COMPOSITIE BASIS

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

 COMPOSITIE 

COMPOSITIE

Ook wel ordening of vlakverdeling genoemd.

De compositie wordt gekozen door de kunstenaar of vormgever. 

'Hoe zet ik alle elementen bij elkaar, hoe rangschik ik ze zodat er geen , of juist wél chaos ontstaat.'

Je kunt met je compositie heel veel bereiken zoals iets extra op laten vallen of een heel rustig of juist chaotisch beeld scheppen. De compositie is iets waar je dus altijd heel goed over na moet denken.

compositie grondvormen/ compositieschema

geometrische compositie

horizontale compositie
verticale compositie 

diagonale compositie

centrale compositie

over-all compositie

symmetrische compositie

asymmetrische compositie

statische compositie

dynamische compositie

driehoekscompositie

pyramidale compositie

Geometrische compositie

Wanneer de compositielijnen de omtrek vormen van een geometrische figuur zoals:

• driehoek
• vierkant
• rechthoek
• cirkel
• ovaal

Het geheel maakt een rustige of statische indruk. 

Horizontale

 compositie

De beeldelementen zijn v.n.l. op een horizontale lijn geplaatst.

Meestal geeft het een rustige indruk, maar zoals je op de onderste afbeelding kunt zien hoeft dit niet perse zo te zijn.

Verticale

 compositie

De beeldelementen zijn v.n.l. op een verticale lijn geplaatst.

Meestal geeft het een rustige, statische indruk.

Diagonale 

compositie

De beeldelementen zijn v.n.l. op een schuine, diagonale lijn geplaatst.

Een diagonale compositie geeft een indruk van dynamiek. Er zit richting in, je oog wordt geleid in een richting schuin omhoog.

Centrale 

compositie

De beeldelementen zijn allemaal in het midden van het beeld geplaatst.

Het effect is een rustige indruk.

Over-all 

compositie

Ook wel verspreide compositie genoemd. We kennen deze compositievorm alleen bij 2D kunstwerken.

De beeldelementen zijn over het gehele beeldvlak geplaatst en worden door het kader aan alle kanten afgesneden.

Er is ook geen overheersende richting aanwezig in het schilderij, het effect kan wisselen van heel chaotisch tot heel rustig. 

Symmetrische compositie

Links en rechts van het midden zijn grotendeels evenredig gevuld. 

De symmetrie is statisch en straalt rust en harmonie uit.

Asymmetrische compositie

De linker en rechter helft van het beeldvlak zijn anders.

De asymmetrie is dynamisch en zorgt voor spanning en onrust in het beeld en voorkomt dat het saai wordt.

Statische

compositie

Een statische compositie maakt een rustige indruk. Dit kun je bereiken door gebruik te maken van:

• symmetrie
• v.n.l. horizontale en/of verticale ordening
• centrale ordening

Dynamische 

compositie

Is het tegenovergestelde van een statische compositie. Het roept dynamiek, beweging op. 

Het ontstaat door:

• ronde, gebogen, golvende, sierlijke lijnen
• schuine of diagonale lijnen overheersen het beeld

Driehoekscompositie / piramidale compositie

Wanneer de beeldelementen gerangschikt zijn volgens een al dan niet zichtbare driehoeksvorm.

Vormen, kleuren en lijnen zo geordend zijn dat er een driehoek als grondvorm ontstaat. Dit hoeft niet perse een gelijkzijdige driehoek te zijn!

Centrale compositie

Diagonale compositie

Horizontale compositie

Dynamische compositie

Diagonale Compositie

Overall Compositie

Symmetrische Compositie

centrale Compositie

Driehoekscompositie

Diagonale Compositie

Overall Compositie

Symmetrische Compositie

Centraal Compositie

Driehoekscompositie

Horizontale Compositie

Verticale Compositie

Diagonale Compositie

Overall Compositie

Doorlopende Compositie

Symmetrische Compositie

A symmetrische Compositie

Statische Compositie

Dynamische Compositie

Stilleven

'Dode' spullen in een compositie, vaak op een tafel

Realistisch

Kenmerken:

- Verbeelden van de werkelijkheid zoals die werkelijk is: ongeïdealiseerde werkelijkheid.

- Veel aardetinten en realistische verhoudingen en kleuren

Stilleven

J. de Clercq

Olieverf op doek

1860

Stilleven met bloemen en vruchten

Eelke Jelles Eelkema

Olieverf op doek

1830

Bekijk deze stillevens:

Welke verschillen zie je in voorstelling en de vormgeving?

STILLEVEN

De kunstenaar tekent naar werkelijkheid en tracht natuurgetrouw weer te geven wat hij ziet. 

Stilleven

Maak met je buur een stilleven 

Een stilleven is

1. Hoop dingen bij elkaar
2. Voorwerpen in een groep
3. Een verzameling levenloze voorwerpen
4. Een rommelige tafel

Welk begrip past bij de afbeelding?

1. Stilleven
2. Stadsgezicht
3. Zeegezicht
4. Landschap

Dit stilleven is

1. Naar de fantasie
2. Naar de waarneming

thema stilleven

                                    Opdracht (1):

• Kies de kleur waarin jij je stilleven gaat maken.
• Verzamel in en om je huis zoveel mogelijk spullen in deze kleur met al zijn verschillende tinten.
• Pas ook de achtergrond van je stilleven aan aan je gekozen kleur.
• Stel het stilleven samen; schuif en puzzel totdat je tevreden bent over de plaats van alle voorwerpen.
• Maak een duidelijke foto (goed scherpstellen en breng alleen in beeld wat meespeelt in het stilleven).

• Maak een groepje van 3/4 personen
• Zet je meegenomen fruit / groente op tafel

• Je maakt hier een eigen stilleven van. Denk aan de beeldaspecten.

• Maak gebruik van een achtergrond: zet voor een muur, of hang een donkere lap op

• teken en fotografeer je stilleven

Opdracht 2

Schetsen stilleven

Kandinsky maakte in 1944 het kunstwerk hiernaast en gaf het de titel Composition. 
Het is een compositie met geometrische en organische vormen. 

Abstracte kunst

Herken jij de geometrische en organische vormen?

Sleep de woorden naar de bijbehorende vorm(en).

geometrisch

organisch

Aspecten van de voorstelling

Aspecten van de vormgeving

Functie

Betekenis

Wat zie je

Hoe is het gemaakt?

Technieken

Materialen

Beeldende aspecten

Vorm

Kleur

ruimte

Licht

Compositie

waarvoor/doel

praktisch

verhalend

decoratief

waarover

Inhoud 

boodschap

Visie

GEOMETRISCH en ORGANISCH:

Geometrisch : Wiskundig.

Organisch: Natuurlijk.

Geometrische compositie

In de compositie zijn geometrische vormen te herkennen, zoals een rechthoek, cirkel of driehoek. 

Een geometrische compositie heeft een statisch effect.

Geometrische compositie 

Geometrisch dier

Welke vormen hoort bij welke vormsoort? Sleep het ernaartoe

Geometrische Vormen

Organische Vormen

Abstract

Figuratief

Geometrisch vorm

Organische vorm

Vraag 9. Welk begrip hoort bij de juiste compositie?

Verticale compositie

Horizontale compositie

Symmetrische compositie

Assymetrische compositie

Overall compositie

Links naar rechts

Gelijk

Niet gelijk

Chaos

Boven naar beneden

EINDE