Workshop Onderzoek doen

• Duits
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Profielwerkstuk

Hoe doe je goed onderzoek?

Doel van de workshop:

Na deze workshop:

• weet je hoe je brononderzoek kunt doen;
• weet je wat kwalitatief en kwantitatief onderzoek is;

• begrijp je wanneer je welk soort onderzoek kunt gebruiken;

• kun je zelf een klein onderzoeksplan maken met een geschikte onderzoeksmethode.

Profielwerkstuk

Bron onderzoek

Waarom onderzoek doen?

• Je Profielwerkstuk is een onderzoek. Zonder onderzoek kun je geen werkstuk maken.
• Expert worden: Je leert nieuwe dingen over jouw onderwerp.
• Je zoekt uit of informatie klopt. Niet alles op internet is waar! Feiten checken dus!
• Je leert hoe je informatie van anderen netjes gebruikt en vermeldt. Anders 'steel' je ideeën, en dat mag niet. Geen plagiaat dus!
• Op het MBO moet je ook veel onderzoek doen. Oefenen voor later dus!

Startpunt van jouw onderzoek

Voordat je gaat zoeken, moet je weten wat je zoek!

Jouw onderzoeksvraag (hoofdvraag) is de basis van je PWS. Wat wil je precies uitzoeken?

Startpunt van jouw onderzoek

Voordat je gaat zoeken, moet je weten wat je zoek!

Jouw onderzoeksvraag (hoofdvraag) is de basis van je PWS. Wat wil je precies uitzoeken?

Zoektermen

Trefwoorden: 

Gebruik woorden die precies bij je onderwerp passen.

Niet "winkels", maar "webshops Leeuwarden invloed"

Niet "gamen", maar "gamen slaap jongeren vmbo"

Niet "verwarming", maar "warmtepomp werking CO2"

Zoektermen

Synoniemen: 

Denk aan andere woorden die hetzelfde betekenen.

"Online winkelen" = "e-commerce", "webwinkels"

"Slaaptekort" = "slapeloosheid", "vermoeidheid"

"Cv-ketel" = "aardgasverwarming", "fossiele brandstof"

Zoektermen

Aanhalingstekens (" "): 

Zoek exact die zin. Bijv. "duurzame energiebronnen Nederland".

Minteken (-): 

Sluit woorden uit. Bijv. "elektrische auto -fiets".

Betrouwbare sites

Overheidswebsites (.nl of .gov): CBS (cijfers!), Rijksoverheid (beleid), Voedingscentrum (gezondheid), GGD (gezondheid).

Kennisinstituten: TNO (techniek, onderzoek), RIVM (gezondheid, milieu).

Universiteiten en hogescholen (.edu of .ac.nl): Vaak diepgaande info, onderzoek.

Grote, bekende nieuwsmedia: NOS, NRC, Volkskrant (check altijd de datum en of het een feit of een mening is).

Brancheverenigingen: Zoek organisaties die bij jouw sector horen (bijv. BOVAG voor auto's, Thuiswinkel.org voor webshops).

Beoordeel jouw bron!

 

Check de bron:           Wie heeft dit geschreven?  Is het een expert, een organisatie of iemand zonder

                                           duidelijke achtergrond? Kijk bij de 'over ons' of 'contact' pagina.

Check de datum :      Hoe oud is de informatie? Vooral bij snel veranderende onderwerpen is

                                           recente info belangrijk.

Check het doel:          Wil de website informeren, verkopen, overtuigen of amuseren? Een website die

                                           iets wil verkopen, kan de feiten verdraaien. 

Check de bronnen:  Worden er bronnen vermeld? Een goede bron vermeldt waar de informatie

                                           vandaan komt, zodat je het zelf kunt controleren. 

Klinkt het logisch?    Als iets te mooi of te gek klinkt om waar te zijn, is het dat vaak ook. 

Vergelijk:                       Controleer belangrijke feiten en cijfers op minstens twee verschillende, betrouwbare bronnen.

En sla de bron altijd direct op!!!

Profielwerkstuk

Kwantitatief onderzoek

Kwantitatief onderzoek

• Gaat om de 'kwantiteit' (hoeveelheid) van informatie: cijfers, percentages, statistieken.
• Je wilt verklaren of er een verband is tussen dingen.
• Je verzamelt informatie van een grote groep.

Je wilt dus weten hoeveel iets voorkomt, of er een verband is tussen twee dingen (bijv. "hoe meer dit, hoe minder dat").

Kwantitatief onderzoek

Hoe verzamel je kwantitatieve gegevens?

• Enquêtes/vragenlijsten: Je laat veel mensen (bijv. 50, 100 of meer) een  lijst met gesloten vragen invullen (meerkeuze, ja/nee, schaal 1-5).
• Cijfers verzamelen: Je gebruikt bestaande cijfers en statistieken (bijv. van het CBS of internet).
• Experimenten: Soms voer je een test uit waarbij je cijfers meet.

Voorbeeld Economie

Onderzoeksvraag:

 Hoeveel vmbo-leerlingen in Nederland betalen wekelijks met hun mobiele telefoon?

Hoe aanpakken? 

Een online enquête verspreiden onder 200 vmbo-leerlingen met gesloten vragen over hun betaalgedrag.

Voorbeeld Zorg en Welzijn

Onderzoeksvraag: 

Hoeveel jongeren tussen 12 en 16 jaar eten dagelijks fruit, en is er een verband met het aantal uur dat ze sporten?

Hoe aanpakken? 

Een enquête afnemen bij 150 jongeren over hun fruitinname en sportgedrag, en de resultaten in grafieken en cijfers weergeven.

Voorbeeld Techniek

Onderzoeksvraag: 

Hoeveel huishoudens in Leeuwarden hebben zonnepanelen, en wat is de gemiddelde opbrengst per huishouden?

Hoe aanpakken? 

Bestaande cijfers opzoeken bij de gemeente of netbeheerder, of een enquête sturen naar huishoudens met zonnepanelen om hun opbrengst te meten.

Profielwerkstuk

Kwalitatief onderzoek

Kwalitatief onderzoek

Kwalitatief onderzoek geeft antwoorden die je niet kunt meten in cijfers.

Gaat om de 'kwaliteit' van informatie: gevoelens, meningen, ervaringen.

Je wilt begrijpen waarom iets is zoals het is, niet alleen hoeveel.

Je gaat diep de materie in bij een kleine groep.

Voorbeelden:    Waarom vinden leerlingen bepaalde vakken moeilijk?

                                Hoe ervaren mensen stress in hun dagelijks leven?

Kwalitatief onderzoek

Hoe verzamel je kwalitatieve gegevens?

1. Interviews: Langere gesprekken met een paar mensen (bijv. 5-10 personen). Je stelt open vragen, zodat ze veel kunnen vertellen.
2. Observaties: Je kijkt goed naar gedrag, zonder direct vragen te stellen (bijv. hoe mensen reageren in een winkel).
3. Casestudies: Je onderzoekt één specifiek voorbeeld heel erg gedetailleerd (bijv. één bedrijf, één project).

Voorbeeld Economie

Economie:

Onderzoeksvraag: Waarom kiezen jongeren vaker voor online kledingwinkels dan voor fysieke winkels?

Hoe aanpakken? 

Interviews met 10 jongeren over hun shopgedrag, hun ervaringen online en offline, en hun redenen voor hun keuze.

Voorbeeld Zorg en Welzijn

Onderzoeksvraag: 

Welke behoeften hebben ouderen in het verzorgingstehuis [naam tehuis] aan vrijetijdsactiviteiten?

Hoe aanpakken?

Interviews met 8 bewoners van het tehuis over hun huidige

Voorbeeld Techniek

Onderzoeksvraag:

Hoe ervaren monteurs van elektrische auto's de verschillen in onderhoud ten opzichte van benzineauto's?

Hoe aanpakken? 

Interviews met 5 ervaren automonteurs over hun dagelijkse werk, uitdagingen en voordelen van elektrische auto's.

In het kort:

Type onderzoek      Doel             Voorbeeldvragen               Hoe verzamel je data?

Kwantitatief              Cijfers          Hoeveel, hoe vaak?          Enquête, telling

Kwalitatief                  Inzicht         Waarom, hoe?                    Interview, observatie

Belangrijk om te onthouden:

Goede onderzoeksvragen zijn duidelijk, afgebakend en passen bij jouw onderwerp.

Je kunt ook beide methodes combineren in één werkstuk!

Denk vooraf na over wat je precies wilt weten én hoe je dat het beste kunt achterhalen.

Extra tip voor je profielwerkstuk:

Vraag je begeleider altijd of je onderzoeksvragen goed zijn – dat bespaart veel werk later!

Methode: Interviews met 5 leerlingen.

Belangrijk om te onthouden:

Goede onderzoeksvragen zijn duidelijk, afgebakend en passen bij jouw onderwerp.

Je kunt ook beide methodes combineren in één werkstuk!

Denk vooraf na over wat je precies wilt weten én hoe je dat het beste kunt achterhalen.

Extra tip voor je profielwerkstuk:

Vraag je begeleider altijd of je onderzoeksvragen goed zijn – dat bespaart veel werk later!

Methode: Interviews met 5 leerlingen.

Opdracht: "Wat voor Onderzoek is dit?!"

Doel: je leert het verschil  herkennen en uitleggen tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek aan de hand van praktijkvoorbeelden.

Tijdsduur: Ongeveer 10 minuten (inclusief instructie en korte nabespreking)

Opdracht: "Wat voor Onderzoek is dit?!"

Vandaag gaan we in de praktijk oefenen met het verschil tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek. Jullie weten nog:

• Kwalitatief: Zoeken naar 'waarom', meningen, diepgaande info, vaak   kleine groep.
• Kwantitatief: Zoeken naar cijfers, hoeveelheden, verbanden, vaak grote   groep.

Opdracht: "Wat voor Onderzoek is dit?!"

1. Lees elk kaartje goed.
2. Bespreek in je groepje: Past deze onderzoekssituatie beter bij kwalitatief onderzoek of bij kwantitatief onderzoek?
3. Leg het kaartje op de juiste plek: Leg het kaartje onder de kop 'Kwalitatief Onderzoek' of 'Kwantitatief Onderzoek' op jullie tafel (of schrijf het nummer op onder de juiste kop).
4. Bedenk per kaartje kort waarom: Waarom hoort dit kaartje bij 'kwalitatief' of 'kwantitatief'? Denk aan de woorden 'waarom', 'hoeveel', 'meningen', 'cijfers', 'kleine groep', 'grote groep'.

Onderzoek

Vragen?

Profielwerkstuk

Bronvermelding

Doel van de workshop:

Na deze workshop:

• weet je hoe je bronvermelding volgens de APA-richtlijnen moet doen;

Bronvermelding

Als je literatuuronderzoek doet voor je theoretisch kader, dan lees je een artikel of een boek. Je komt zo het een en ander te weten en schrijft dit vervolgens op in het theoretisch kader van je scriptie. Dat doe je in je eigen woorden (dat heet ‘parafraseren’) en na een aantal zinnen plaats je dan een bronvermelding, zodat de lezer weet waar je deze informatie vandaan hebt. 

Bronvermelding

Als je geen bronvermelding plaatst, dan impliceer je ten onrechte dat jij deze informatie zelf hebt bedacht, ontdekt of onderzocht. In je resultatenhoofdstuk hoef je geen bronvermeldingen te plaatsen, want die resultaten heb jij zelf ‘ontdekt.’

Wat is APA ?

Bedacht door the  American Psychological Association

                                                 

Iedereen schrijft op dezelfde manier zijn of haar onderzoeksresultaten op. Zo wordt het voor iedereen duidelijk en makkelijk om informatie te vinden en te begrijpen.

Waarom APA?

Eerlijkheid: Je geeft de maker van de informatie de eer die hij of zij verdient.

                        Je zegt waar je je informatie vandaan hebt.

Betrouwbaarheid: Je laat zien dat je goed onderzoek hebt gedaan en geen

                                        onzin opschrijft.

Terugvinden: Anderen (zoals je docent) kunnen makkelijk controleren waar jij

                            je informatie vandaan hebt gehaald.

Geen plagiaat: Je voorkomt dat je per ongeluk werk van een ander 'steelt'.

Bronnenlijst

* Na het laatste hoofdstuk en vóór de bijlagen;

* In alfabetische volgorde;

* geen aparte lijst voor boeken ,artikelen of websites

Let op: alle gebruikte bronnen moeten worden vermeld!!

APA-richtlijnen

* regels voor de opmaak en notatie van bronverwijzingen en citaten in je

   tekst;       bijvoorbeeld: (Koning, 2022)

*regels voor  bronnenlijst aan het einde van je scriptie.     bijvoorbeeld:  

Koning, T. (2022). Innovaties in zonne-energie: Een overzicht. Technologie & Maatschappij, 8(1), 12-25. Geraadpleegd van https://www.technologiemaatschappij.nl/archief/8/1/koning.pdf

Voedingscentrum. (2023, 15 maart). Gezonde lunch op school. Voedingscentrum. 

Hoe 'doe' je APA?

Auteur/Organisatie: Wie heeft het geschreven? (Achternaam, voorletters of de naam van de

                                           organisatie).

Jaartal: Wanneer is het gemaakt of gepubliceerd?

Titel: Hoe heet de tekst, het artikel of de webpagina die je hebt gebruikt? Deze zet je

           schuingedrukt.

Waar te vinden?:

Bij een website: De complete internetlink (URL) en de datum waarop jij de website hebt bezocht

                                  (bijv. "Geraadpleegd op 10 juni 2025 van...").

Bij een boek: De plaats van de uitgeverij en de naam van de uitgeverij.

Bij een artikel uit een tijdschrift: De naam van het tijdschrift, het volume/nummer en de

                                                                    paginanummers. 

voorbeelden

website zonder duidelijke schrijver:

Voedingscentrum. (2024). Hoeveel water moet je drinken? Geraadpleegd op 11 juni 2025 van https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/water.aspx

website met duidelijke schrijver:

Jansen, L. (2023). De toekomst van werk: Hoe AI de arbeidsmarkt verandert. De Digitale Toekomst. Geraadpleegd op 11 juni 2025 van https://www.dedigitaletoekomst.nl/ai-arbeidsmarkt

Boek:        Visser, P. (2021). Geschiedenis van het Romeinse Rijk. Amsterdam: Atlas Contact.

APA-richtlijnen

site voor bronvermelding: 

www.scribbr.nl

Sla al je bronnen direct op!

Maak een lijst: Houd een document bij (bijvoorbeeld in Word of Google Docs) waarin je alle

                               gebruikte bronnen opslaat.

Noteer de volledige link (URL): Kopieer de link van de website.

Noteer de titel van de pagina: Wat is de naam van de specifieke pagina die je hebt bezocht?

Noteer de publicatiedatum (indien aanwezig): Wanneer is de informatie gepubliceerd?

Noteer de bezoekerdatum: Wanneer heb jij de bron bezocht?

Noteer de auteur/organisatie: Wie heeft de informatie geschreven of gepubliceerd? 

Opdracht

Je bent voor je Profielwerkstuk (PWS) bezig met het onderwerp "De impact van AI (Kunstmatige Intelligentie) op beroepen in de toekomst". Je hebt de volgende twee bronnen gevonden en gebruikt:

Een webpagina:

Titel van de pagina: "AI en de Toekomst van Werk: Kansen en Bedreigingen"

Auteur/Organisatie: TNO (Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek)

Datum van publicatie: 15 maart 2024

URL: https://www.tno.nl/nieuws/ai-toekomst-werk

Een artikel op een nieuwswebsite:

Titel van het artikel: "Hoe robots onze banen overnemen (of juist niet)"

Auteur: Sandra de Jong

Datum van publicatie: 20 mei 2025

Website: RTL Nieuws

URL: https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/robot-banen-toekomst

Wat moet je doen?

Bedenk een korte zin die je in je PWS zou kunnen gebruiken, waarbij je informatie uit de TNO-pagina gebruikt. Vermeld de bron op de juiste manier in de tekst (zoals je hebt geleerd: Auteur, Jaartal).

Maak een complete bronnenlijst van de twee bovenstaande bronnen. Zet ze in de juiste (alfabetische) volgorde. Gebruik als 'geraadpleegd op' datum vandaag: 11 juni 2025.

Je bent voor je Profielwerkstuk (PWS) bezig met het onderwerp "De impact van AI (Kunstmatige Intelligentie) op beroepen in de toekomst". Je hebt de volgende twee bronnen gevonden en gebruikt:

Een webpagina:

Titel van de pagina: "AI en de Toekomst van Werk: Kansen en Bedreigingen"

Auteur/Organisatie: TNO (Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek)

Datum van publicatie: 15 maart 2024

URL: https://www.tno.nl/nieuws/ai-toekomst-werk

Een artikel op een nieuwswebsite:

Titel van het artikel: "Hoe robots onze banen overnemen (of juist niet)"

Auteur: Sandra de Jong

Datum van publicatie: 20 mei 2025

Website: RTL Nieuws

URL: https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/robot-banen-toekomst

Wat moet je doen?

Bedenk een korte zin die je in je PWS zou kunnen gebruiken, waarbij je informatie uit de TNO-pagina gebruikt. Vermeld de bron op de juiste manier in de tekst (zoals je hebt geleerd: Auteur, Jaartal).

Maak een complete bronnenlijst van de twee bovenstaande bronnen. Zet ze in de juiste (alfabetische) volgorde. Gebruik als 'geraadpleegd op' datum vandaag: 11 juni 2025.

Bronvermelding en Match!

"Jullie gaan zo dadelijk een setje kaartjes krijgen. Op de groene kaartjes staan stukjes informatie die je zou kunnen gebruiken voor je Profielwerkstuk. Op de blauwe kaartjes staan de bronvermeldingen die daarbij horen. 

Bronvermelding en Match!

1. Lees de groene 'Informatiekaartjes' goed. Wat staat erin?
   
2. Lees de blauwe 'Bronvermeldingskaartjes'. Welke bronvermelding hoort bij welk stukje informatie? Je mag op internet zoeken op je laptop.
3. Leg de kaartjes bij elkaar: Leg het groene kaartje met de informatie bij het blauwe kaartje met de juiste bronvermelding.
   
4. Check jezelf (samen): Bespreek in je groepje waarom je denkt dat die bron bij die informatie hoort. Kijk vooral naar namen, jaartallen en sleutelwoorden.
   

 Je hebt hier 7 minuten de tijd voor. Gaat de timer af, dan controleren we samen! 

Bronvermelding

Vragen?

Succes met het maken van jullie profielwerkstuk!