7. wonden

• Verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Rode wonden

De huid

De huid

• De huid is het grootste orgaan van het menselijk lichaam

• Functies van de huid: 

- Barrièrefunctie

- Warmteregeling

- Waarneming

- Vitamine D productie

De opperhuid

• bestaat uit twee lagen:

       1. de opperhuid

       2. de lederhuid 

• bacteriën en virussen worden tegengehouden
• water wordt juist in het lichaam gehouden (behalve bij de zweetklieren)
• pigmentatie door pigmentcellen

De Lederhuid

• De lederhuid is dikker dan de opperhuid
• Bestaat uit bindweefsel dat bloedvaten, zenuwen, zweetklieren, haarzakjes en talgklieren bevat
• In deze laag voel je warmte, koude, druk, aanraking en pijn
• de waarneming van pijn vindt plaats in de zenuwuiteinden

Onderhuids weefsel

• Vormt de scheiding tussen de huid en weefsel daaronder
• bestaat uit bindweefsel
• belangrijke functie voor vetopslag en bescherming 

      - vet helpt bij het opvangen van een val of                klap
      - vet bied een isolerende laag bij het                         regelen van de lichaamstemperatuur

Wat is de functie van de huid?

Definitie wond en indeling

• Een wond is een beschadiging van het menselijk weefsel. Inwendig kan ook, zoals een kneuzing

• Je kunt een wond indelen: 

- naar de kenmerken

- naar de oorzaak van de wond

- naar de duur 

-  naar de kleur van de wond

- de samenhang van alle lagen is             verbroken

- Huid en/of slijmvlies is stuk

- Snijwond, steekwond, chirurgische     wond

- Niet alle lagen zijn aangetast

- Huid en/of slijmvlies zijn intact

- Inwendig weefsel is stuk

- Bloeduitstorting/kneuzing

Open wond

Gesloten wond

Indeling naar oorzaak

• Circulatiestoorniswonden; 
• Oncologische wonden; 
• Infectie wonden; 
• Mechanische wonden; 
• Chemische wonden; 
• Thermische wonden; 
• Elektriciteitswonden; 
• Stralingswonden; 

Pak allemaal een oorzaak van een wond en zoek er twee voorbeelden bij......

- stoornis in de circulatie, open been, decubitus

- tumoren in de huid of uitzaaiingen die de huid aantasten

- door voetschimmel (geen wondinfectie)

- geweld van buitenaf

- zoutzuur, ammonia, bevriezing

- verbranding door hitte, kokend water, vuur

- diepe brandwonden door stroom, bliksem

- door zon of bestraling

Indeling naar duur

• Acute wonden
• Chronische wonden

- chronische wond as de behandeling langer duurt dan 6 wkn

Indeling naar kleur

• Rode wond:

- Huid is stuk, wond is schoon en aan het genezen / gaat genezen

- Nieuwe weefsel ziet er korrelig uit (granulatieweefsel)

• Gele wonden:

- Huid is kapot en wond is ontstoken

- Geel beslag (debris)

• Zwarte wonden:

- Weefsel krijgt geen bloed meer en sterft af (necrose)

Rood : Granulatieweefsel= is bodum waarin zich nieuw weefsel vormt met rijk aan bloedvaten (rode kleur)

Geel; huid niet meer intact , geel beslag vormt zich in de wond. Kan al dan niet geïnfecteerd zijn., wanneer infectie is er sprake van een pussende wond (=etter).

Zwarte wonden: ontstaan als er geen bloed meer naar het weefsel gaat, waardoor het afsterft, necrotisch weefsel (wondoppervlak ziet zwart) vb stadium 4 decubitus…extremiteiten (vingers , tenen ) die geen bloed meer krijgen,

Kleur van de wond

Wonden zijn er in verschillende soorten. In Nederland wordt veel gewerkt met het classificatiemodel van de Woundcare Consultant Society (WCS). De WCS is een vereniging van deskundigen in wondbehandeling. Het WCS-model is een model voor lokale wondbehandeling (vooral bij chronische wonden). Het gaat uit van een universeel kenmerk van een wond, namelijk de kleur. Het model is niet toepasbaar op brandwonden en oncologische ulcera.

Zwarte wond

Gele wond

Rode wond

Gemengde gekleurde wond

Zwarte wondZwart betekent dat er in de wond dood (necrotisch) weefsel zit. Het hoeft niet altijd zwart te zijn, maar kan ook een bruine, grijze of gelige kleur hebben. Dit dode weefsel houdt de wondgenezing tegen. Het is daarom goed om necrotisch weefsel te verwijderen. Bijvoorbeeld door de wond goed te spoelen of schoon te krabben. Als de necrose niet uit de wond wil, is soms een operatie nodig. Een zwarte wond bevindt zich in de reactiefase.

Gele wondBij een gele wond is het wondbed bedekt met geel beslag. Vaak een dikke, half vloeibare laag. Soms is het een taaie laag. In de gele laag zitten celresten en samengeklonterde eiwitten. Deze laag moet worden verwijderd om de wondgenezing in gang te zetten. Het doel van de behandeling is het reinigen van het wondbed en absorptie van overmatig exsudaat. Ook gele wonden bevinden zich in de reactiefase.

Rode wondEen rode wondbodem is een goed teken. De wond kan dan meestal goed genezen. Bij de rode wond is de wondbodem bedekt met korrelige, vochtig-glanzende, helderrode weefsel laag (granulatieweefsel). Deze wondbodem moet beschermd worden en uitdroging moet worden voorkomen. Een rode wond bevindt zich in de regeneratiefase.

Gemengde gekleurde wondIn de praktijk hebben wonden gelijktijdig meerdere kleuren. Bijvoorbeeld een gele wond met zwarte plekjes erin en hier en daar wat doorschemerend rood. Bij gemengd gekleurde wonden is de behandeling gericht op de meest storende factor en krijgt de behandeling van de zwarte wond voorrang. Er wordt dan een wondproduct gekozen die de andere kleurgebieden niet negatief beïnvloedt.



Bestudeer deze dia. Deze is ook terug te vinden op I'ts Learning. 

Twee typen wondgenezing

Bloed spoelt vuil uit de wond

Dan komt de stolling op gang en vormt een korst --> bloedplaatsjes gaan kapot en vormen draden die de wond dicht maken

Hieronder geneest de wond; als korst er af valt is de wond genezen

Als wond diep; groot, onregelmatig is, veel vuil bevat

Deze wonden genezen volgens drie fasen

Fases van wondgenezing

• Het proces van wondgenezing kan onderverdeeld worden in vijf verschillende fasen:​

1. Hemostase -->  bloeden stopt​
   
2. Ontstekingsfase/reactiefase --> oud bloed, vuil, bacteriën gaan uit de wond​
   
3. Granulatiefase/regeneratiefase --> er ontstaat granulatieweefsel (rood/korrelig)op de huid = begin van de nieuwe huid​
   
4. Maturatiefase (rijpingsfase)-->weefsel versterkt zich groei van epitheelcellen (nieuwe huid)​
   
5. Littekenvorming ​

 Niet alle fases zie je bij iedere wond​

negatieve invloed
op wondgenezing

Negatieve invloed op wondgenezing

• Ontregelde bloedglucose​
• Nicotine​
• Leeftijd​
• Medicatie​
• Slechte doorbloeding​
• Ontsteking​
• Tekort aan bepaalde voedingsstoffen​
• Andere ziektes​
• Slechte conditie​

positieve invloed
op wondgenezing

Positieve invloed op wondgenezing

• Goed eetpatroon​
  
• Voldoende voedingsstoffen​
  
• Voldoende beweging​
  
• Voldoende rust​
  
• Niet roken​

Een natuurlijk wondgenezingsproces verloopt als volgt;

1. Bloed spoelt wond, stollingsproces, korstje, wondgenezing
2. Stollingsproces, bloed spoelt wond, korstje, wondgenezing
3. Bloed spoelt wond, stollingsproces, wondgenezing, korstje

wondverzorging

Een nat milieu bespoedigt het genezingsproces. Door het vocht groeien je cellen sneller, waardoor de kapotte huid dus ook sneller weer vernieuwd wordt; Een natte wondgenezing gaat korstvorming tegen. Het vocht zorgt er namelijk voor dat er geen hard korstje kan ontstaan

Behandeling van een wond

• Voor bijna elke wond maakt men een behandelplan/wondplan
• Daarin staat;  gebruik materialen, hoe vaak 
• Arts, wondverpleegkundige, dermatoloog

• Wondclassificatie, met welke wond heb ik te maken (rood, geel, zwart)
• Eerste indicatie 
•  WCS of TIME model zijn uitgebreidere versies

Observatie methode TIME model

Rode wond

• Is rood doordat de wond gezond is en veel granulatieweefsel bevat, deze wond is aan het genezen
• Het belangrijkste doel van wondzorg is het granulatieweefsel/wondbodem te beschermen dit verder kan groeien
• Belangrijk is dat de wond vochtig blijft en het verband niet aan de wond vast blijft kleven --> anders trekt het granulatieweefsel weer stuk

Wat zien jullie...?

- links = droge al ver genezen

- rechts = natte wond die er wel gezond uitziet maar nog lang niet genezen is --> belangrijkste om wond vochtig te houden en te zorgen dat nieuwe weefsel niet kapot gaat of dat er een ontsteking gaat optreden

Praktijk wondververzorging

• Vilans protocol: Wondverzorging