3.5 Variatie in genotype

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

3.5 Variatie in genotype

Vandaag

Herhalen 3.4

Uitleg 3.5

Maak je unieke kind

Opdrachten 3.5

Casus 2

In deze familie hebben sommige mensen een kuiltje in hun kin. 

Casus 2

1. Vul de genotypen in van persoon 3 en 4 als zij allebei géén kuiltje hebben, maar hun kind (persoon 5) wel.

2. Wat is het genotype van persoon 5?

3. Hoe weet je dit?

4. Is de eigenschap dominant of 

recessief?

 

Casus 3

In deze familie hebben sommige personen een recessieve aandoening, Cystic Fibrose oftewel taaislijmziekte. Bij taaislijmziekte is het slijm in de longen, 

keel en darmen taai en dik. Dit geeft

verstoppingen in organen. 

Alleen persoon 2, 4 en 5 hebben 

de aandoening.

Casus 3

1. Wat kun je zeggen over het genotype van persoon 1?

2. Wat is het genotype van persoon 4?

3. Wat is het genotype van persoon 3? 

Leg uit.

Zie deze stamboom, kan je afleiden welke eigenschap dominant is?

1. Ja, zwart
2. Ja, wit
3. Nee, niet af te leiden

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

- Je kunt omschrijven wat een mutatie is en je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat.

Ongeslachtelijke voortplanting

• Een deel van het organisme groeit uit tot een nieuw individu
  
• Stekken, knollen, weefselkweek
  
• Groei vindt plaats door mitose (gewone celdeling)
• Genotype van ouder is gelijk aan de nakomelingen 

Geslachtelijke voortplanting

• Versmelten van twee geslachtscellen (eicel+zaadcel)


• Genotype van ouders is verschillend van de nakomelingen

• Variatie in genotype dus!

Je eigen unieke kind

Dobbelen met eigenschappen

Mutatie

= Een plotselinge verandering van het genotype

Voorbeeld: 

Een individu van wie een gemuteerd gen tot uiting komt in het fenotype = mutant

 

Mutagene invloeden

Deze invloeden zijn ook

kankerverwekkend!

Kanker

Als cellen zich snel en ongeremd delen --> gezwel ontstaat (tumor)

- sommige gezwellen groeien langzaam en verstoren de bouw van de weefsels niet --> goedaardig

Bij kanker ontstaat er een kwaadaardig gezwel. 

- Dit wordt veroorzaakt door mutaties in genen

- Kwaadaardig gezwel groeit veel sneller dan een goedaardig gezwel

Ontstaan van kanker

• Ergens in het lichaam gaat een cel ongeremd delen
  
• Oorzaak: door mutatie veranderen cel eigenschappen (geen stop)
• Er ontstaat een gezwel en de bouw van het weefsel wordt verstoord
• 
  

Wat is ongeslachtelijke voortplanting?

1. Voortplanting door seks
2. Voortplanting zonder seks
3. Voortplanting zonder geslachtscellen
4. Voortplanting met geslachtscellen

Ongeslachtelijke voortplanting is met

1. eicellen
2. stuifmeelkorrels
3. beide
4. beide niet

Bij geslachtelijke voortplanting hebben de nakomelingen...

1. variatie in genotype en fenotype
2. variatie in genotype maar gelijk fenotype
3. hetzelfde fenotype en een ander genotype
4. allemaal hetzelfde genotype en fenotype

Wat is een mutatie?

1. Een plotselinge verandering van het genotype
2. Een plotselinge verandering van het fenotype
3. Door straling krijg je een gek uiterlijk
4. Kankercellen

Bij welke soort cellen heeft een mutatie het grootste gevolg?

1. 1 lichaamscel
2. 1 geslachtscel

Mutagene invloeden zijn stoffen van buitenaf die invloed hebben op mutaties. Ken je voorbeelden?