1,3 Een verzuilde samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Welkom in de geschiedenisles!

Nederland van 1848 tot 1914

Begin met de vraag: waar hebben we het de vorige les over gehad? 

Laat leerlingen benoemen:

- samenleving/maatschappij

- sociale omgeving

- identiteit

- regels en wetten

- sociaal wezen

- etc.

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling
• Een verzuilde samenleving
  
• Opdrachten 
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

• Je kunt uitleggen waarom Nederland eind 19e eeuw verzuild raakte.

• Je kent de 4 zuilen en kunt aangeven wat hun belangrijkste politieke doelstellingen waren.

• Je kunt verschillen en overeenkomsten tussen de katholieken en protestanten noemen.

• Je kunt uitleggen wat de Schoolstrijd inhield.

• Je kunt uitleggen waarom de kieswet van 1896 het “Caoutchouc-artikel” heette.

Herhaling 

• Hoe waren de omstandigheden van de arbeiders in de 18de en 19de eeuw?
• Hoe noemen we dit probleem ook wel?
  

• Welke oplossingen werden daarvoor bedacht?

Politieke stromingen

1. Liberalen
2. Confessionelen 
   Protestanten & Katholieken
3. Socialisten

Liberalen

• Rijke burgers, eerste politici
• Thorbecke
• Politieke partij: Liberale Unie.
• Overheid moet zich zo min mogelijk met het land bemoeien, alleen zorgen voor veiligheid. Zeker niet met de economie.

Socialisten

• SDAP
• Pieter Jelles Troelstra
• Opkomen voor fabrieksarbeiders.
• Gelijkheid

Confessionelen

• Twee stromingen: Katholieken en protestanten.

• Beleid moet zijn volgens christelijke leer.

• Beiden willen dat overheid ook bijzondere scholen (christelijke scholen) betaald.

• Beiden zijn tegen socialisten en revolutie.

Hetzelfde geloof?

• Wat is het verschil tussen protestanten en katholieken?

Protestanten

• Eerste politieke partij van Nederland: ARP (1879).

• Abraham Kuyper
  

• Stemmers: "Kleine Luyden": arbeiders die hard werkten: winkeliers, schoolmeesters, boeren.

• Kuyper wil dat zijn achterban mag stemmen.  

Katholieken

• RKSP & KVP

• Herman Schaepman

• Achtergestelde groep (alleen veel katholieken in het Zuiden). Willen zelfde rechten als protestanten.

Caoutchouc-artikel

• In 1887 wordt het kiesrecht uitgebreid. Nu mogen alle volwassenen stemmen die 'hiervoor geschikt zijn'.

• Hierdoor zijn er vanaf dit moment veel politici die met argumenten de kiesdrempel lager maakt.

• Caoutchouc = rubber (is ook in vormen te kneden).

Verzuiling

• Politieke stromingen zijn ook in gewone leven van grote invloed:

• Verzuiling: iedereen leeft binnen zijn eigen groep.

1. Protestanten
2. Katholieken
3. Socialisten
4. Neutralen (liberalen etc).

Sociale Wetten

• Liefdadigheid alleen is niet genoeg om armen te helpen. 
• Overheid moet ingrijpen in deze situatie, maar hoe? =Sociale Kwestie.

De schoolstrijd

• Het openbare onderwijs werd betaald door de overheid en was neutraal.
• Protestanten en katholieken richtten hun eigen scholen op. Dit is het bijzonder onderwijs.

• De confessionelen streden voor gelijke rechten (emancipatie):

1. De overheid moest ook bijzondere scholen financieren (schoolstrijd).
   
2. Bij het maken van wetten moet meer rekening gehouden worden met geloof

in de Pacificatie van 1917 wordt afgesproken:

• Alle mannen ouder dan 23 hebben algemeen kiesrecht, zij mogen stemmen

• Passief kiesrecht voor vrouwen (actief kiesrecht vanaf 1919/1922) Let op: actief kiesrecht is dat je zelf mag stemmen, passief kiesrecht is dat mensen op jou mogen stemmen, dus dat je je verkiesbaar kunt stellen)

• stelsel van evenredige vertegenwoordiging in plaats van districtenstelsel (verkiezingen)

• Gelijke financiering voor zowel openbaar- als bijzonder onderwijs (einde Schoolstrijd)

Nieuw kiesstelsel

• Districtenstelsel (vóór 1917): verdeling in districten (gebieden), meeste stemmen van district krijgt een zetel.
  
  
• Voordeel: je stemt op iemand uit je regio, die kennen jou en je belangen.
  Nadeel: alleen winnaar district komt in de kamer, geen kleine partijen.
  

• Stelsen van evenredige vertegenwoordiging (na 1917):
  
  
• Nadeel: je kent niet per definitie de politici, staan ver van je af
  
  
• Voordeel: elke stem is even zwaar
• Voordeel: Kleine partijen maken een kans
  
• Voordeel: meeste stemmen hele land wint.

Controle

Paragraaf 1,2 - Werken en wonen
Blz. 17 t/m 23
Opdrachten: 2, 4, 5, 7, 8, 9, 11

Opdrachten

Paragraaf 1,3 - Een verzuilde samenleving

Blz. 17 t/m 23

Opdrachten: 3, 5, 7, 8, 9

Schrijf dit in je Plenda!

Afsluiting

Aan het eind van deze les kun je:

• Je kunt uitleggen waarom Nederland eind 19e eeuw verzuild raakte.

• Je kent de 4 zuilen en kunt aangeven wat hun belangrijkste politieke doelstellingen waren.

• Je kunt verschillen en overeenkomsten tussen de katholieken en protestanten noemen.

• Je kunt uitleggen wat de Schoolstrijd inhield.

• Je kunt uitleggen waarom de kieswet van 1896 het “Caoutchouc-artikel” heette.

Fijne dag!