Sara Burgerhart VO

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3-5

Sara Burgerhart

Aardappeloproer

1917

Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug

Dit weet je al

Dit leer je nu

Doen!

Klik op de hotspot

Navigeren door de les

Kijken

Sara Burgerhart

Hoe werkt deze les?

De code van de les: deze kunt u met uw leerlingen delen als zij gebruik maken van een device (zoals telefoon of tablet). Zij kunnen nu interactief deelnemen aan de les.

Devices in de klas: vink aan als uw leerlingen gebruik maken van een device (zoals telefoon of tablet), vink uit als u klassikaal gebruik wilt maken van de les.

Na deze les weet ik.... 

-  wie Betje Wolff en Aagje Deken zijn.

- een paar kenmerken van een briefroman te noemen.
- meer over de politieke en economische situatie eind 18e eeuw.
- uit te leggen waarom de schrijfsters Betje Wolff en Aagje Deken, en hun briefroman Sara Burgerhart, bij de Verlichting horen. 

Lesdoelen benoemen en bespreken met de leerlingen.

Wat weet je van 'De Verlichting'?

Een vraag om te peilen bij de leerlingen wat zij weten over de Verlichting.

Filmpje ter introductie van Betje Wolff en Aagje Deken.

Betje Wolff en Aagje Deken

De schrijfsters Betje Wolff (1738-1804) en Aagje Deken (1741-1804) ontmoeten elkaar voor het eerst in 1776. Beide vrouwen schrijven dan al jaren. Zij leren elkaar beter kennen en worden al snel hartsvriendinnen. Na het overlijden van Wolffs’ man, gaan Betje en Aagje samenwonen. Zij vormen een onafscheidelijk schrijversduo.

1.

Beroepsschrijfsters

In hun meest productieve periode schrijven Betje Wolff en Aagje Deken 140 pagina’s per maand. Zij verdienen met de verkoop van de boeken en gedichten genoeg om van het schrijven hun beroep te maken.

2

In deze dia: 

-informatiebutton 1: Betje Wolff en Aagje Deken

-informatiebutton 2: Beroepsschrijfsters

Doel:
informeren

Het filmpje kijken tot 1:17. Daarna kan je de vraag stellen aan de leerlingen die in de volgende dia gesteld wordt. Ze kunnen de gegevens gebruiken die zij zien in het filmpje en die zij zelf weten.

Welke kenmerken van de
briefroman kun je noemen?

Leerlingen de vraag stellen wat zij denken dat een passend kenmerk is. Ga het gesprek aan met de leerlingen over de antwoorden.

Filmpje verder kijken vanaf 1.07 tot 3:06

Sara Burgerhart

De Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart geeft de 18e-eeuwse lezer een inkijkje in de gevoelens van Sara Burgerhart, een jonge, verlichte vrouw. Haar zoektocht naar geluk en liefde is herkenbaar en spreekt veel mensen aan.

4

De betekenis van de briefroman

De brief is in de 18e eeuw wat e-mail en social media vandaag de dag zijn: één van de belangrijkste communicatiemiddelen voor jong en oud. Wolff en Deken borduren voort op de populariteit van de brief: ze schrijven een roman die bestaat uit brieven die de personages naar elkaar schrijven.

3.

In deze dia:

-informatiebutton 3: SB: de vorm

-informatiebutton 4: De betekenis van de briefroman

Doel:

-informeren over vorm en inhoud SB

Deze informatie is later bruikbaar om verbanden te leggen, bijv. waarom de briefroman bij de Verlichting past. 

‘Gebruik je eigen verstand!’

Wat de schrijfsters met het verhaal duidelijk willen maken is dat het goed is om over alles zelfstandig na te denken. Daarbij is het belangrijk om te luisteren naar kennis en adviezen van verstandige mensen. Dit vormt het recept om een verstandige, verlichte burger te worden.

6.

In deze dia:

-informatiebutton 6: 'Gebruik je eigen verstand!'

Na de vorm en de inhoud globaal te hebben behandeld, wordt hier meer specifiek ingegaan op de inhoud van de briefroman. Daarbij wordt duidelijk gemaakt waarom de briefroman bij de stroming van de Verlichting past. 

Doel:

-kennis verwerven

Wat kon de 18-eeuwse lezer leren van Sara Burgerhart?

Herhaling van de vorige dia's en de kern van het verhaal kan op deze manier besproken worden met de leerlingen.

Lommerlust en het succes

De Nederlandse burgers smullen ervan om te lezen over hoe de jonge Sara op zoek gaat naar geluk en liefde. De briefroman wordt meteen na publicatie een groot succes. Uit heel het land komen mensen naar ‘Lommerlust’, het buitenhuis van Wolff en Deken in Beverwijk. De fans proberen een glimp op te vangen van de schrijfsters, die in hun tuinhuisje het “Riete Kluisje” bezig zijn met het schrijven van boeken en gedichten.

7.

In deze dia:

-informatiebutton 7: Lommerlust en het succes 

Doel:

-informeren en amuseren

De Verlichting

‘Beste vriendin!

Ik moet het herhalen: het bevalt me helemaal niet dat je je overal en altijd met de heer Jacob Brunier vertoont. Wat moeten de mensen toch van je denken? Het beste is nog dit: dat je je keuze al bepaald hebt. Zou je wel willen, Saartje, dat men je voor sukkel houdt? Want dat moet een meisje wel zijn dat omgaat met zo’n onbeduidende jongmens, als al die Bruniers zijn? Een opmerking nog: pas op dat de stroom van wereldse vermaken niet al te sterk aanzwelt. Een springvloed, Saartje, kan zeer veel schade veroorzaken en je kan erop rekenen dat die je in zijn bruisende vaart niet weg zal voeren van de afgrond waarlangs je zo luchtig trippelt!

Altijd je vriendin, A. Willis’

Brief 46: Mejuffrouw Anna Willis aan mejuffrouw Sara Burgerhart

Dit een brief uit Sara Burgerhart. Er kan eventueel een vraag over gesteld worden zoals welke boodschap wordt gegeven door de schrijfster van de brief of waar deze brief precies over zal gaan.

De betekenis en eventuele koppeling aan de Verlichting kunnen worden toegelicht door de docent (eventueel met vragen) samen met de leerlingen.

Crisis in de Republiek

In de tweede helft van de 18e eeuw gaat het slecht met de economie en het bestuur van de Nederlandse Republiek. In deze jaren hebben steeds minder inwoners werk en de armoede neemt toe. De regering doet weinig om dit te veranderen.

9.

De patriottenbeweging

In de Nederlandse Republiek ontstaat een zogenaamde ‘patriottenbeweging’. De patriotten zijn een groep kritische burgers die het niet eens zijn met het beleid van stadhouder Willem V. 

Betje Wolff en Aagje Deken sluiten zich ook aan bij de patriotten. In hun gedichten en literaire werken uiten zij regelmatig kritiek op ouderwetse denkbeelden over allerlei onderwerpen, zoals bestuur en geloof.

10.

Verlichting

De 18e eeuw wordt ‘de eeuw van de Verlichting’ genoemd vanwege de grote kennistoename en vooruitgang op allerlei gebieden zoals de wetenschap. Steeds meer mensen vonden de wetenschap en het gezonde verstand belangrijk. Ze wilden zelf nadenken en onderzoeken wat echt waar is. Niet langer wilde iedereen zomaar doen wat de kerk en regering voorschreven.

8.

In deze dia:

-informatiebutton 8: De Verlichting

-informatiebutton 9: Crisis in de Republiek
-informatiebutton 10: De patriottenbeweging

In deze dia wordt context gegeven, hoe de situatie was in NL tijdens publicatie van SB.

Hier blijkt ook waarom BW en AD passen bij de Verlichting.

Religie en de briefroman

In de Nederlandse Republiek is elke inwoner vrij om zijn eigen geloof te kiezen. Het geloof speelt ook een belangrijke rol in Sara Burgerhart. Betje Wolff en Aagje Deken willen het lezerspubliek laten inzien dat de voorschriften uit de Bijbel niet blind hoeven worden gevolgd. Daarom wordt de lezer aangespoord zelf na te denken over het geloof en hier een eigen weg in te vinden.

11.

In deze dia:

-informatiebutton 11: Religie in Nederland en de briefroman

"Net als de 18e-eeuwse Nederlanders, lijkt het mij leuk om Sara Burgerhart te lezen..."

1. Ja, leuk
2. Nee, niet leuk

Doel:

de keuze beargumenteren of de leerlingen dit boek ook zouden lezen.

Interesse opwekken voor het boeken en peilen wat de meningen zijn (met onderbouwing)

Vrouwelijke schrijfsters

Een andere 18de eeuwse schrijfster is Belle van Zuylen (1740-1805), afkomstig uit een rijke adellijke familie. Zij wil met haar verlichte teksten vrouwen aan het denken zetten over hun positie in de samenleving, die niet gelijk was ten opzichte van de man.

Haar bekendste uitspraak is: ‘Ik heb geen talent voor ondergeschiktheid.’

13.

In deze dia extra informatie om te benoemen dat niet enkel Wolff en Deken vrouwelijke schrijfster waren uit die tijd.

Optioneel: schrijfopdracht 

1. Lees brief 124: Mejuffrouw Zuzanna Hofland aan mejuffrouw Sara Burgerhart

2. Verplaats je in Sara Burgerhart. Je schrijft een brief van ongeveer 250 woorden terug aan Zuzanna Hofland. 

Schrijf vanuit je eigen leefwereld en in modern Nederlands.

Site voor de brief

https://www.dbnl.org/tekst/wolf016hist01_01/ 

Optioneel om uit te voeren.

Ik weet….

-  wie Betje Wolff en Aagje Deken zijn.

- een paar kenmerken van een briefroman te noemen.
- meer over de politieke en economische situatie eind 18e eeuw.
- uit te leggen waarom de schrijfsters Betje Wolff en Aagje Deken, en hun briefroman Sara Burgerhart, bij de Verlichting horen. 

Lesdoelen benoemen en bespreken met de leerlingen.

Wat vond je van de les?

😒🙁😐🙂😃