Geschiedenis van de filosofie 1

• Filosofie
• HBO
• Studiejaar 1

Geschiedenis van de filosofie 1

De pre-socratici

Leerdoel

Ik weet waar deze cursus over gaat en wat er van mij verwacht wordt.

Ik ken de voorgeschiedenis van de westerse filosofie.

Beoordeling van de cursus

- kennistest (70%)

- opstel (30%)

Begin van de westerse filosofie

rond 600 v.Chr.: Thales van Milete

term "filosofie" nog niet bekend

op zoek naar de oorsprong van alles (arche)

--> water

Filosofen: anders dan dichters?

"Hiermee keerden deze filosofen zich af van de praktijk van vooral dichters als Homerus en Hesiodus die het ontstaan van alles op het conto van goden schreven en daar in hun mythen (muthoi) verslag van deden. De filosofen vervingen de muthoi door logoi, filosofische betogen."

(p. 26)

Filosofen: anders dan dichters?

"Van het begin af aan is kenmerkend voor de Griekse filosofie -- in tegenstelling tot de mythologische verklaring van de wereld waarop zij aansluit -- dat met rationele middelen gewerkt wordt en uitspraken gedaan worden die met beroep op een, van het bovennatuurlijke onafhankelijke, eigen ervaring gecontroleerd kunnen worden."

(p. 38)

Is dat zo?

zijn de verhalen bedoeld als 'verklaring' of als ordening?

gebruiken de filosofen alleen argumenten of ook verhalen?

is er overlap in de blik op het goddelijke?

Laten we eens kijken naar de Theogonie van Hesiodus...

Filosofie als weg van wijsheid

"Once, when [Dom Bede Griffiths] and Barfield were lunching in my room, I happened to refer to philosophy as 'a subject'. 'It wasn't a subject to Plato,' said Barfield, 'it was a way.'"

(uit: C.S. Lewis, Surprised by Joy)

Overzicht van pre-socratici (1)

Thales van Milete (624-545): alles is water

Pythagoras van Samos (6e eeuw): alles is wiskunde

Anaximander van Milete (611-547): alles is het onbepaalde

(to apeiron)

Anaximenes van Milete: alles is lucht

Heraclitus van Efeze: alles is vuur

Overzicht van pre-socratici (2)

de 'Eleaten':

Xenophanes (577-480): God is een onlichamelijke bol

Parmenides (ca. 500): er is alleen de bol

Zeno (5e eeuw): ...en er is geen beweging

Overzicht van pre-socratici (3)

Anaxagoras (500-428): alles is materie en nous

Empedocles (492-432): alles is een combinatie van elementen en eros

Democritus (460-370): alles is atomen en leegte, ook de ziel

Parmenides

het Zijnde is, en het niet-Zijnde is niet

Heraclitus

De rivier en de ziel