Examentraining April 2122

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Examentraining Maatschappijkunde

Examen

• Neem 2 pennen, potlood, gum + markeerstiften mee. 
• Neem een woordenboek en rekenmachine mee.

• Start: Kijk hoeveel vragen je moet gaan beantwoorden. 
• Noteer dingen die je lastig kan onthouden op je kladpapier. 
• Lees de vragen goed door.

Controlerende instrumenten (rechten) van de Eerste- en Tweede Kamer

Wetgevende instrumenten (rechten) die alleen de Tweede kamer heeft

Recht van budget

Recht van enquête 

Vragenrecht

Recht van interpellatie

Motierecht

Recht van amendement 

Recht van initiatief 

Examentip 2

 Volg het politieke nieuws en het misdaadnieuws

• Het examen Maatschappijkunde gaat over politiek en criminaliteit. Door het journaal te kijken of af en toe eens iets te lezen op een nieuwswebsite, zul je veel gaan horen over politieke zaken en misdaad. Na verloop van tijd zul je merken dat je de examenstof van Maatschappijkunde beter kunt plaatsen en sneller gaat begrijpen. 
• Als een Tweede Kamerlid bijvoorbeeld zegt dat hij een wetsvoorstel gaat indienen, weet jij (als het goed is) dat deze persoon daar inderdaad recht op heeft. Of als je hoort dat een bepaalde crimineel in hechtenis wordt geplaatst, dan weet je wat er wordt bedoeld.

Tekst 8

GroenLinks-leider Klaver wil minister-president worden

Jesse Klaver heeft vrijdag aangekondigd dat hij minister-president van Nederland wil worden. “Nederland heeft een premier nodig die vasthoudt aan zijn idealen”, aldus Klaver.

naar: www.volkskrant.nl van 14 januari 2017 

Wanneer is de kans het grootst dat Jesse Klaver minister-president wordt? Als ...

1. GroenLinks de grootste regeringspartij wordt
2. hij direct door de burgers gekozen wordt
3. Hij door de koning aangewezen wordt
4. hij door het parlement aangewezen wordt

Examentip 3

Zorg dat je weet hoe wetten worden aangenomen

1. Het kabinet of de Tweede Kamer kan een wetsvoorstel indienen.

2.  Vervolgens zal de Tweede Kamer dit wetsvoorstel bespreken. Indien het wordt goedgekeurd, gaat het naar de Eerste Kamer.

3. Als het wetsvoorstel ook door de Eerste Kamer wordt goedgekeurd is het aangenomen

4. Het voorstel wordt dan ondertekend door de koning en de verantwoordelijk minister.

5.  Vervolgens wordt de wet in het Staatsblad gepubliceerd, en is de nieuwe wet officieel van kracht.

Examentip 4  

 Zorg dat je de scheiding van machten kent.

De scheiding van machten ofwel Trias Politica  is een belangrijk onderdeel van onze parlementaire democratie. De macht is namelijk verdeeld in een wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Zorg hierbij dat je weet welke personen en instanties er allemaal onder elk van deze machten vallen.

De Trias Politica

Tekst 1

Uitleg van een wet

Soms komt het voor dat een rechter zich afvraagt hoe een bepaalde wet uitgelegd moet worden. Om hierachter te komen kan … verzocht worden deze wet nader te bekijken. Deze instantie kan daarna aangeven hoe de wet uitgelegd moet worden.

naar: www.wetrecht.nl van december 2016 

Welke instantie moet op de puntjes in tekst 21 worden ingevuld?

1. de Hoge Raad
2. het ministerie van Justitie
3. het Openbaar Ministerie
4. het parlement

Examentip 5:

 Zorg dat je weet hoe het proces van politieke besluitvorming gaat

Het proces van politieke besluitvorming bestaat uit vier fasen. Wanneer er zich een probleem voordoet in de maatschappij, willen mensen dat dit worden aangepakt. Over dit probleem wordt uiteindelijk vaak een besluit genomen, waarna het besluit wordt uitgevoerd. 

politieke besluitvorming

Tekst 5

SP komt met nieuw wetsvoorstel

De Tweede Kamer bespreekt het wetsvoorstel ‘werken moet betaald worden’ van SP-Kamerlid Sadet Karabulut. Zij heeft dit wetsvoorstel ingediend om werken zonder loon te stoppen. Karabulut: “Steeds vaker worden werkzoekenden ingezet om te werken zonder dat ze daar loon voor ontvangen. Dit werken zonder loon leidt tot verdringing van betaalde banen. Ik ben er trots op dat de SP dit wil stoppen.”

naar: www.sp.nl van 25 januari 2017 

In tekst 5 staat dat het wetsvoorstel van Sadet Karabulut wordt besproken. Wie kan er nog meer een wetsvoorstel indienen in de Tweede Kamer?

1. de hoogste ambtenaar van een ministerie
2. de voorzitter van de Hoge Raad
3. een Eerste Kamerlid
4. een minister

Welk recht van de Tweede Kamer is te herkennen in tekst 5?

1. Budgetrecht
2. Recht van amendement
3. Recht van initiatief
4. Recht van interpellatie

Examentip #6:

 Zorg dat je weet hoe de EU werkt

•  De Europese Commissie dient wetsvoorstellen in. Zij zijn het dagelijks bestuur van de Europese Unie. 
• Het Europees Parlement is het parlement van de EU en wordt direct door burgers gekozen. 
• De Europese Raad is de raad van regeringsleiders. Voor Nederland zit Mark Rutte in de 
• Raad van de Europese Unie > vergadering van bv ministers van Defensie of Landbouw

De Raad van de Europese Unie

beslist over nieuwe wetten, de begroting en de toetreding van nieuwe lidstaten;

bestaat uit ministers van alle lidstaten.

Examentip  #7

Check de websites en partijprogramma’s van politieke partijen

Op de websites van politieke partijen kun je gemakkelijk hun partijprogramma’s zien. Tip is om eens door enkele websites van politieke partijen te scrollen. Ga op zoek naar hun standpunten en kijk of je deze kunt relateren aan hun politieke stroming (sociaaldemocraten, liberalen, christendemocraten etc)  en uitgangspunten (links/rechts, progressief, conservatief)  

Na een tijdje zul je gaan zien waarom bijvoorbeeld de SP als socialistisch wordt gezien en de VVD als liberaal.

Politieke stromingen

Tekst 4

Drie krantenkoppen uit het Algemeen Dagblad, regio Den Bosch

1 Den Bosch blijft investeren in Actieplan Leerbanen

2 Den Bosch start proef met anoniem solliciteren tegen discriminatie

3 Den Bosch geeft kinderen dagelijks een schoolontbijt

naar: www.ad.nl van 10 februari 2017

Welk begrip past het best bij het beleid uit de krantenkoppen van tekst 4?

1. Conservatief
2. Links
3. Oppositie

Examentip  #8

Zorg dat je criminaliteit kunt verklaren

•  Criminaliteit wordt gezien als een probleem, maar om een probleem op te lossen is het goed om te weten waarom het probleem ontstaat. Tijdens het vak Maatschappijkunde merk je dat er zowel individuele verklaringen als maatschappelijke verklaringen zijn voor criminaliteit. 
• Je moet verschillende theorieën over criminaliteit kennen. Zorg ervoor dat je deze goed kent, zodat je kunt verklaren waarom iemand in een bepaalde situatie een strafbaar feit pleegt.

Theorieën om criminaliteit te verklaren

PERSOONLIJKE OMSTANDIGHEDEN

Wetenschappers hebben veel onderzoek gedaan naar crimineel gedrag. In dit hoofdstuk behandelen we theorieën die crimineel gedrag kunnen verklaren:

• De persoonlijkheidstheorie
• De bindingstheorie
• De aangeleerd-gedrag-theorie
• De etiketteringstheorie
• De gelegenheidstheorie
• Neutraliseringstheorie

Een theorie is een verklaring voor dingen die om ons heen gebeuren.

Maatschappelijke omstandigheden 

Naast persoonlijke kenmerken zijn er ook algemene omstandigheden die crimineel gedrag kunnen versterken:

1. Slechte leefomstandigheden.

2. Minder strenge normen.

3. Minder sociale controle.

Examentip #9:

Zorg dat je weet hoe een rechtszitting verloopt

Een rechtszitting is een bijeenkomst in de rechtbank waarbij een strafbaar feit door de rechter wordt beoordeeld. Een rechtszitting verloopt in een bepaalde volgorde. 

Je  moet  weten wat een pleidooi, requisitoir, aanklacht en het vonnis zijn. Daarnaast hebben verdachten, officieren van justitie, rechters, getuigen, deskundigen, advocaten en slachtoffers verschillende rollen tijdens een strafproces. Zorg dat je die rollen kent.

Zet het verloop van een rechtszaak in de goede volgorde

Uitspraak/ Vonnis

Advocaat houdt toespraak

Verhoor getuigen

Aanklacht

Opening

Verhoor verdachte

Officier van Justitie aan het woord

Laatste woord verdachte

Tekst 25

Tbs-maatregel

Als verdachte verminderd of helemaal niet toerekeningsvatbaar is, is de verantwoordelijkheid voor het gepleegde misdrijf minder groot. Dat valt te lezen in het Wetboek voor Strafvordering, waarin details over straffen en

maatregelen beschreven worden. Door deze regel kan het gebeuren dat een verdachte geen gevangenisstraf krijgt. Wel kan tbs opgelegd worden.

naar: De Verslaggever van 16 mei 2015

Welke bewering over tbs is juist?

1. Tbs is gericht op behandeling van de verdachte
2. Tbs kan alleen worden opgelegd als er ook een hoofdstraf bij opgelegd is
3. Tbs valt onder de bijkomende straffen
4. Tbs wordt uitgezeten in een Huis van Bewaring

Examentip Maatschappijkunde #10: 

Zorg dat je weet wat het verschil is tussen repressief en preventief beleid

De overheid kan criminaliteit op verschillende manieren bestrijden. Zo kunnen ze bijvoorbeeld focussen op het aannemen van meer politie-agenten of juist focussen op het aanpakken van de maatschappelijke oorzaken van criminaliteit.

Zorg dat je het verschil kent tussen repressieve en preventieve maatregelen. 

Tekst 2

Enkelband wordt steeds vaker als straf opgelegd

De enkelband wordt in Nederland steeds vaker als straf opgelegd. In 2012 werd de enkelband 900 keer als straf opgelegd, maar in 2016 was dat 1759 keer. De straf wordt vooral opgelegd bij zaken als overvallen en delicten die met drugs te maken hebben. Volgens Reclassering Nederland is de enkelband vaak goedkoper dan iemand opsluiten in de gevangenis. Bovendien kunnen veroordeelden wel hun relatie, werk of opleiding behouden wat … zou voorkomen.

naar: www.nu.nl van 4 januari 2017 

Welk begrip moet op de puntjes in tekst 2 worden ingevuld?

1. eigenrichting
2. klassenjustitie
3. recidive
4. vergelding

Examentip #11:

 De media hebben verschillende maatschappelijke functies. 

1. Zo geven ze mensen informatie over zaken

2. zorgen ervoor dat meningen worden gevormd en beïnvloed.  

3. Daarnaast hebben media ook een amuserende functie 

4. een socialiserende functie. 

5. Media kan misstanden aan de kaak stellen en op die manier 

5. Invloed uitoefenen op de politieke agenda. 

6. De controlerende functie.  Ze controleren de politiek.

Examentip #12:

Bestudeer de analyse maatschappelijk vraagstuk

Zorg dat je:

• de vier kenmerken kent
• de invalshoeken van een maatschappelijk vraagstuk kent
• dat je weet wat normen en waarden zijn
• dat je de machtsmiddelen zijn 
• wat belangen, belangentegenstellingen en belangengroepen zijn
• dat je goed oplet of je moet citeren. 

Tekst 6

Waar kan ik een klacht over de overheid indienen?

Als u een probleem heeft met de overheid, kunt u een klacht indienen. Stuur uw klacht naar de gemeente of de overheidsorganisatie waarover u de klacht heeft. Als u te lang moet wachten op een antwoord of u bent niet tevreden over het antwoord, dan kunt u contact opnemen met … .

naar: www.rijksoverheid.nl van januari 2017 

Welke instantie moet op de puntjes in tekst 6 worden ingevuld?

1. de Nationale Ombudsman
2. de reclassering
3. het ministerie van Justitie
4. slachtofferhulp

Tekst 14

Rotgans benoemd

De gemeenteraad heeft Harry Rotgans van de Ouderenpartij AOV Purmerend benoemd en beëdigd. Na het vertrek van de heer Voorbij moest het college weer worden aangevuld.

naar: Purmerends Nieuwsblad van 2 juni 2016

Tot welke functie is de heer Rotgans benoemd?
Hij is benoemd tot ...

1. burgemeester van Purmerend
2. gemeenteraadslid van Purmerend
3. hoofdcommissaris van de politie Purmerend
4. wethouder van Purmerend