H4 Woordenschat Pleonasme en Tautologie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Verwachtingen voor 3HB

Schakeltijd: 

1. Mobiel in tas  

2. Boek -Schrift - pen op tafel

3. Kletsen, tekenen, lezen.

5 minuten

Geluidsniveau: 

gewoon praten

Lezen

Tautologie en pleonasme herkennen, begrijpen en gebruiken. 

Het gaat over overtollig woordgebruik

Slides en theorie boek

Economie

Maak opdracht 1 t/m 5

Hoe ging het? 

Maak opdracht 1 t/m 5

Pleonasme

Het nog eens in een tweede woord uitdrukken van iets dat al in het hoofdwoord besloten ligt. 

Voorbeeld: Nat water, Witte schimmel, Rood bloed,  Een houten boomstam, Het groene gras en Een ronde cirkel.

Pleonasme

De zolder waar wij het geheim ontdekten,

Lag hoog in't huis, en 't uitzicht op de dijk

Simon Vestdijk

Pleonasme

Stijlfout  of stijlmiddel?   

Witte sneeuw (‘wit’ is een inherente eigenschap van ‘sneeuw’ en maakt dus deel uit van de betekenis van sneeuw), 

iets opnieuw herhalen (‘opnieuw’ zit al besloten in de betekenis van herhalen), 

een verbetering ten goede (’ten goede’ maakt deel uit van de betekenis van verbetering).

Tautologie

Een vorm van dubbel zeggen, 

waarbij twee begrippen die hetzelfde betekenen 

naast elkaar worden gezet.

Voorbeeld: eeuwig en altijd, pais en vree, enkel en alleen, nooit ofte nimmer, onmiddellijk en meteen en niettemin toch.

Voorbeeld

Te zijner tijd. Gij opent en ontsluit

Uw hant, en deelt elck zijn nooddruft

Joost van den Vondel

Voorbeeld

'Hij is alleen; ik eenzaam en verlaten'

Levi Weemoed

Tautologie

Stijlfout of  stijlmiddel? 

Vaste combinaties, ingeburgerd als stijlmiddel:

eeuwig en altijd, pais en vree, enkel en alleen, 

nooit ofte nimmer. 

Gemakkelijk één van de twee weglaten:

verheugd en blij, afgemat en uitgeput, onmiddellijk en meteen en niettemin toch.

Pak je schrift en Schrijf op

Uitleg: wat is een pleonasme + voorbeeld

Uitleg: wat is een tautologie + voorbeeld

Pleonasme - Tautologie

Zoek de herhaling op in de zin.

Is het:  

Deel/aspect/eigenschap van een groter geheel? ->Pleonasme

Dubbelop zeggen van dezelfde soort? ->Tautologie