz zich ontwikkelde tot een muziekstijl dat het hebben moet van improvisatie, is dixieland wel gestructureerd.

Doordat dixieland wel gestructureerd was, was deze muzieksoort ook aanvaardbaar voor het blanke publiek, die de ongestructureerde vorm associeerde met losse zeden en een lage sociale status.

Hoe heet de rosse buurt in New Orleans waar de jazz is ontstaan?

1. Mardi Gras
2. Jazzville
3. Storytown
4. Storyville

Waar haalde jazz zijn inspiratie vandaan?

1. Klassieke franse wijsjes
2. Spirtuals
3. Ze haalde bijna overal inspiratie vandaan
4. Blues

Accent op een "onverwacht" moment (uit de tel/puls)

1. Swing
2. Scatten
3. Syncope
4. Blue notes

Wordt interessant gevonden door avant-garde want:

Voor expressionisten : jazz wordt als regel niet uitgeschreven.

musici veelal autodidact - niet academisch geschoold.

deels hun wortels in Afrika. Afrikaanse kunst is in die tijd een inspiratiebron voor veel expressionisten en kubisten.

komt deels tot stand door te reageren op medemusici. Er is veel improvisatie.

lak aan academische regels. De ‘blue note’, een kenmerk van jazz, is bijvoorbeeld een bewust ingezette valse noot.

Jazz en ragtime hebben een bedenkelijke reputatie bij de conservatieve, burgerlijke bourgeoisie. Juist tegen die groep zet de avant-garde zich sterk af.

Wat vond het grote publiek?

• Eerst: slechte reputatie, dansmuziek voor lagere sociale klassen, met name door waar het gespeeld werd (Storyville)
• Later: jazzmuzikanten trekken rond, verschillende stijlen ontwikkelen zich 
• Steeds populairder bij de jeugd en het wordt commercieel
• Chicago- en New Orleans-style jazz is vooral zwart, maar er ontstaat ook 'witte jazz': Dixieland

Samengevat: 

Jazz is ontstaan uit: Spirituals, ragtime, blues en Europese muziek (marching bands)

Er zijn heel veel Jazz stijlen, de bekendste: New Orleans/ Dixieland, Swing,  Bebop, Cool Jazz, Rock Jazz/Fusion

Belangrijkste 'algemene' kenmerken:

- Swing feel: stuwend ritme 

- Gebruik van 'syncopen': accenten op onverwachte momenten

- Hoge mate van improvisatie:enorme ruimte voor creativiteit en eigen inbreng (maar... wel gestudeerd!)

- Instrumentale bezetting (Ritme sectie, Melodie sectie) bestond meestal uit: slagwerk, bas, blazers, gitaren, piano en ook vaak zang (later ook elektrische instrumenten --> elektrische gitaar, synthesizer)

Leuk weetje: de jazz inspireerde moderne componisten zoals Stravinsky

Belangrijke Jazz personen

Louis Armstrong.(jazz trompetist)

Billie Holiday (jazz zangeres)

Bessie Smith (blues zangeres)

Duke Ellington (pianist)